ادموند هالی (به انگلیسی: Edmond Halley) (زاده ۸ نوامبر ۱۶۵۶ – درگذشته ۱۴ ژانویه ۱۷۴۲) منجّم، ژئوفیزیک دان، ریاضی دان، هواشناس، و فیزیک دان انگلیسی بود.
ادموند هالی در هشت نوامبر ۱۶۵۶ در هاگرستون لندن در یک خانواده اشراف زاده و متمول چشم به جهان گشود. پدرش کارخانه صابون سازی داشت. ادموند از همان دوران طفولیت زیر نظر مربیان درباری تحت تعلیم و تربیت قرار گرفت و از چهار سالگی علاقه خود را به دانستن ریاضیات نشان داد.اکثر مردم با دنباله دار هالی آشنا هستند که هر ۷۴ تا ۷۸ سال یک بار از فراز کره زمین قابل مشاهده است.البته این دنباله دار برای اولین بار در ۲۴۰ قبل از میلاد در چین دیده و ثبت شده اما ادموند هالی اولین فردی بود که دوره ای بودن آن را تشخیص داد. این دنباله دار آخرین بار در سال ۱۹۸۶ دیده شد و بار دیگر در ۲۰۶۱ مشاهده خواهد شد. ادموند هالی تنها در این زمینه به تحقیق نپرداخته بود، او دربارهٔ توخالی بودن کره زمین و حفره ها و کوه های موجود در مریخ و ماه نیز اکتشافاتی داشته است.ادموند برای تحصیل علم به مدرسه اشراف زاده های سنت پل لندن فرستاده شد. او در مدرسه در دروس ریاضیات بهترین نمره را می گرفت و در سن ۱۶ سالگی توانست دیپلم خود را با بالاترین رتبه دریافت کند.ادموند تصمیم گرفت برای تکمیل توشه بار علمیش به دانشگاه برود، لذا در سال ۱۶۷۳ به دانشکده کوئین در دانشگاه آکسفورد رفت. در طی تحصیل در رشته ریاضیات به چاپ چند مقاله در زمینه منظومه شمسی و لکه های سیاه خورشید پرداخت. ادموند تا پایان تحصیلاتش در دانشگاه دوام نیاورد و در سال ۱۶۷۶ دانشکده را به قصد سفرهای ماجراجویی ترک کرد. هالی به جزایر سنت هلنا در اقیانوس اطلس جنوبی رفت و در آن جا جایابی (سکستانت) با دید تلسکوپی طراحی نمود تا بتواند فهرست ستاره های نیم کره جنوبی را در بیاورد. در آن جا او یکبار گذر مریخ را مشاهده نمود، و دریافت که با یکبار گذر ناهید می توان اندازهٔ دقیق منظومه شمسی را بدست آورد. او در سال ۱۶۷۸ به انگلیس و سپس به دانتزیگ (گدانسک) رفت تا به نزاع هایی علیه کشفیات منجمی به نام یوهانس هولیوس به دلیل عدم استفاده از تلسکوپ خاتمه دهد. هالی مدتی در کنار وی ماند و مشاهدات وی را بررسی و ارزیابی نمود. در سال ۱۶۷۹ هالی نتایج مشاهداتش در سنت هلنا را در کتاب فهرست ستاره های جنوب مشتمل بر ۳۴۱ ستاره جنوبی منتشر کرد. این دانش افزوده شده به نقشه ستاره ها وی را قابل مقایسه با تیکو براهه نمود، به عنوان مثال «تیکوی جنوبی» همان طور که در فلام استید توضیح داده شده است. وی در سن ۲۲ سالگی فوق لیسانسش را از دانشگاه آکسفورد گرفت و به عنوان عضو انجمن سلطنتی انتخاب شد.
کشفیات وی همچنان ادامه یافت تا این که وی پیشنهاد نمود که کره زمین از لایه های مختلف و یک هسته تشکیل شده است. هر لایه توسط اتمسفری از لایه دیگر جدا شده و هر لایه میدان مغناطیسی خود را دارد. به این صورت وی می خواست ناهماهنگی های موجود در قطب نماها را توجیه نماید. در سال ۱۷۱۶، هالی یک روش برای اندازه گیری دقیق فاصله بین زمین و خورشید با استفاده از اندازه گیری زمان بندی گذر سیارهٔ ناهید پیشنهاد نمود. در این صورت، وی از روش توضیح داده شده توسط جیمز گریگوری نویسنده کتاب توسعه بصری پیروی می کرد (در این کتاب تلسکوپ گرگورین نیز توضیح داده شده است). به نظر می آید که هالی نیز این کتاب را داشت و خوانده بود چون در آن ایام طراحی تلسکوپ ها از روی طرح گرگورین انجام می شد.
