ذره بنیادی (به انگلیسی: Fundamental particle) یا ذره ابتدایی (به انگلیسی: Elementary particle) ذره ای است که ساختار داخلی آن پیش ساختاری نداشته باشد (یا هنوز مشخص نشده باشد). ذرات بنیادی شناخته شده در فیزیک توسط نظریه ای به نام مدل استاندارد ذرات بنیادی بررسی می شوند. این ذرات متشکل از فرمیون های بنیادی (که ماده و پاد ماده را می سازند) و بوزون های بنیادی (بوزون های پیمانه ای و بوزون هیگز) «ذرات حامل نیرو» (که بیشتر حامل نیروهای طبیعت اند) هستند. آن ها متمایز کنندهٔ تعاملات بین فرمیون ها هستند. هر ذره ای که از چند ذرهٔ بنیادی تشکیل شده باشد یک ذرهٔ ترکیبی است.
فیزیک ذرات بنیادی
آزادی مجانبی
فیزیکالیسم
نظریه میدان های کوانتومی
گرانش کوانتومی
ابتدای فیزیک ذرات را می توان به قرن پنجم پیش از میلاد و کارهای فیلسوفان اتمیست مانند دموکریت و لئوکیپوس نسبت داد.
بررسی علمی ذرات تشکیل دهنده ماده در ۱۸۹۷ و با کشف الکترون توسط تامسون شروع می شود. او مدل اتمی موسوم به مدل خمیری تامسون را معرفی کرد. با آزمایش پراکندگی رادرفورد این مدل رد شد و هسته اتم کشف گردید. رادرفورد مدل اتمی خود به نام مدل رادرفورد را معرفی کرد. در ۱۹۱۴ نیلز بور مدل اتمی خود را پیشنهاد کرد. توافق طیف اتم هیدروژن با نظریه بور بسیار جالب بود. در همین دوره هسته هیدروژن را پروتون نامیدند اما قادر به توضیح عدد اتمی عناصر دیگر نشدند. سرانجام با کشف نوترون توسط چادویک در سال ۱۹۳۲ دوره کلاسیک ذرات بنیادی به پایان رسید.
سه مبحث مهم در این دوره مطرح گشتند:
فیزیک ذرات بنیادی
آزادی مجانبی
فیزیکالیسم
نظریه میدان های کوانتومی
گرانش کوانتومی
ابتدای فیزیک ذرات را می توان به قرن پنجم پیش از میلاد و کارهای فیلسوفان اتمیست مانند دموکریت و لئوکیپوس نسبت داد.
بررسی علمی ذرات تشکیل دهنده ماده در ۱۸۹۷ و با کشف الکترون توسط تامسون شروع می شود. او مدل اتمی موسوم به مدل خمیری تامسون را معرفی کرد. با آزمایش پراکندگی رادرفورد این مدل رد شد و هسته اتم کشف گردید. رادرفورد مدل اتمی خود به نام مدل رادرفورد را معرفی کرد. در ۱۹۱۴ نیلز بور مدل اتمی خود را پیشنهاد کرد. توافق طیف اتم هیدروژن با نظریه بور بسیار جالب بود. در همین دوره هسته هیدروژن را پروتون نامیدند اما قادر به توضیح عدد اتمی عناصر دیگر نشدند. سرانجام با کشف نوترون توسط چادویک در سال ۱۹۳۲ دوره کلاسیک ذرات بنیادی به پایان رسید.
سه مبحث مهم در این دوره مطرح گشتند:
wiki: ذرات بنیادی