باغ زاغان

باغی در هرات

باغ زاغان.[ غ ِ ] ( اِخ ) نام باغی است در هرات. ( برهان ) ( آنندراج ) ( انجمن آرای ناصری ) ( ناظم الاطباء ) ( فرهنگ رشیدی ) ( هفت قلزم ). باغی است از باغهای هرات و گویند الحال حاکم نشین هرات است. ( آنندراج ). این باغ گویا مرکز حکومت و اقامت شاهان بوده است و در سال 875 هَ. ق. مورد غارت قرار گرفته است ولی بهر حال تا این اواخر نیزموقع خود را از دست نداده بود : خواجه [ شیخ بهاءالدین نقشبندی ] را گفتند ای مسلمان در این زمان چه محل یاد باغ زاغان است... خواجه فرمودند که جای یاد باغ زاغان است. ( انیس الطالبین ص 84 ). و باغ زاغان را چون دم طاوس از الوان ملابس و انواع نفایس آراسته کرده تعبیه ها ساختند. ( روضات الجنات فی اوصاف مدینة هرات ج 2 ص 48 ). از راه راست بازار به باغ زاغان عزیمت فرمود [ شاهرخ ] و جراحان و اطبای مسیحادم به معالجه و مرهم قیام نمودند تا آن زخم التیام یافت ( بسال 830 هَ. ق. ). ( از روضات الجنات ص 85 ). ( بسال 875هَ. ق. ) باغ زاغان که مشحون بود بنفایس جواهر و ظروف فضه و ذهب و اسبان بدوی و زینهای مرصع و غرایب سلاح و سلب و رغایب کتب و چینی آلات و عجایب طرایف و تنسوقات تمام بغارت رفت. ( همان کتاب ج 2 ص 366 ). ( بعد از قضایای سلطان ابوسعید گورگان ) ابوالغازی سلطان حسین بهادرخان... ولایت خراسان را قبضه کرد و روز جمعه عاشر ماه رمضان سنه ثلث و سبعین و سبعمائه از تخت حاجی بیگ به باغ زاغان تشریف برده قدم بر سریر جهانبانی نهاد. ( از حبیب السیر چ خیام ج 4 ص 135 ). بعد از وصول بایقرا میرزا، جهت ختان شاهزاده مظفر حسین میرزا... باغ زاغان... تعیین یافت. ( همان کتاب ص 178 ). ( میرزا سلمان وزیر بتوطئه حمزه میرزا و شاه محمد ) همینکه تمام اموال و املاک خود را تسلیم کرد، در باغ زاغان هرات هلاکش کردند. ( زندگانی شاه عباس اول ج 1 ص 76 ). ازبکان [علیقلی خان شاملو] را بر طرف باغ زاغان ، بزرگترین باغ شهر بردند... و او را با همراهانش پاره پاره کردند، اواخر ربیعالاول 997 هَ. ق. ( زندگانی شاه عباس اول ج 1 ص 126 ). این باغ مدتی محل پذیرایی محمد همایون گورکانی بوده است. ( از عالم آرای عباسی ص 98 ).
ذوق گلگشت خراسان رفته است از یاد ما
در سواد هند سیر باغ زاغان میکنم.پس آنگاه گردان سرافراز سرو
سوی باغ زاغان خرامان تذرو.