شهرستان مانه و سِمِلقان از شهرستان های استان خراسان شمالی است که مرکز آن شهر آشخانه است. این شهرستان در سال ۱۳۸۵، تعداد ۹۵٬۵۸۲ نفر جمعیت داشته است.
بخش مرکزی شهرستان مانه و سملقان
دهستان جیرانسو
دهستان حومه
وجود منابع سرشار طبیعی در شهرستان مانه و سملقان از دیرباز جمعیتهای انسانی را به خود جذب نموده و باعث پرورش فرهنگ های درخشان در منطقه شده است. وجود آثار تاریخی از دوره های پیش از تاریخ تا دوره معاصر در بخش های مختلف این شهرستان گویای استقرار مداوم بشر در این خطه است. بر اساس پژوهش های باستان شناسی بخش هایی از شهرستان مانه و سملقان برای نخستین بار در حدود هشت هزار سال پیش مسکونی شده که آثار آن را می توان در تپه قلعه خان در دشت سملقان مشاهده کرد. این شهرستان طی دوره هخامنشی به عنوان بخشی از شهربانی پارت مطرح بوده و طی دوره های اشکانی و ساسانی نیز بسیار مورد توجه بوده است. پراکندگی محوطه های استقراری، قلعه های تدافعی، مراکز مذهبی و نیز کشف سکه های دورهٔ ساسانی در بخش های مختلف شهرستان گواه این مدعی است.
مانه مانه در زبان فارسی معنای خانه و اثاث البیت را می دهد که احتمالاً بعلت ماندگاری عده ای در این منطقه این کلمه بر همین منطقه اطلاق شده و اقوام ماندگار معنای خانه و محل زندگیشان را از آن استنباط می کرده اند «مان» در زبان کردی نیز همان معنای ماندن را می دهد و احتمال قریب به یقین کسانیکه در اینجا موطن یافته اند، کرد بوده اند. ظن دیگر آنست که چون این منطقه نقطه مرزی بین اکراد و ترک ها بوده و اکراد به نوعی نقش دفاع را در این منطقه داشته اند و همچنین وجود موانع و گردنه های صعب العبور علت اطلاق این واژه بر این منطقه بوده است زیرا «مان» در زبان کردی معنای مانع فارسی را نیز می دهد.سملقان سملقان بر گرفته شده از واژه اصیل فارسی سنگان می باشد. سمنگان در فارسی معنای سرزمین چمن و گل را می دهد. وجود شایعه ای در افواه عموم مبنی بر اینکه تهمینه مادر سهراب و همسر رستم قهرمان داستان های ملی ایرانیان از این منطقه می باشند بر اهمیت موضوع می افزاید. در این باب که تهمینه و سهراب از سمنگان بوده اند هیچ شک و شبهه ای وجود ندارد اما باید یادآور شد که وجود شهرهای سمنگان به تعداد زیاد در خراسان قدیم این امر را برای محققان مشکل نموده است. وجود شهرها و مناطقی با نام سمنگان در افغانستان و تاجیکستان که در قدیم جزو خراسان بزرگ بوده اند نشانگر اهمیت این شهر در نزد ایرانیان بالاخص اهل خراسان بوده است. باید بر این نکته تأکید نمود که سمنگان مورد نظر ما خاستگاه سهراب نمی باشد بلکه بعلت اساطیری بودن، این نام بر منطقه ما اطلاق شده و ساکنان اولیه از آریایی ها اصیل بوده اند. با تسخیر ایران بدست اعراب مسلمان و تأثیر آنان بر زبان فارسی سمنگان به سمنجان تغییر یافت. در قرون اولیه اسلامی سمنجان در میان مردم متداول بوده است با نفوذ و تسلط ترکان بر ایران سمنجان به سملقان تغییر یافت. سملقان نیز در زبان فارسی معنای سرزمین چمن و گل سرخ را می دهد که با توجه به وجود دشت های پوشیده از شقایق و لاله های وحشی که در قدیم الایام به مراتب بیشتر از امروز بوده بدرستی اطلاق این واژه بر این سرزمین می توان پی برد.
بیشتر ساکنین این شهرستان را کردها تشکیل می دهند که با زبان کردی کرمانجی (بادینانی) تکلم می نمایند. به احتمال قریب به یقین ساکنان بومی بعد از مهاجرت کردها و ترک ها به این منطقه فرهنگ و زبان این اقوام را فرا گرفته اند. شهرستان مانه و سملقان بعلت استعدادهای خوب کشاورزی از دیرباز پذیرای اقوام مختلف بوده است که از جمله مهم ترین آن ها که به این شهرستان مهاجرت نموده و ساکن شده و امروزه به صورت غالب درآمده اند می توان به اقوام کرد، ترک، ترکمن، خاوری، بلوچ، فارس، یزدی، تات، و با مذاهب شیعه و اهل سنت که از این بابت تجلیگاه واقعی وحدت اقوام و مذاهب مختلف در ایران اسلامی است، اشاره نمود که ما در اینجا به تاریخچه مهم ترین قوام اشاره می نماییم.
