ابن حسام خوسفی

مولانا محمد پسر حسام الدین خوسفی شناخته شده به اِبنِ حِسام شاعر ایرانی در گذشته به سال ۸۷۵ هجری است. آرامگاه وی در شهر خوسف از توابع بیرجند واقع است. دیوان او شامل اشعاری در قالب های قصیده، ترجیع بند، مسمط و ترکیب بند است. او در قصیده از انوری، ظهیر فاریابی، خاقانی شروانی و سلمان ساوجی تأثیر گرفته است. از مهم ترین آثار او خاوران نامه است که به تقلید از شاهنامه فردوسی سروده شده است. این حسام حلقه ای حلقات ادبیات شیعی خراسان است و برخی دیگر از حلقه ها سلیمی تونی ( م 854 ) و آذری اسفراینی و لطف الله نیشابوری ( م 812 ) هستند. دیوان ابن حسام خوسفی توسط احمد احمدی بیرجندی تصحیح و منتشر شده است. وی از شاعران ولایی است ودر بعضی منابع ذکر گردیده که نامبرده شیعه اسماعیلی بوده است. 1 - 1
1 - 1 فصلنامه مطالعات تاریخی دکتر مریم معزی و پایان نامه کارشناسی ارشد علیرضا خمر دانشگاه تهران - ادبیات اسماعیلی دکتر فریدون بدره ای
صفا، ذبیح اللّه، تاریخ ادبیات در ایران ( جلد ۴ ) ، انتشارات فردوس، ۱۳۶۸.
مجتبایی، فتح الله. دائره المعارف بزرگ اسلامی
ذبیح الله صفا. تاریخ ادبیات در ایران. چاپ سوم. تهران: ابن سینا، ۱۳۴۲. ۴۴۸.
↑ تاریخ ادبیات در ایران، صفا، جلد ۴، صص ۵ - ۱۷۴
شعر ذیل که در منابع خطی دست نویس آمده و دکتر معزی هم آن را آورده بر اسماعیلی بودن این شاعر صحه می گذارد
موسم مناجات
برادران به حقّ موسم مناجاتست
مراد خویش طلب کن که وقت حاجاتست
قیامت است که هر شش هزار سال ظهور
کنون چه هفت شود ، قائم القیاماتست
اگر امام زمان را به حقّ به نشناسی
روی به دوزخ اگر صد هزار طاعاتست
هر آن کسی که خداوند خویش را نشناخت
محقق است که در کفر و در ظلاماتست
میان بنده و حقّ راز کی نهان ماند
خدای عالم اسرار و ذوالخفیاتست
به ترک نفس ، هوا و مراد خویش بگیر
که هر چه در دل توغیر اوست ، طاماتست
به هر چه پیش خیال و قیاس خود گفتم
به نزد او همه افسانه و خیالاتست
بگوی از سر اخلاص نام مولانا
که آشکار شد و دعوتش مقالاتست
عیان شد است رفیقان ز مشرق و مغرب
ولیک این همه در بند یک اشاراتست
به فضل خود نظری کن به بندگان ضعیف
که در میان خلایق بسی مقالاتست
شراب شوق لبالب ز جام مولانا
بده که این هم از رحمت جماعاتست
ببخش بندة مسکین خویش ابن حسام
بدان سبب که گرفتار چاه ظلماتست