چاوش

مضغ

( صفت اسم ) ۱- پیشرو لشکر و کاروان نقیب قافله . ۲- کسی که پیشاپیش قافله یا زوار حرکت کند و آواز خواند. ۳- حاجب .

(وُ ) [ تر. ] (ص . اِ. ) ۱ - پیشرو لشکر و قافله . ۲ - کسی که پیشاپیش قافله یا کاروان زایران حرکت کند و آواز خواند. ۳ - حاجب .

چاوش. [ وُ ] ( ترکی ، ص ، اِ ) نقیب لشکر. ( آنندراج ) ( غیاث ). چاووش. ( ناظم الاطباء ). نقیب سپاه. ( فرهنگ نظام ). آنکه در جنگ فرمان حمله دهد و سپاهیان را تشجیع و تشویق کند :
گر حاجب تو پوشد پیکار را زره
ور چاوش تو بندد پرخاش را کمر.تو قاهر مصر و چاوشت را
بر قاهره قهرمان ببینم.نفیر چاوشان از دورشو دور
ز گیتی چشم بد را کرده مهجور.ز دل دادن چاوشان دلیر
دلاور شده گور بر جنگ شیر.پسر چاوشان دید و تیغ و تبر
قباهای اطلس کمرهای زر. || کسی که در دربار شاهان یا در نزد امراء و بزرگان وظیفه دار امور تشریفاتی بوده و در روزهای سلام اشخاص را به حضور آنان معرفی مینموده است. رئیس تشریفات :
چاوش اوهام نتواند رسیدن
تا کجا تا آخرین صف روز بارت.نه نه قباد مخوان کیقباد خوانش از آنک
قباد چاوش روز سلام اوزیبد. || نقیب قافله. ( آنندراج ) ( غیاث ). نگهبان و مراقب کاروانیان. || دربان. ( فرهنگ نظام ) :
ای چاوش سپید تو هم خادم سیاه
خورشید روم پرور و ماه حبش نگار.خلیل از خیلتاشان سپاهش
کلیم از چاوشان بارگاهش.روزها شد که بنده می آید
بر در و ره نمیدهد چاوش.و رجوع به چاووش شود.

= چاووش: ز دل دادن چاوشان دلیر / دلاورشده گور بر جنگ شیر (نظامی۵: ۸۰۱ )، نفیر چاوشان ز «دور شو، دور» / ز گیتی چشم بد را کرده مهجور (نظامی۲: ۲۵۴ ).