بخش مرکزی شهرستان مانه و سملقان
دهستان جیرانسو
دهستان حومه
وجود منابع سرشار طبیعی در شهرستان مانه و سملقان از دیرباز جمعیتهای انسانی را به خود جذب نموده و باعث پرورش فرهنگ های درخشان در منطقه شده است. وجود آثار تاریخی از دوره های پیش از تاریخ تا دوره معاصر در بخش های مختلف این شهرستان گویای استقرار مداوم بشر در این خطه است. بر اساس پژوهش های باستان شناسی بخش هایی از شهرستان مانه و سملقان برای نخستین بار در حدود هشت هزار سال پیش مسکونی شده که آثار آن را می توان در تپه قلعه خان در دشت سملقان مشاهده کرد. این شهرستان طی دوره هخامنشی به عنوان بخشی از شهربانی پارت مطرح بوده و طی دوره های اشکانی و ساسانی نیز بسیار مورد توجه بوده است. پراکندگی محوطه های استقراری، قلعه های تدافعی، مراکز مذهبی و نیز کشف سکه های دورهٔ ساسانی در بخش های مختلف شهرستان گواه این مدعی است.
مانه مانه در زبان فارسی معنای خانه و اثاث البیت را می دهد که احتمالاً بعلت ماندگاری عده ای در این منطقه این کلمه بر همین منطقه اطلاق شده و اقوام ماندگار معنای خانه و محل زندگیشان را از آن استنباط می کرده اند «مان» در زبان کردی نیز همان معنای ماندن را می دهد و احتمال قریب به یقین کسانیکه در اینجا موطن یافته اند، کرد بوده اند. ظن دیگر آنست که چون این منطقه نقطه مرزی بین اکراد و ترک ها بوده و اکراد به نوعی نقش دفاع را در این منطقه داشته اند و همچنین وجود موانع و گردنه های صعب العبور علت اطلاق این واژه بر این منطقه بوده است زیرا «مان» در زبان کردی معنای مانع فارسی را نیز می دهد.سملقان سملقان بر گرفته شده از واژه اصیل فارسی سنگان می باشد. سمنگان در فارسی معنای سرزمین چمن و گل را می دهد. وجود شایعه ای در افواه عموم مبنی بر اینکه تهمینه مادر سهراب و همسر رستم قهرمان داستان های ملی ایرانیان از این منطقه می باشند بر اهمیت موضوع می افزاید. در این باب که تهمینه و سهراب از سمنگان بوده اند هیچ شک و شبهه ای وجود ندارد اما باید یادآور شد که وجود شهرهای سمنگان به تعداد زیاد در خراسان قدیم این امر را برای محققان مشکل نموده است. وجود شهرها و مناطقی با نام سمنگان در افغانستان و تاجیکستان که در قدیم جزو خراسان بزرگ بوده اند نشانگر اهمیت این شهر در نزد ایرانیان بالاخص اهل خراسان بوده است. باید بر این نکته تأکید نمود که سمنگان مورد نظر ما خاستگاه سهراب نمی باشد بلکه بعلت اساطیری بودن، این نام بر منطقه ما اطلاق شده و ساکنان اولیه از آریایی ها اصیل بوده اند. با تسخیر ایران بدست اعراب مسلمان و تأثیر آنان بر زبان فارسی سمنگان به سمنجان تغییر یافت. در قرون اولیه اسلامی سمنجان در میان مردم متداول بوده است با نفوذ و تسلط ترکان بر ایران سمنجان به سملقان تغییر یافت. سملقان نیز در زبان فارسی معنای سرزمین چمن و گل سرخ را می دهد که با توجه به وجود دشت های پوشیده از شقایق و لاله های وحشی که در قدیم الایام به مراتب بیشتر از امروز بوده بدرستی اطلاق این واژه بر این سرزمین می توان پی برد.
بیشتر ساکنین این شهرستان را کردها تشکیل می دهند که با زبان کردی کرمانجی (بادینانی) تکلم می نمایند. به احتمال قریب به یقین ساکنان بومی بعد از مهاجرت کردها و ترک ها به این منطقه فرهنگ و زبان این اقوام را فرا گرفته اند. شهرستان مانه و سملقان بعلت استعدادهای خوب کشاورزی از دیرباز پذیرای اقوام مختلف بوده است که از جمله مهم ترین آن ها که به این شهرستان مهاجرت نموده و ساکن شده و امروزه به صورت غالب درآمده اند می توان به اقوام کرد، ترک، ترکمن، خاوری، بلوچ، فارس، یزدی، تات، و با مذاهب شیعه و اهل سنت که از این بابت تجلیگاه واقعی وحدت اقوام و مذاهب مختلف در ایران اسلامی است، اشاره نمود که ما در اینجا به تاریخچه مهم ترین قوام اشاره می نماییم.
wiki: شهرستان مانه و سملقان