درجه نظامی

درجه نظامی یا درجه بندی نظامی، سامانه ای منظم برای تشخیص سلسله مراتب در نیروهای مسلح یا نهادهایی است که توسط نظام سازماندهی می شوند. معمولاً یونیفرم و علائم نصب شده بر روی آن نشانگر درجهٔ یک نظامی است. متفکران از گذشته های دور به مزایای سامانه های درجه بندی نظامی در طول عملیات ها و در زمینه های پشتیبانی، فرماندهی و هماهنگی پی برده بودند. با گذشت زمان عملیات های نظامی بزرگتر و پیچیده تر شدند که این موضوع باعث شد تا سامانه های درجه بندی نیز به نسبت پیچیده تر گردند.
فرمانده کل قوا: ایران اسپهبد (که در زمان خسرو یکم برای هر چهار گوشه مرز کشور از یک اسپهبد جانشین استفاده می شد)
فرمانده سواره نظام: اسپوارگان سالار (اشکانی) یا اسواران سالار (ساسانی)
فرمانده کمانداران: تیربد
فرمانده پیاده نظام: پایگان سالارپو
فرمانده دژبانان: ارگبد
فرمانده مرزبانان: مرزپاون (اشکانی) یا مرزبان (ساسانی)
فرمانده مرزبانی آسیای مرکزی کنارنگ نام داشت.
امروزه تقریباً در تمام نیروهای مسلح جهان از درجه های نظامی استفاده می شود. در برخی مقاطع، کشورهای کمونیست استفاده از درجه را منع کردند (مثل ارتش سرخ روسیه شوروی در فاصلهٔ سال های ۱۹۱۸ تا ۱۹۳۵، ارتش آزادی بخش خلق چین از سال ۱۹۶۵ تا ۱۹۸۸ و ارتش آلبانی از سال ۱۹۶۶ تا ۱۹۹۱). اما پس از این که در عمل به مشکلات عملیاتی مربوط به فرماندهی و کنترل برخوردند استفاده از آن را بار دیگر قانونی ساختند.
ارتش ایران باستان از چندین گروه بندی قابل کنترل تحت فرماندهی یک نفر تشکیل شده بود. این گروه بندی ها مبتنی بر سیستم شمارش دهدهی بود. برای مثال در ارتش هخامنشیان کوچکترین یگان از ۱۰ نفر سرباز تشکیل شده بود که به آن دَثه (پارسی باستان: daθa «دهه») می گفتند و فرمانده آن یک دثه پَتی (پارسی باستان: daθapati «ده بد») بود. پس از آن یگان ۱۰۰ نفری بود که به آن ثتَه (پارسی باستان: θata «صده») می گفتند و فرمانده آن یک ثته پتی (پارسی باستان: θatapati «صدبد») بود. یک یگان ۱۰۰۰ نفره هزاره (پارسی باستان: hazāra) نام داشت که فرمانده آن هزاره پتی (پارسی باستان: hazārapati هزاربد) خوامده می شد و یک یگان ۱۰٬۰۰۰ نفری بَیوَره (پارسی باستان: baivara) نامیده می شد که فرمانده آن یک بیوره پتی (پارسی باستان: baivarapati «بیوربد») بود. کل نیروهای مسلح هخامنشیان سپاده (پارسی باستان: spāda- «سپاه») و فرمانده کل نیروهای مسلح سپاده پَتی (پارسی باستان: spādapati «سپاهبد») خوانده می شدند.
در زمان اشکانیان نیز نیروهای مسلح سپاذ (پارتی: spāδ) و فرمانده کل نیروهای مسلح سپاذبد (پارتی: spāδbad) خوانده می شدند. اما در سپاه اشکانیان صده ها «وَست» (پارتی: wast)، هزاره ها «درفش» (پارتی: drafš) و بَیوَره ها «گُند» (پارتی: gund) نامیده می شدند. فرماندهان این یگان ها «وست سالار» (پارتی: wast-sālār)، «درفش سالار» (پارتی: drafš-sālār) و «گندسالار» (پارتی: gund-sālār) نامیده می شدند.