مقیم و مسافر

مقیم و مسافر رساله ای سیاسی از نورالله نجفی اصفهانی است. تاریخ اتمام کتابت رساله، رجب سال ۱۳۲۷ ه. ق است. که در اصفهان منتشر شده است. این رساله در سال های فترت میان مشروطیت اول و مشروطیت دوم نگاشته شده است. نویسنده در این رساله، روایتی اسلامی از نظام سیاسی مشروطیت ارائه می دهد. رساله مکالمات مقیم و مسافر که در ماجرای مشروطیت به نگارش درآمد جایگاه ممتازی در رساله های سیاسی آن روزگار کسب کرد و با اندیشه «دولت قدر مقدور» به تبیین فقهی ــ سیاسی مشروطیت پرداخت. براساس اصل قدر مقدور اثبات می شود که در قیاس با حکومت پادشاهی، مظالم دولت مشروطه کمتر و تاحدزیادی قابل کنترل است؛ و البته درعین حال معتقد است اگر مشروطه به استبداد جمعی منجر شود، ظلمی فراوان پدید می آید که اصلاح آن به راحتی مقدور نیست.
مجمع الرسائل
تاریخ دخانیه
انجمن صفاخانه
در اولین صفحه کتاب در چهار گوشه صفحه، کلمات عدالت،حریت،مساوات و آزادی نقش بسته شده است.
مضمون این کتاب بر دفاع فکری از نوعی قرائت شرعی از مشروطیت بوده و نویسنده درصدد پاسخ گویی به سوالات نظام پارلمانی و مشروطه بر آمده است. این کتاب طرحی نظریه پردازانه در قالب مباحثه و گفتگو است که طی آن عالم مشروطه خواه با عالم مشروعه خواه به گفتگو می پردازد و در نهایت عالم مشروطه خواه به اشکالات عالم مشروعه خواه، جواب داده و او نیز به وجوب مشروطه حکم می کند. این کتاب به عنوان سرفصل مردم سالاری دینی محسوب می شود. نورالله نجفی اصفهانی در این رساله درصدد پاسخگویی به پرسش های مخالفین مشروطه است که از موضع استبدادی یا از موضع مذهبی به مخالفت با مشروطیت می پرداختند یا با حرکات مشروطه خواهان افراطی مخالفت می کردند.
هم زمان با تالیف این کتاب میرزای نائینی مشهورترین اثر دینی خود، رساله تنبیه الامه و تنزیه المله را در دفاع از مشروطه نوشت.