کلمه جو
صفحه اصلی

بیان ژن

فرهنگ فارسی


دانشنامه عمومی

بیان ژن فرایندی است که در آن اطلاعات درون ژن استفاده می شود تا یک محصول کاربردی از آن بدست آید. محصول ژن ها عمدتاً آمینو اسیدی هستند و از محصولات غیر آمینو اسیدی می توان به rRNA،tRNA،snRNA اشاره کرد. فرایند بیان ژن به وسیله تمام یوکاریوت ها و پروکاریوت ها (باکتری ها و..) انجام مى شود. مراحل مختلفی را می توان برای فرایند بیان ژن در نظر گرفت که عموماً شامل رونویسی، اتصال RNA، ترجمه و تغییرات بعد از ترجمه یک پروتئین می باشد. تنظیم ژن به سلول این امکان را می دهد تا بتواند ساختار و کاربرد خود را کنترل کند و این مسئله پایه ای است برای تفاوت های سلولی(تمایز)، دگرگونی(تکامل) و مهارت تطبیق ارگانیسم ها با شرایط جدید.از آنجا که تمام سلول های بدن ما از یک سلول مشتق شده اند تفاوت ها و تمایزات بین سلول ها حاصل از بیان شدن یا نشدن قسمت هایی از ژن است. تنظیم ژن همچنان می تواند به عنوان یکی از زیر لایه های تکامل در نظر گرفته شود زیرا کنترل زمان بندی، مکان و مقدار ژن می تواند تأثیرات مهمی در عملکرد ژن ها درون سلول یا کل ارگانیسم پرسلولی داشته باشد.درعلم ژنتیک، بیان ژن یکی از مهم ترین مسائل بنیادی است که کمک می کند تا ژنوتیپ به صورت فنوتیپ ظاهر شود. در واقع کدهای ژنتیکی که در رشته های DNA ذخیره شده اند به وسیله بیان ژن تفسیر می شوند و خصوصیات و نحوه بیان ژن باعث به وجود آمدن فنوتیپ در ارگانیسم خواهد شد.
John Kryk (2008-05-28). "DNA makes RNA". Retrieved 2008-06-10.
"Advancing Gene Expression Studies". Genetic Engineering & Biotechnology News. Mary Ann Liebert, Inc. 2008-08-01.
"Optimizing Transient Gene Expression". Genetic Engineering & Biotechnology News. Mary Ann Liebert, Inc. 2008-03-01.
"Gene Expression Browser".
"GeneNetwork system".
"Genevestigator".
"TranscriptomeBrowser (TBrowser)".
ژن ها توالی های کشیده شده ای از DNA است که اطلاعات ژنتیکی را در خود نگهداری می کند که به وسیله کدهای ژنتیکی ذخیره شده اند. هر مولکول DNA شامل دو رشته است که هر کدام دو سر ۳’،۵’ دارند. مناطق کدینگ شامل اطلاعات ژنتیکی هستند و قسمت های که اطلاعات ژنتیکی ندارند در تولید RNAها کمک می کنند. تولید یک کپی RNA از روی DNA را مرحله رونویسی می نامیم، این فرایند به وسیلهٔ RNA polymerase انجام می شود که در هر لحظه یک نکلئوتیدRNA را به رشتهٔ RNA در حال تولید، اضافه می کند. رشتهٔ RNA تولید شده مکمل رشتهٔ DNA ایست که از روی آن رونویسی انجام شده تنها با این تفاوت که در آن در مقابل باز آدنین (A) به جای تیمین(T) از یوراسیل(U) استفاده می شود. عمل رونویسی در پروکاریوت ها به وسیله یک پلی مراز انجام می شود اما در یوکاریوتها این عمل به وسیله سه پلی مراز مختلف صورت می گیرد که پلی مراز اول برای رونویسی rRNAها است و پلی مراز دوم برای رونویسی mRNA، snRNAو.. استفاده می شود و پلیمراز سوم در ترجمه tRNA، rRNA کاربرد دارد. عمل رونویسی پس از رسیدن به یک توالی مشخص خاتمه می یابد.
در پروکاریوتها محصول مستقیم رونویسی از روی ژن ها(ژنهایی که محصول آن ها پروتئین است)،mRNA است اما در یوکاریوتها ابتدا یک pre-mRNA ساخته می شود که پس از انجام یکسری عملیات به mRNA تبدیل خواهد شد. در این فرایند تبدیل بخش هایی از pre-mRNAکه حاوی اطلاعات نیستند(intron) حذف می شوند و تعدادی از exonها که نواحی دارای اطلاعات ژنتیکی هستند به هم متصل می شوند تا mRNA نهایی به دست آید.
در یوکاریوت ها بیشتر RNAها باید از هسته خارج شوند و به محیط سیتوپلاسم وارد شوند که تمام RNAهایی که محصول نهایی آن ها پروتئین است از این دسته می باشند. گاهی نیز برخی از RNA ها باید به محل های خاصی از سیتوپلاسم منتقل شوند مانند سیناپسها.

فرهنگستان زبان و ادب

{gene expression} [زیست شناسی] رونویسی و ترجمه و تظاهر رُخ نمودی ژن


کلمات دیگر: