کلمه جو
صفحه اصلی

افت کش

فارسی به انگلیسی

pesticide

دانشنامه عمومی

آفت کش. آفت کش ها موادی به صورت مایع، جامد یا گاز هستند که به منظور نابودی آفت ها به کار می روند. بعضی از این آفتها که مورد علاقه انسان ها نیستند، حشرات، علفهای هرز و میکروب هایی هستند که گیاهان را از بین می برند. بسیاری از آفت کش ها، سمی هستند و علاوه بر اینکه آفت ها را از بین می برند به انسان ها نیز صدمه می زنند.
علف کش: برای از میان بردن علف های هرز
حشره کش: برای از میان بردن حشراتی که به گیاهان و محصوات کشاورزی آسیب وارد می کنند.
قارچ کش: برای از میان بردن قارچ های مضر
باکتری کش: برای نابود کردن بیماری های باکتریایی گیاهی بکار می رود.
نماتد کش(به انگلیسی: Nematocide): برای کنترل جمعیت کرم های لوله ای
موش کش: برای دورکردن، عقیم سازی و ازبین بردن موش هایی که به محصولات کشاورزی آسیب می زنند.
راب کش (به انگلیسی: Molluscicide): برای کنترل حلزون و دیگر نرمتنان بکار می رود.
جونده کش: برای کنترل جوندگان استفاده می شود.
جلبک کش: برای از میان بردن یا کاهش رشد جلبک و خزه استفاده می شود.
تدخین: گاز یا بخاری که برای نابودی آفات در داخل ساختمان ها یا خاک استفاده می شود.
کشنده تخم: برای کنترل تخم حشرات و موش ها بکار می رود.
بنا بر تعریف آژانس حفاظت محیط زیست ایالات متحده آمریکا، هر ماده ای که به منظور پیشگیری، نابودی، دور کردن، تنظیم یا کنترل آفت بکار رود، آفت کش خوانده می شود.
از ۲۰۰۰ سال قبل از میلاد، انسان از آفت کش ها برای محافظت از محصولاتش استفاده می کرده است. اولین آفت کش شناخته شده، گرد گوگرد است که حدود ۴۵۰۰ سال پیش سومریان باستان در بین النهرین از آن استفاده می کردند.در کتاب مذهبی ریگ ودا که حدود ۴۰۰۰ سال قدمت دارد، استفاده از گیاهان سمی به عنوان آفت کش آورده شده است.
در قرن پانزدهم میلادی از عناصر سمی مانند آرسنیک، جیوه و سرب برای ازبین بردن آفت ها استفاده می شده است.

دانشنامه آزاد فارسی

آفت کش. آفَت کُش (pesticide)
هر مادۀ شیمیایی مصرفی در کشاورزی، باغبانی یا داخل ساختمان برای دفع آفات و حشرات. آفت کش ها به سه نوع عمده تقسیم می شوند: حشره کش ها، برای کشتن حشرات؛ قارچ کش ها (ضدقارچ ها)، برای ازبین بردن بیماری های قارچی؛ و علف کش ها، برای ازبین بردن گیاهانی که علف های هرز تلقی می شوند. آفت کش ها از طریق افشانده شدن بر نواحی پیرامونی، آلوده سازی مستقیم مصرف کنندگان یا عامۀ مردم، و باقی ماندن بر روی غذا، مشکلات و معضلات متعددی را در زمینۀ آلودگی فراهم می آورند. سازمان جهانی بهداشتدر ۱۹۹۹ برآورد کرد که سالیانه در جهان ۲۰هزار تن براثر مسمومیت ناشی از آفت کش ها جان خود را از دست می دهند. بی خطرترین آفت کش ها آن هایی اند که از گیاهان تهیه می شوند. آفت کش هایی که از مینای مخلصهو روتنینبه دست می آیند از آن جمله اند. میناهای مخلصه بی خطرند و آفت ها و حشرات در برابر آن ها مقاوم نمی شوند. تأثیر آن ها بر محیط زیست به قدری ناچیز است که اجزای تشکیل دهندۀ آن ها بدون واردآوردن هیچ زیانی تجزیه می شوند. آفت کش های قوی تر، از قبیل هیدروکربن های کلردار، محصولاتی ترکیبیاند. این محصولات، ازجمله دِ دِ تو دیلدرین، برای حیات وحش و غالباً برای آدمی بسیار سمّی اند و از این رو، مصرف آن ها در بعضی مناطق محدود شده و در حال کاهش است. آفت کش های کم خطرتری چون مالاتیونبر پایۀ ترکیب های آلی فسفری تهیه می شوند، با این حال برای سلامت آدمی زیانبار و خطرناک اند. طبق برآورد سازمان کمک رسانی آکسفام، حشره کش ها علت تقریباً ۱۰هزار مرگ ومیر سالانه در سطح جهان به شمار می روند. در ماه مۀ ۲۰۰۱، معاهده ای بین المللی برای ممنوعیت آلاینده های آلی مقاوم(پی اُپی ها)، ازجمله آفت کش هایی چون دِ دِ ت، در استکهلم سوئد به امضا رسید. سازمان خواربار و کشاورزی سازمان ملل متحد در همان ماه گزارش داد که بیش از ۵۰۰هزار تُن پسماند آفت کش ها در مکان های دفن زباله در سطح جهان به جا می ماند. بسیاری از آفت کش ها در خاک باقی می مانند، زیرا از لحاظ زیستی تجزیه نمی شوند و از این رو، به مواد غذایی راه می یابند. طی جنگ ویتنام، برای جنگل زدایی نواحی جنوب شرقی آسیا از آفت کش ها بهره گرفته شد و این امر سبب خشکیدن درختان و نابودی محیط زیست منطقه، و بروز مشکلات و مسائل دیرپایی برای سلامت انسان ها و وضعیت کشاورزی گردید.

