طوطی

طوطی . (اِخ ) (مولانا...) در سلک شعراء مشهور قرن نهم هجری انتظام داشت . وی ترشیزی الاصل بود و میرزا ابوالقاسم بابر نسبت به او التفات و عنایات بسیار می نمود. و این مطلع از نتایج طبع نقاد اوست که ، بیت :
جهان که حجره ٔ شش طاق و خانه ٔ دودر است
ز چار رکن بساطش فغان الحذر است .
مولانا طوطی در اوان جوانی بجهان جاودانی نقل فرمود (سنه ٔ ست و ستین و ثمانمائه ، 866 هَ . ق .) و مقرب حضرت سلطانی امیر علیشیر جهت ضبط تاریخ وفاتش این قطعه نظم نمود. قطعه :
فصیح زمان طوطی آن شاعری
که بودش ز بکر معانی عروس
چو طوطی برفت این عجب طرفه بود
که تاریخ شدفوت او را خروس .

(از حبیب السیر ج 2 ص 228).

طوطی . (اِخ ) آذربایجانی . نام شریفش ابوالفتح خان و خلف الصدق ابراهیم خلیل خان بن پناه خان حکمران شوشی است . همیشه در ایل جوانشیر ریاست و بزرگی داشته اند، معزی الیه بفضل و کمال و مناعت و جلال معروف و محمدصادق خان دنبلی مخاطب سلام عام حضرت خاقان مغفور همشیره زاده ٔ ایشان بوده . این بیت از اوست :
دارم اندر هوس وصل خیال عجبی
چه خیال عجبی فکر محال عجبی .

(از مجمع الفصحا ج 2 ص 344).

طوطی .(اِ) پرنده ای است سبزرنگ از طایفه ٔ پسیتاسیده . و بمناسبت سهولت تقلید آوای آدمی قابل ملاحظه است . طوطیان عموماً در نواحی گرم و رطوبی افریقا و هند زیست میکنند. ببغاء. طوطک . معرب توته ٔ هندی است . (فهرست مخزن الادویه ). معرب توتی و آن طائری است سبز که بعرف آن را طوطا نامند و شکرشکن ، شکرفشان ، شکرمقال ، شکرین مقال ، شیرین زبان ، شیرین سخن ، شیرین تکلم ، شیرین گفتار، خوش نوا و خوش حرف از صفات اوست . (آنندراج ) :
در کف لاله ٔ خودروی نهد سرخ قدح
زاغ همچون پر طوطی شود از سبز گیاه .

فرخی .

الا تا درآیند طوطی و سارک (شارک )
الا تا سرایند قمری و ساری .

زینتی .

بلی نعامه و طوطی دو طایرند ولیک
غذای آن شکر آمد غذای این اخگر.

ازرقی .

طوطی گفتا سمن به بود از سبزه کو
بوی ز عنبر گرفت رنگ ز کافور ناب .

خاقانی .

ای عندلیب گلشن جان زارنال زار
کزشاخ شرع طوطی حاضرجواب شد.

خاقانی .

طوطی آمد با دهانی پرشکر
در لباس فستقی با طوق زر.

عطار.

مرحبا ای طوطی طوبی نشین
پوششت حیله ست و طوقت آتشین .

عطار.

اگر طوطی زبان می بست در کام
نه خود را در قفس میدید و نه دام .

وحشی .

- امثال :
طوطی ز زبان خویش در دام افتاد .

؟

- طوطی پس آینه ؛ شخصی که در پس آئینه نشسته حرفها زند برای تعلیم دادن طوطی کذائی بنوعی که منظور است و این طوطی کذائی که مقابل و مواجه آئینه است عکس خود را در آن آئینه مشاهده کرده گمان برد که این حرف حریف اوست غافل از آن طوطی که پس آئینه است ، و همین مقصود است درین بیت خواجه ٔ شیراز :
در پس آینه طوطی صفتم داشته اند
آنچه استاد ازل گفت بگو میگویم .
و هم او راست :
در لباس بشرٌ مثلکم ارشاد رسول
فضل من بهرتو طوطی ّ پس آینه است .

(از آنندراج ).

- طوطی خط ؛ کنایه از جوان سبزخط. ملا سالک قزوینی راست :
طوطی خطی که طعنه زند بر شکر لبش
دارم سری چو فاخته بر دور غبغبش .

(از آنندراج ).

- طوطی زرین نفس ؛ کنایه از قلم است . (آنندراج ).
- طوطی صاحب سلامت گو ؛ طوطی که آن را صاحب سلامت تعلیم کرده باشند و اکثر اوقات اینچنین میگفته باشد. ملا قاسم مشهدی راست :
در میان نوخطان باقی همه نیرنگ توست
طوطی صاحب سلامت گو خط شبرنگ توست .

(از آنندراج ).

- طوطی صحرا ؛ کنایه از سبزه است .(آنندراج ) (برهان ).
- طوطیَک ؛ مصغر طوطی :
ماه نو منخسف در گلوی فاخته ست
طوطیکان با حدیث قمریکان با انین .

منوچهری .

هر طوطیکی سبزقبائی دارد
هر آهوکی چَرا به راغی دارد.

منوچهری .

- طوطی مقال ؛ کنایه از فصیح است . (آنندراج ).
- طوطی نوائی ؛ بمعنی طوطی مقال که کنایه از فصیح است . (آنندراج ).
- طوطی وار آموختن (از بر کردن ) مطلبی ؛ بی تعقل و اندیشه در فهم مقصود و مفهوم به آموختن یا از بر کردن لفظ بسنده کردن . از بر کردن الفاظ بی درک معانی آنها. چون طوطی سخنی را از بر کرده گفتن بی دانستن معنی آن .

همان گونه که دهخدا هم نوشته، این واژه پارسی است. پس نگارش درست آن توتی است.

پارسی است و باید آن را توتی نوشت.
در هیچ فرهنگ نامه و واژه نامه ی عربی ای نیامده، چون که اعراب واژه ی �ببغاء� را به کار می گیرند.

می دانستید طوطی هم مثل کلاغ زشت بوده. چون طوطی اعتراز کرده من را زیبا کن . برای همین طوطی اسیر قفس است

در گفتگوهای عامیانه به کسی میگویند که یک سره یک چیزی را تکرار کند.

توتی اسم غلطی است . وطوطی اسم درستی است. هر کسی که میگه توتی درسته احمق بی شرافت بی شعور خنگه

طوژی درستشه