جرج اورسن وِلْز (انگلیسی: Orson Welles؛ ۶ مه ۱۹۱۵ – ۱۰ اکتبر ۱۹۸۵) کارگردان، فیلم نامه نویس، هنرپیشه و تهیه کنندهٔ فیلم، تئاتر، رادیو و تلویزیون آمریکایی بود. او اولین بار با اجرای رادیویی جنگ دنیاها اثر هربرت جرج ولز در ۳۰ اکتبر ۱۹۳۸ بود که به شهرت رسید. آن هم به این دلیل که عده ای از شنوندگان به تصور اینکه با یک خبر واقعی (از حملهٔ بیگانگان فضایی از مریخ) مواجه شده اند، وحشت کرده بودند.
قلب های پیر - ۱۹۳۴
خیلی زیاد جانسون - ۱۹۳۸
همشهری کین - ۱۹۴۱
خانواده اشرافی امبرسن - ۱۹۴۲
غریبه - ۱۹۴۶
بانویی از شانگهای - ۱۹۴۸
مکبث - ۱۹۴۸
اتلو - ۱۹۵۲
آقای آرکادین - ۱۹۵۵
نشانی از شر -۱۹۵۸
محاکمه - ۱۹۶۲
ناقوس های نیمه شب -۱۹۶۶
قصه جاویدان - ۱۹۶۸
ت مثل تقلب - ۱۹۷۵
طرف دیگر باد - ۲۰۱۸ (اتمام پس از مرگ وی)
در اواسط دههٔ ۱۹۳۰ دو اقتباس تئاتری او به نام های وودو مکبث و روایت نمادگرایانهٔ جولیوس سزار در نیویورک شهرت یافتند. وی در سال ۱۹۴۱ کارگردانی، تهیه کنندگی و بازیگری در فیلم همشهری کین را به عهده گرفت و ضمناً به عنوان نویسنده نیز در آن همکاری داشت. همشهری کین در بیشتر لیست های سایت های نقد فیلم، جزو ۱۰۰ فیلم برتر تاریخ سینما محسوب می شود.
بقیهٔ دوران کاری او به دلایل گوناگونی مانند کمبود بودجه، دخالت بی جای استودیوها، چه در اروپا و چه در بازگشت کوتاه مدت او به هالیوود زیاد با موفقیت روبرو نبود. با همهٔ این مشکلات اتلو برندهٔ نخل طلایی جشنوارهٔ کن ۱۹۵۷ گردید و نشانی از شر نیز به جایزهٔ برتر جشنوارهٔ جهانی بروکسل نائل آمد. از دید خود ولز دو فیلم محاکمه و ناقوس های نیمه شب بهترین فیلم هایش بودند. اگرچه ولز توسط استودیوهای بزرگ به حاشیه رانده می شد، اما او در واقع یک بازیگر پول ساز بود.
در سال های واپسین زندگی، ولز در حالیکه فقط بوسیلهٔ بازیگری، تبلیغات و صداگذاری امرار معاش می کرد با یک استودیوی هالیوودی به علت سرمایه گذاری نکردن بر روی پروژه های فیلم مستقلش وارد منازعه شد. در سال ۱۹۷۵ او سومین نفری بود که پس از جان فورد و جیمز کاگنی، جایزهٔ یک عمر فعالیت را از بنیاد فیلم آمریکا (اِی اِف آی) دریافت می کرد. بیش تر منتقدان پس از مرگ وی به طور عمومی از او تمجید کرده اند. او هم اکنون به عنوان یکی از مهم ترین هنرمندان هنرهای دراماتیک قرن بیستم شناخته می شود. او در سال ۲۰۰۲ در نظرسنجی مؤسسه فیلم بریتانیا (بی اف آی) که در مورد ده کارگردان برتر سینما انجام شده بود عنوان بهترین کارگردان تمام تاریخ را کسب کرد.
قلب های پیر - ۱۹۳۴
خیلی زیاد جانسون - ۱۹۳۸
همشهری کین - ۱۹۴۱
خانواده اشرافی امبرسن - ۱۹۴۲
غریبه - ۱۹۴۶
بانویی از شانگهای - ۱۹۴۸
مکبث - ۱۹۴۸
اتلو - ۱۹۵۲
آقای آرکادین - ۱۹۵۵
نشانی از شر -۱۹۵۸
محاکمه - ۱۹۶۲
ناقوس های نیمه شب -۱۹۶۶
قصه جاویدان - ۱۹۶۸
ت مثل تقلب - ۱۹۷۵
طرف دیگر باد - ۲۰۱۸ (اتمام پس از مرگ وی)
در اواسط دههٔ ۱۹۳۰ دو اقتباس تئاتری او به نام های وودو مکبث و روایت نمادگرایانهٔ جولیوس سزار در نیویورک شهرت یافتند. وی در سال ۱۹۴۱ کارگردانی، تهیه کنندگی و بازیگری در فیلم همشهری کین را به عهده گرفت و ضمناً به عنوان نویسنده نیز در آن همکاری داشت. همشهری کین در بیشتر لیست های سایت های نقد فیلم، جزو ۱۰۰ فیلم برتر تاریخ سینما محسوب می شود.
بقیهٔ دوران کاری او به دلایل گوناگونی مانند کمبود بودجه، دخالت بی جای استودیوها، چه در اروپا و چه در بازگشت کوتاه مدت او به هالیوود زیاد با موفقیت روبرو نبود. با همهٔ این مشکلات اتلو برندهٔ نخل طلایی جشنوارهٔ کن ۱۹۵۷ گردید و نشانی از شر نیز به جایزهٔ برتر جشنوارهٔ جهانی بروکسل نائل آمد. از دید خود ولز دو فیلم محاکمه و ناقوس های نیمه شب بهترین فیلم هایش بودند. اگرچه ولز توسط استودیوهای بزرگ به حاشیه رانده می شد، اما او در واقع یک بازیگر پول ساز بود.
در سال های واپسین زندگی، ولز در حالیکه فقط بوسیلهٔ بازیگری، تبلیغات و صداگذاری امرار معاش می کرد با یک استودیوی هالیوودی به علت سرمایه گذاری نکردن بر روی پروژه های فیلم مستقلش وارد منازعه شد. در سال ۱۹۷۵ او سومین نفری بود که پس از جان فورد و جیمز کاگنی، جایزهٔ یک عمر فعالیت را از بنیاد فیلم آمریکا (اِی اِف آی) دریافت می کرد. بیش تر منتقدان پس از مرگ وی به طور عمومی از او تمجید کرده اند. او هم اکنون به عنوان یکی از مهم ترین هنرمندان هنرهای دراماتیک قرن بیستم شناخته می شود. او در سال ۲۰۰۲ در نظرسنجی مؤسسه فیلم بریتانیا (بی اف آی) که در مورد ده کارگردان برتر سینما انجام شده بود عنوان بهترین کارگردان تمام تاریخ را کسب کرد.
wiki: اورسن ولز