عدسی چشمی

چشمی (به انگلیسی: Eyepiece) در یک ابزار نوری مانند میکروسکوپ یا تلسکوپ عدسی یا مجموعه ای از عدسی هاست که به عنوان یک سامانه اپتیکی مستقل به چشم بیننده نزدیکتر است و ناظر از طریق آن یا آن ها تصویر را می بیند.
دیافراگم میدان دید: این قسمت برای محدود کردن میدان دید معمولاً در محل صفحه کانونی شیئی قرار می گیرد.
رزوه فیلتر: این رزوه اضافی امکان جایگذاری فیلتر مناسب را برای حذف عمدی قسمتی از طول موجهای نور دریافتی در اختیار می گذارد.
واشر جایگذاری: این واشر فلزی برای تعبیه اجزا چشمی کاملاً در قسمت داخلی از نظر پنهان می ماند و با کمک پیچ ظریف یا گیرهٔ حلقه ای بر جا محکم می شود. سطح بیرونی آن برخلاف سطح درونی کاملاً صاف است بطوری که هنگام تعویض دچار گرفتگی نمی شود.در ضمن سطح داخلی آن به رنگ تیره است که برای جذب نور مزاحم مناسب می باشد.
عملکرد چشمی به این ترتیب است که برای چشم تصویری مجازی و معمولاً بزرگتر از تصویر معمولاً حقیقی ای که توسط عدسی شیئی در ابزارهایی مانند میکروسکوپ یا تلسکوپ در کانون آن تشکیل شده است به وجود می آورد.در این وضعیت چشم برای تطابق خود را طوری تنظیم می کند که انگار جسم دوباره از فاصله ای بسیار دور مورد مشاهده است که به این نوع پیکر بندی اپتیکی، سامانه بی کانون یا سامانهٔ اپتیکی با هم گرایی صفر می گویند و میزان بزرگنمایی کل ابزار نوری در این حالت به نسبت فاصله کانونی عدسی چشمی و شیئی بستگی دارد.
در تلسکوپ گالیله ای منسوب به گالیله چشمی قبل از تشکیل تصویر جایی قبل از صفحه کانونی قرار می گیرد و بنابراین هیچگونه تصویر حقیقی تشکیل نشده و چشمی تنها از ایجاد تصویر مجازی با کمک شیئی تلسکوپ بهره می برد. با این حال تمامی اصول اپتیکی برای سامانهٔ بی کانون هم در این ابزار مراعات می شود.
البته در عکاسی به روش بی کانون از چشمی های مخصوصی استفاده می شود که تصویری حقیقی را در فاصلهٔ محدود، روی صفحه تصویر جایی که فیلم یا سنسورهای حساس به نور قرار گرفته تشکیل دهند، در این روش می توان برای مقایسه تصور کرد که صفحه تصویر یا سنسور دریافت کننده نور مانند دستگاه بارجفت شده همان نقشی را دارد که شبکیهٔ چشم ناظر به عنوان آخرین سطح دریافت کننده نوری در دریافت تصویر نهایی با کمک ابزاری مانند تلسکوپ دارد.