قرب

قُرْب
(در لغت به معنای نزدیکی) اصطلاحی دینی و عرفانی. نزدیکی میان بنده و خداوند که نتیجۀ بالارفتن بنده در مراتب وجود و نزدیکی حقیقی به مبدأ هستی است. بنابراین قرب به معنای نزدیکی زمانی و مکانی نیست هم چنانکه مفهومی اعتباری و قراردادی نیز نیست بلکه امری حقیقی است که در سایۀ صعود به مدارج کمال و عروج به مراتب معنوی حاصل می شود. همچنین، قرب امری دارای مراتب است و یک نقطه نیست و هرچه بنده در مدارج قرب بالاتر رود، باز مراتب دیگری هست که می تواند با سعی و تلاش در مسیر کمال به آن دست یابد و به سرچشمه کمال نزدیک تر شود. عارفان را عقیده بر این است که بندۀ مقرب باید به حدّی از وارستگی از خود برسد که گناهی به مقام قرب خود نداشته باشد، و حتی متوجه آن نباشد، چه همین رؤیت، حجابی است که بنده را از ساحت معبود دور می سازد. عالی ترین مرتبه از مراتب قرب همان مرتبۀ قابَ قوسَین است که در قرآن کریم دربارۀ پیامبر (ص) از آن سخن رفته است.

[ویکی الکتاب] معنی مَحْجُوبُونَ: آنانکه در حجاب و پرده قرار گرفته اند (مراد از محجوب بودن از پروردگارشان در روز قیامت محروم بودنشان از کرامت قرب و منزلت او است ویا محجوب بودن از رحمت خداست ومعنایش این نیست که از معرفت خدا محجوبند ، چون در روز قیامت همه حجابها برطرف میشود ، یعنی همه ...
تکرار در قرآن: ۹۶(بار)
نزدیکی. و آن به تصریح راغب چند قسم است: 1- قرب مکانی. مثل . به این درخت نزدیک نشوید که از ستمکاران می‏گردید مراد نهی از خوردن است به دلیل . و گرنه می‏فرمود«فَقَرَّ با مِنْها فَبَدَتْ...» ولی نهی به لفظ «لا تَقْرَبا» ابلغ از «لا تَأْ کُلا» است مثل . 2- قرب زمانی. مثل . . . 3- قرب نسبی. مثل . . . 4- قرب مقام و منزلت. مثل . . و مثل قول فرعون که به ساحران گفت: . 5- قرب رعایتی مثل . ولی شاید مراد از قرب در این آیه لزوم و نظیر آن باشد که احسان و نیکوکاری رحمت خدا را لازم و حتمی می‏کند. **** قریب: از اسماء حسنی است و سه بار در قرآن مجید آمده است: . . . قریب و نزدیک بودن خدا معنوی است نه زمانی و مکانی، مثل محیط بودن خدا به هر چیز . . لازمه محیط بودن نزدیک بودن به هرچیز است، شاید از این جهت طبرسی در ذیل آیه اول فرموده: این دلیل لامکان بودن خداست وگرنه به هر مناجات کننده نزدیک نبود صدوق رحمه الله در توحید قریب را جواب دهنده معنی کرده و جمله «اُجیبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ» را موید قرارداده و نیز عالم بوساوس قلوب گفته به قرینه . ولی آنچه قبلا گفته شد نه نظر نگارنده بهتر می‏رسد. *** لازم است به چند آیه توجه کنیم: 1- . قربات جمع قربت است یعنی: انفاق و دعاهای رسول را پیش خدا مایه تقرب می‏داند بدان که آنها برای آنان مایه تقرب است. 2- . ظاهرا الف و لام در «القربی» عوض از مضاف الیه است و تقدیرآن «قربای» می‏باشد یعنی از شما برای تبلیغ رسالت مزدی نمی‏خواهم مگر دوستی خویشان و اهل قرابتم را، استثنا ظاهرا متصل و «اجراً» نکره در سیاق نفی مفید عموم است یعنی هیچ مزدی جز این مزد نمی‏خواهم «قربی» در این صورت یا مصدر به معنی فاعل است به معنی قریب و یا در آن چنانکه کشاف گفته اهل مقدر است یعنی «اهل قربای». در آیه دیگر آمده . در این آیه هم اتخاذ سبیل به سوی خدا اجر شمرده شده، چون در این آیه نیز «مِنْ اَجْر» نکره در سیاق نفی ومفید عموم است لذا باید مودت قربی و اتخاذ سبیل هر دو یکی باشند و گرنه معنی دو آیه قابل جمع نخواهد بود از اینجاپی می‏بریم که مودت قربی به معنی دوست داشتن و پیروی از آنهاست و مودت بدین معنی همان اخذ سبیل به طاعت خداست، پس پیروی از ذی‏القربی که اهل بیت علیهم السلام باشند رفتن راه خداست و چون این پیروی در واقع به نفع پیروان آنهاست لذا در آیه دیگر آمده: . بگو آنچه از اجر خواستم بر له شماست مزد من فقط بر عهده خداست یعنی پیروی ذی القربی که عبارت اخرای اتخاذ سبیل به سوی خداست به سود شماست. اینکه درباره آیه اول با استناد به دو آیه بعدی گفته شد از هر حیث درست و مطابق روایات نیز هست، در این باره وجوه واقوال رکیکی نیز نقل شده که احتیاجی به نقل آنها نیست. در مجمع البیان از امام سجاد و باقر و صادق علیهم السلام و سعید بن جبیرو عمروبن شعیب نقل شده که معنی آیه این است: این که قرابت و عترت مرا دوست بدارید و حق مرادر باره آنها مراعات نمایید. ایضاً نقل کرده چون آیه «قُلْ لا اَسْئَلُکُمْ عَلَیْهَ اَجْراً...» نازل شدگفتند: یا رسول الله اینان کیستند که خدا ما را به مودت آنها امر کرده فرمود: علی و فاطمه و فرزندان آنهاست «قالَ عَلِیٌ وَ فاطِمَةَ وَ وَلَدُهُما» این حدیث در کشاف به لفظ «عَلِیٌ وَ فاطِمَةَ وَ ابْناهُما» نقل شده است و نیز در تفسیر بیضاوی، احیاء المیت حدیث 2، و اتحاف شبراوی ص 18 و ابن حجر در صواعق ذیل آیه فوق و ده‏ها کتاب دیگر نقل شده است. اگر گویند: سوره شوری مکی است و آن وقت علی و فاطمه علیهماالسلام باهم ازدواج نکرده بودند و اولاد نداشتند چطور این روایت صحیح تواندبود؟ گوییم: اگر ثابت شود که سوره مکی است. دلیلی بر مکی بودن آیه نداریم چه مانعی دارد خود سوره مکی باشد و این آیه مدنی توضیح مطلب را در این کتاب ذیل لفظ«قُرْآن» فصل سوره‏های مکی و مدنی مطالعه فرمایید.