فرهنگستان زبان و ادب

آفت کش
{pesticide} [شیمی، کشاورزی-زراعت و اصلاح نباتات، مهندسی منابع طبیعی- محیط زیست و جنگل] ماده ای که آفت های گیاهی و جانوری را از بین می برد

پیشنهاد کاربران

آفت کش یا سم ؟

آفت کش ها ترکیبات سنتزی یا طبیعی اند که برای کنترل ویا از بین بردن آفات مورد استفاده قرار می گیرند .
آفت کش عبارت است از ترکیب یا مخلوطی از چند ترکیب شیمیایی که برای جلوگیری ، از بین بردن ، دور کردن ویا کاهش دادن جمعیت حشرات ، جوندگان
نمادتها ، قارچ ها ، علف های هرزویا هر نوع از گیاهان آبی ، جانوران و نیز ویروس ها ، باکتری ها و میکروارگانیسم هایی که آفت شناخته می شوند مصرف شود.
آفت کش های بیولوژیک ( Bio pesticides ) شامل موجوداتی است که برای کنترل آفات به کار می روند .
آفت کش ها همیشه مستقیما باعث مرگ آفت نمی شوند ، بلکه ممکن است وسیله ای برای کشتن آفات باشند ( هورمون ها ) ، یا آفات را پراکنده کنند و باعث کاهش جمعیت آنها در محل مورد نظر گردند ( دور کننده ها ) ، یا حتی آفات تیمار شده را نکشند ، بلکه روی نتایج آن اثر بگذارد ( ترکیبات موثر در رشد ) .
آفت کش یا سم ؟
توجه به این نکته ضروری است که بین آفت کش و سم ( Poison ; Toxicant )
تفاوت وجود دارد.
پاراسلسوس ( 1541 - 1493 ) ( Paracelsus ) گفته است : همه مواد سم هستند ، هیچ چیزی نیست که سمی نباشد ، تنها دز مصرفی باعث سم بودن یک ترکیب
می شود .
ماده ای که روی موجودات زنده اثر بگذارد لزوما آفت کش نیست . مثلا بسیاری از ترکیبات آلی و معدنی سم هستند ، ولی آفت کش نیستند . اغلب موارد به ویژه در سال های اخیر ، آفت کش ها به گونه ای بر گزیده می شوند که در دزی که برای آفت ( هدف ) سمی هستند برای انسان ، جانوران اهلی و بند پایان مفید ( موجودات غیر هدف ) سمی نباشند . بنابراین موادی که در گیاهپزشکی برای کنترل آفات به کار میروند ، آفت کش نامیده می شوند .
حشره کش ( Insecticide ) - لاروکش ( Larvicide ) - تخم کش ( Ovicide ) - کنه کش ( Acaricide ) - حلزون کش ( Mulluscicide ) - نماتد کش ( Nematicide ) - موریانه کش ( Termiticide ) - جونده کش ( Rodenticide ) - قارچ کش ( Fungicide ) - علف کش ( ( Herbicide - پرنده کش یا دورکننده پرنده ( Avicide ) و گره های مختلف دیگر.
خواص آفت کش ها
1 - برای آفت مورد نظر بسیار سمی باشد ، به نحوی که میزان مصرف آن در سطح کم باشد .
2 - اثرقاطع و سریع روی آفت داشته باشد .
3 - روی انسان و دام و گیاهان و نیز محیط و خاک وآب اثر ناگوار نداشته باشد.
4 - برای حشرات مفید مثل زنبورعسل وپارازیتوئیدها و شکارگرها کم خطر باشد . این ویژگی در سال های اخیر بیشتر مورد نوجه قرار گرفته است .
5 - روی مواد خوراکی بو و طعم نا خوشایند نداشته و باقیمانده خطرناک باقی نگذارد .
6 - دوام آن برای اثر روی آفت مناسب باشد . یعنی درحدی پایدار باشد که ضمن کنترل آفت ، در محط زیست باقی نماند .
7 - کاربرد انتخابی داشته باشد . این موضوع بحث برانگیز است چون اگر یک آفت کش گسترده طیف مصرف شود اکثر جانوران اعم از هدف و غیر هدف از بین میروند .
8 - تحرک آن در محیط زیست کم بوده و دچار آبشویی نشود .