. او تحت نظر نیوتن به نمودار و رسم ستاره های مشاهده شده اش اقدام کرد. ادموند معتقد بود که ستاره های دنباله دار مانند سیارات احتمالاً دارای مدار بیضوی هستند. این بدان معنا بود که می توان ستاره های دنباله دار را ردیابی و بازگشت آن ها را محاسبه و حتی پیش بینی کرد. ادموند در پی تلاش و فعالیت خود در جهت شناخت ستاره ها، در ۲۸ نوامبر ۱۶۷۸ درست پس از بازگشت از سنت هلن به عضویت انجمن سلطنتی انتخاب شد. هالی با کمک قانون جاذبه نیوتن پیش بینی کرد که در ستاره دنباله داری که در سال های ۱۶۰۷ و ۱۶۸۲ از کنار زمین گذشته در سال ۱۷۵۸ نیز باز خواهد گشت.او مدتی را به پاریس رفت و در دانشگاه ستاره شناسی پاریس به تحقیق و بررسی بر روی عبور ستاره ها از فراز زمین مشغول شد.ادموند در سال ۱۶۸۲ یک رصد خانه کوچک در آبلینگتون واقع در شمال لندن برپا کرد تا بهتر و بیشتر بتواند در این زمینه فعالیت کند. در ضمن به نوشتن چند کتاب برگرفته از نظریات و مشاهداتش پرداخت.ادموند به این نتیجه رسید که ستارگان دنباله دار تفاوتی با ستارگان معمولی ندارند. او پیش بینی کرد هر ۷۵ الی ۷۸ سال یک بار ستاره هالی در فراز آسمان زمین مشاهده می شود. این فرضیه وی که ستارگان دنباله دار همانند سیارات به دور خورشید می چرخند مورد تأیید واقع شد. هالی در سال ۱۶۸۲ با یکی از دوستان دوران کودکی اش ازدواج کرد و حاصل این ازدواج دو پسر و یک دختر بود. او تفاوت های بین شمال جغرافیایی و شمال مغناطیسی اطراف کره زمین را مورد بررسی قرار داد به این امید که اطلاعات حاصله بتواند برای یافتن طول جغرافیایی مورد استفاده دریانوردان قرار گیرد. سپس به مقام معاونت دبیر کلی انجمن سلطنتی لندن نایل شد. ادموند مطالعات زیادی را روی بادهای ۳۰ درجه عرض شمالی و جنوبی خط استوا و بادهای موسمی نیز انجام داد. وی نتیجه مطالعات خود را دربارهٔ نوسانات مغناطیسی منتشر کرد.
ادموند هالی در هشت نوامبر ۱۶۵۶ در هاگرستون لندن در یک خانواده اشراف زاده و متمول چشم به جهان گشود. پدرش کارخانه صابون سازی داشت. ادموند از همان دوران طفولیت زیر نظر مربیان درباری تحت تعلیم و تربیت قرار گرفت و از چهار سالگی علاقه خود را به دانستن ریاضیات نشان داد.اکثر مردم با دنباله دار هالی آشنا هستند که هر ۷۴ تا ۷۸ سال یک بار از فراز کره زمین قابل مشاهده است.البته این دنباله دار برای اولین بار در ۲۴۰ قبل از میلاد در چین دیده و ثبت شده اما ادموند هالی اولین فردی بود که دوره ای بودن آن را تشخیص داد. این دنباله دار آخرین بار در سال ۱۹۸۶ دیده شد و بار دیگر در ۲۰۶۱ مشاهده خواهد شد. ادموند هالی تنها در این زمینه به تحقیق نپرداخته بود، او دربارهٔ توخالی بودن کره زمین و حفره ها و کوه های موجود در مریخ و ماه نیز اکتشافاتی داشته است.ادموند برای تحصیل علم به مدرسه اشراف زاده های سنت پل لندن فرستاده شد. او در مدرسه در دروس ریاضیات بهترین نمره را می گرفت و در سن ۱۶ سالگی توانست دیپلم خود را با بالاترین رتبه دریافت کند.ادموند تصمیم گرفت برای تکمیل توشه بار علمیش به دانشگاه برود، لذا در سال ۱۶۷۳ به دانشکده کوئین در دانشگاه آکسفورد رفت. در طی تحصیل در رشته ریاضیات به چاپ چند مقاله در زمینه منظومه شمسی و لکه های سیاه خورشید پرداخت. ادموند تا پایان تحصیلاتش در دانشگاه دوام نیاورد و در سال ۱۶۷۶ دانشکده را به قصد سفرهای ماجراجویی ترک کرد. هالی به جزایر سنت هلنا در اقیانوس اطلس جنوبی رفت و در آن جا جایابی (سکستانت) با دید تلسکوپی طراحی نمود تا بتواند فهرست ستاره های نیم کره جنوبی را در بیاورد. در آن جا او یکبار گذر مریخ را مشاهده نمود، و دریافت که با یکبار گذر ناهید می توان اندازهٔ دقیق منظومه شمسی را بدست آورد. او در سال ۱۶۷۸ به انگلیس و سپس به دانتزیگ (گدانسک) رفت تا به نزاع هایی علیه کشفیات منجمی به نام یوهانس هولیوس به دلیل عدم استفاده از تلسکوپ خاتمه دهد. هالی مدتی در کنار وی ماند و مشاهدات وی را بررسی و ارزیابی نمود. در سال ۱۶۷۹ هالی نتایج مشاهداتش در سنت هلنا را در کتاب فهرست ستاره های جنوب مشتمل بر ۳۴۱ ستاره جنوبی منتشر کرد. این دانش افزوده شده به نقشه ستاره ها وی را قابل مقایسه با تیکو براهه نمود، به عنوان مثال «تیکوی جنوبی» همان طور که در فلام استید توضیح داده شده است. وی در سن ۲۲ سالگی فوق لیسانسش را از دانشگاه آکسفورد گرفت و به عنوان عضو انجمن سلطنتی انتخاب شد.
