هانری چهارم

هانری چهارم. [ ی ِ چ َ رُ ] ( اِخ ) ( 1050-1106 م. ) پادشاه آلمان ، پسر هانری سوم ، که در سال 1056 پس از مرگ پدر، در سن 6سالگی به امپراتوری آلمان انتخاب شد. نزاع وی با گرگوار هفتم پاپ مقدس ، بر سر ریاست کلیسا در تاریخ معروف است. این مجادله و کشمکش به اسم نزاع انوستیتور نامیده شده و جریان آن بدین قرار است : همینکه گرگوار هفتم به مسند پاپی نشست ( 1073م. ) سوء اداره روحانی آلمان را بهانه کرده از هانری چهارم درخواست کرد که ازمداخله در امور روحانی خودداری کند. مقصود پاپ از این اقدام چهار چیز بود: 1- مقام پاپ را از تحت حمایت آلمان خارج کند. 2- تشکیلات و سنن کلیسا را به نظر خود تغییر دهد. 3- برای کلیسا استقلال تام تحصیل کند وآن را بطور کلی از مداخله غیرروحانی مصون سازد. 4- به نام مذهب و روحانیت قدرت مطلقه و حکومت سیاسی در تمام ممالک عیسوی اروپائی برقرار سازد. اما هانری که منتظر فرصت بود، محفل روحانی مرکب از وجوه روحانیان آلمان در شهر ورمز تشکیل داد ( 1076 ) و گرگوار را از مقام پاپی خلع کرد. گرگوار هم بیکار ننشست و در عوض ، حکم تکفیر و خلع هانری چهارم را صادر کرد. باید دانست که هانری چهارم از خانواده پادشاهان فرانکنی بود و رقابت آنها با خانواده پادشاهان ساکس و زواب در تاریخ معروف است. در چنین وضعی ، میدان به دست دشمنان هانری افتاد. دوک ساکس و زواب که از ممالک قدیم و نیرومند آلمان بودند به حمایت پاپ برخاستند. هانری چهارم چاره ای جز تسلیم ندید و به قصد توبه و عذرخواهی از تقصیرات خود به ایتالیا رفت. معروف است که پاپ در این وقت در قصر کانوسا متعلق به کنتس ماتیلدا توقف داشت و زمستان سخت و برف بسیار روی زمین بود. هانری چهارم سه شبانه روز پای برهنه روی برف مقابل قصر مزبور ایستاد تا نزد پاپ پذیرفته شد و توبه او موردقبول واقع گشت. اما هانری این ذلت و خواری و اهانت را تحمل نتوانست کرد و پس از مراجعت به آلمان تدارک جنگ دید و جنگ سختی میان او و دوک ساکس و زواب در محل فلکس هاین اتفاق افتاد که به پیروزی هانری چهارم و شکست ساکس و زواب و قتل دوک زواب انجامید. پس از آن هانری چهارم در رأس لشکرفاتح به ایتالیا رفت و رم را فتح کرد و مطران راونا را تحت عنوان کلمان سوم به جای گرگوار هفتم به مسند پاپی نشاند. گرگوار هفتم به نورمانها که در جنوب ایتالیا بودند پناه برد و در آنجا و در میان آنها درگذشت. ( 1085م. ) کمی پس از این تاریخ ، در آلمان و ایتالیا دو دسته قوی یکی به نام گلفی ( گلفها ) که پشتیبان پاپ و دیگری به نام گیبلینی که پشتیبان قیصر بودند تشکیل شد و بعدها محاربات خونینی میان این دو دسته در ایتالیا اتفاق افتاد. اگرچه گرگوار هفتم مرد، اما سیاست او برجای بماند. سرانجام به تحریک پاپ پاسکال دوم ، کنراد و هانری ( هانری پنجم ) پسران هانری چهارم به حمایت اشراف ناراضی بر پدر شوریدند و هانری پسر دوم قیصر ( هانری چهارم )بر پدر غالب آمده او را به حبس انداخت و به استعفا از مقام سلطنت مجبورش کرد. هانری چهارم از زندان فرار کرد و در بلژیک درگذشت ( 1106م. ). ( از تاریخ عمومی قرون وسطی تألیف عبدالحسین شیبانی ج 2 صص 122-125 ).