کاسیان ( کاسسی ها )
بر اساس آثار باقی مانده از کاسسی ها و تمدن های همزمان با آنها، کاسسی ها از حداقل 3000 سال قبل از میلاد در ولایت کنونی لرستان ساکن بوده و به شغل دامداری و پرورش اسب مشغول بودند. کاسسی ها در اوایل هزاره دوم قبل از میلاد موفق شدند دولت مقتدری را تشکیل دهند.
سلسله حکومتی کاسسی ها توسط شخصی به نام قانداش، در سال 1760 قبل از میلاد بنا شد. آقوم دوم هفتمین شاه کاسسی در سال 1595 ق . م به بابل که در اثر حمله هیت ها در همان سال ضعیف شده بود، حمله کرده و سومین سلسله بابل ( سلسله حمورابی ) را سرنگون کرده و حاکمیت در بابل را بدست گرفت. حاکمیت کاسسی ها در بابل تا سال 1171 ق . م ، یعنی به مدت 424 سال ادامه یافت. آقوم دوم در کتیبه ای باقی مانده از او، خود را شاه کاسسی های مورد لطف خدا و اککده، بابل، پادان، آمان و قوتتی ها معرفی میکند ( تاریخ ماد، ص 125 ) .
آقوم دوم مجسمه های خدایان بابل را که هیت ها برده بودند به بابل برگرداند. به عقیده تاریخدانان کاسسی ها از اقوام خویشاوند با سومریان، ایلامیان، قوتتی هاو . . . بودند که بعد از مهاجرت از آسیای میانه از آنها جدا شده و در لرستان کنونی ساکن شدند. "م . دیاکونوف" مینویسد: به طور قطعی ثابت شده است که مانناها و ماد ها با مناطق جنوبی خود روابط نزدیکی داشته و خصوصا با اهالی انجا یعنی کاسسی ها از لحاظ نژادی و زبانی نزدیکی زیادی داشتند، لازم هست که اضافه کنیم که کاسسی ها نیز مثل سایر قبایل کوه نشین آنجا از لحاظ زبانی به ایلامیان نزدیک بودند ( تاریخ ماد ص 91 ) . دو قوم کاسسی و قوتتی از لحاظ زبانی خیلی به هم نزدیک بوده اند ( تاریخ ماد ص 125 ) .
"دیاکونوف" در همان صفحه از کتابش به چند نمونه از کلمات مشترک بین آنها اشاره کرده از جمله کلمات ائتدی، دئدی، یازدی و غیره و جالب اینجاست که این کلمات هنوز هم در زبان ترکی به همان شکل یا با اندکی تغییر تلفظی استمال میشود. در کاوشگری هایی که در سالهای 1920 تا 1930 در لرستان انجام شد آثار زیادی از جمله زین اسب، وسایل خانگی از جنس مفرع، اسلحه، وسایل زینتی و غیره پیدا شد. نقش حیواناتی چون پلنگ، شیر، بز وحشی، عقاب و غیره که بر روی این اشیاء حک شده از ارزش هنری خیلی بالایی برخوردار هستند.
در بررسی ارتباط و خویشاوندی کاسسی ها با ترکان امروزی، اسامی مشترک بین آنها نیز از اهمیت زیادی برخوردار هست. با نگاهی به اسامی چند تا از شاهان کاسسی این حقیقت کاملا اشکار میشود:
- قان داش Gan dash ( دوران شاهی 1726 - 1760 ق . م )
- بوءیوک آقوم Böyuk Agum ( دوران شاهی: 1704 - 1725 ق . م )
- کاش تی لیاش Kashti - liash ( دوران شاهی: 1683 - 1704 ق . م )
- آبی را تاش Abirattash ( دوران شاهی: اواسط قرن 16 ق . م )
- آقوم دوم، با لقب kakreme ( قلینج ) ، ( حوالی 1590 ق . م ) - اورشی قورماش urshigurmash
اسامی چند تا از خدایان کاسسی ها: - ماراتاش Maratash ( خدای جنگ )
- بورباش borbash ( خدای رعد و برق و باران )
- قیدار Gidar ( این اسم بعد ها به صورت اسم یکی از قبایل داخل ترکان اوغوز دیده میشود )
ترکیب کلمات، معنی لغوی و پسوند های ترکی در اسامی ذکر شده به خویشاوندی زبانی ترکان امروزی با کاسسی ها هیچ شبهه ای را باقی نمی گذارد.