کشفیات وی همچنان ادامه یافت تا این که وی پیشنهاد نمود که کره زمین از لایه های مختلف و یک هسته تشکیل شده است. هر لایه توسط اتمسفری از لایه دیگر جدا شده و هر لایه میدان مغناطیسی خود را دارد. به این صورت وی می خواست ناهماهنگی های موجود در قطب نماها را توجیه نماید. در سال ۱۷۱۶، هالی یک روش برای اندازه گیری دقیق فاصله بین زمین و خورشید با استفاده از اندازه گیری زمان بندی گذر سیارهٔ ناهید پیشنهاد نمود. در این صورت، وی از روش توضیح داده شده توسط جیمز گریگوری نویسنده کتاب توسعه بصری پیروی می کرد (در این کتاب تلسکوپ گرگورین نیز توضیح داده شده است). به نظر می آید که هالی نیز این کتاب را داشت و خوانده بود چون در آن ایام طراحی تلسکوپ ها از روی طرح گرگورین انجام می شد.
. او تحت نظر نیوتن به نمودار و رسم ستاره های مشاهده شده اش اقدام کرد. ادموند معتقد بود که ستاره های دنباله دار مانند سیارات احتمالاً دارای مدار بیضوی هستند. این بدان معنا بود که می توان ستاره های دنباله دار را ردیابی و بازگشت آن ها را محاسبه و حتی پیش بینی کرد. ادموند در پی تلاش و فعالیت خود در جهت شناخت ستاره ها، در ۲۸ نوامبر ۱۶۷۸ درست پس از بازگشت از سنت هلن به عضویت انجمن سلطنتی انتخاب شد. هالی با کمک قانون جاذبه نیوتن پیش بینی کرد که در ستاره دنباله داری که در سال های ۱۶۰۷ و ۱۶۸۲ از کنار زمین گذشته در سال ۱۷۵۸ نیز باز خواهد گشت.او مدتی را به پاریس رفت و در دانشگاه ستاره شناسی پاریس به تحقیق و بررسی بر روی عبور ستاره ها از فراز زمین مشغول شد.ادموند در سال ۱۶۸۲ یک رصد خانه کوچک در آبلینگتون واقع در شمال لندن برپا کرد تا بهتر و بیشتر بتواند در این زمینه فعالیت کند. در ضمن به نوشتن چند کتاب برگرفته از نظریات و مشاهداتش پرداخت.ادموند به این نتیجه رسید که ستارگان دنباله دار تفاوتی با ستارگان معمولی ندارند. او پیش بینی کرد هر ۷۵ الی ۷۸ سال یک بار ستاره هالی در فراز آسمان زمین مشاهده می شود. این فرضیه وی که ستارگان دنباله دار همانند سیارات به دور خورشید می چرخند مورد تأیید واقع شد. هالی در سال ۱۶۸۲ با یکی از دوستان دوران کودکی اش ازدواج کرد و حاصل این ازدواج دو پسر و یک دختر بود. او تفاوت های بین شمال جغرافیایی و شمال مغناطیسی اطراف کره زمین را مورد بررسی قرار داد به این امید که اطلاعات حاصله بتواند برای یافتن طول جغرافیایی مورد استفاده دریانوردان قرار گیرد. سپس به مقام معاونت دبیر کلی انجمن سلطنتی لندن نایل شد. ادموند مطالعات زیادی را روی بادهای ۳۰ درجه عرض شمالی و جنوبی خط استوا و بادهای موسمی نیز انجام داد. وی نتیجه مطالعات خود را دربارهٔ نوسانات مغناطیسی منتشر کرد.
wiki: ادموند هالی