9 - مصرف آن از نظر اقتصادی مقرون به صرفه باشد .
مراحل تهیه یک آفت کش
1 - سنتز و تهیه ترکیب درآزمایشگاه .
2 - انتخاب در گلخانه وتعیین فعالیت بیولوژیکی .
3 - انتخاب ترکیب و آزمایش در سطح محدود از مزرعه ( Fieldscreening ) .
4 - آزمایش دراز مدت در مزرعه به مدت 3 تا 4 سال
5 - ارائه به بازار بر اساس اجازه یا حق استفاده محفوظ ( ( Patent .
امروزه ترکیبات جدید ، بر اساس قوانین سخت تری معرفی می شوند به طوری که در سال 1956 ازهر1800 ترکیب جدیدی که سنتز می شد یکی شانس ورود به بازار را داشت ، ولی در سال های اخیرازهر20000 هزار ترکیب یکی پذیرفته شده است . زمان لازم برای طی این مراحل در حدود 10 سال است و در سال های اخیرتا حد اکثر 160 میلیون دلارهزینه تحقیق و تولید یکی ازاین فراورده ها است . آفت کش های جدید کم خطرتر، گران قیمت ترومیزان مصرف آنها در هکتار کمتر از گذشته است .
درایران گرچه صنعت ساخت آفت کش ها از سال 1309درکارخانه شیمیای کرج با تولید ترکیبات معدنی شروع شده ولی پیشرفت چندانی نداشته است . تا سالهای اخیر ماده مؤثری به جز گوگرد داخل ساخته یا تولید نمی شد. اخیراً کارخانجاتی اقدام به سنتز حشره کش ها ، قارچ کش ها و بعضی از علف کش ها کرده اند . ساخت حشره کش هایی مانند مالاتیون ، آمیتراز و پایری پروکسی فن و نیز ترکیبات دیگری مانند مانکوزب و گلایفوزیت شروع شده است . چند سالی تولید انبوه علف کش های بوتاکلر و آلاکلر در مجتمع پتروشیمی اراک صورت می گرفت. کارخانجاتی نیز اقدام به فرمولاسیون سموم با استفاده از ماده مؤثروارداتی می کنند . مقداری از آفت کش های مصرفی هم به صورت فرموله شده وارد می شوند .
هرکشوری قوانین خاص برای ثبت و مصرف سموم مختلف ، درداخل کشور تدوین کرده است . درایران سازمان حفظ نباتات بنا بر آئین نامه مخصوص خود زیر نظرهیات نظارت بر سموم ، به ترکیبات مختلف اجازه ورود و مصرف درداخل کشور را می دهد . قبل از ورود آفت کش به داخل کشور باید اثر آفت کشی آن به وسیله مرکز تحقیقات آفات و بیماری های گیاهی و یا سازمان های مسئول دیگر مورد تایید قرا گیرد .
آفت کش هایی که اجازه مصرف در داخل کشور را دارند ، به نام سموم مجاز خوانده می شوند . در سال 1384 حدود 230 آفت کش مجاز و180 تا 190 آفت کش توصیه شده در کشور وجود داشته است . تعداد آفت کش های مجاز کشور از این مقداربیشتربوده و در سال های مختلف متفاوت است . در طی این سال ها حدود 40 تا 70 آفت کش به علل مختلف از جمله مسایل زیست محیطی از لیست آفت کش های مجاز حذف شده اند . فهرست سموم توصیه شده چند سال یکبار توسط سازمان حفظ نباتات منتشر می شود .
نام گذاری آفت کش ها
هر آفت کش معمولا سه نام گوناگون دارد :
یکی از این نام ها نام عمومی ( Common name ) است . نام عمومی ، نام رسمی است که برای یک ترکیب پیشنهاد و به وسیله ISO ( International organization f . . .

با یاد او
کشاورزان نباید از آفت کش ها استفاده کنند. کرم خوردگی در میوه ها و محصولات کشاورزی از ارزش آنها نمی کاهد. ولی، استفاده از آفت کش ها، علاوه بر آسیب رساندن به حشرات و محیط زیست، به انسان ها و حیوانات هم آسیب میزند.


کلمات دیگر: