اسماعیلی . [ اِ ] (اِخ ) ابومعمربن ابی سعیدبن ابی بکر. وی شرف نفس را با شرف طبع و کرم ادب را با کرم نسب جمع داشت و در فقه مستولی و در شعر نیکوتصرف بود چندانکه صاحب بن عباد در وصف قصیده ای که ازو رسیده بود فصلی به پدر او ابوسعید نوشت و نسخه ٔ آن این است : و بعد فهل اتاک حدیث الاعجاب منّا و قد طلعت من ارضک فقرةالفقر و عزةالغرر و حدیقةالزهر و خلیفة المطر. تلک حسنة انتشرت عن ضؤک و غمامة نشأت بنؤک و نار قدحت بزندک و صفیحة فضل طبعت علی نقدک . و انها لقصیدة ولدنا ابی معمر عمره اﷲ تعالی ما اختار و عمر به الرباع و الدیار، خطت باقدام الاجادة و قطعت مسافةالاصابة وسعت الی کعبةالقبول و حلت حرم الامن خیرالحلول ، تلبی و قد تعرّت من لباس التعمل . و تجرّدت عن غطاف التبذل . فلم تدع منسکاً من البرّ الاّقضته . و لا مشعراً من الفضل الاّ عمرته ُ و لا معرفاً من العلم الاّ شهدته . و لا محصباً من الفهم الاً حضرته . و اجتمعنا حولها و انا لاعداد جمة. و فینا واحد یقال انه أمة کانا عدیدالموسم یعظمون الشعائر و یعلقون الستائر و یحتضنون الملتزم و یلثمون المستلم . و هذا الکتاب یرد علیکم بالخبر اسرع من اللمح البارق . نعم و من اللمع الخاطف و اخف من سابق الحجیج و ان کان المثل الاعلی لبیت اﷲ العتیق فاحمد اﷲ اذ قرن فضل فتاک بفضلک و جعل فرعک کاصلک و انبت غصنک علی شجرک . و اشتق هلالک من قمرک . و اراک من ظهرک من یحذو علی نجرک و یصل فخره بفخرک . و یشید من بناءالدرایة ما اسست . و یسقی من شجرالروایة ما غرست .
و از غرر اشعار ابومعمر این قصیده در باب صاحب است :
ماعهدت القضیب ینهض بالحقَ-
-ف ولا البدر للتمام استسرّا
حبذا الطارق الذی زار وَهْناً
فاعاد الظلام اذ زار فجرا
ثمل العطف و هو مانال خمرا
عطرالجیب و هو مامس عطرا
و الحیاء الملم بالخد منه
صیرفی یبدل العین اخری
ضمنی ضمةالوداع فعاد الشَْ
َفع منا عندالتعانق وترا
و سقانی بفیه خمراً بروداً
عاد بعدالفراق فی القلب جمرا
ملک طوعه ُ الملوک علاء
و هو طوع العفاة جاهاً و قدرا
ملک انهب العروض فاضحی الَ
َعرض منه علی البریة حظرا
ملک لایری سوی الحمد مالا
لا و لا الکنز غیر ما جرّ شکرا
فاذا المحل حل ّ حل ّ غماماً
و اذا النقع ثار ثار هزیرا
و اذا ما افاد نحل کعبا
و اذا ما افات نهنه عمرا
و اذا ماسطا تطاول جهراً
و اذا ما حبا تطوّل سرّا.
(یتیمةالدهر چ حفنیه ج 3 ص 274 ببعد).
