دَدکَمانان یا تراپسیدها (نام علمی: Therapsida) مهم ترین راسته از رده هم کمانان محسوب می شوند که در حدود ۲۷۵ میلیون سال پیش به وجود آمدند.
تراپسیدها دارای ویژگی های بسیاری بودند که آنان را از سیناپسیدهای پیش از خود و نیز خزندگان آن دوران متمایز می ساخت و باعث برتری این موجودات نسبت به سایر مهره داران خشکی زی هم دوره خود گشت نخست آن که دست و پاها در گروه های مختلف تراپسیدها به حالتی تقریبا عمودی در زیر بدن قرار داشت این ویژگی به آن ها امکان دویدن در سرعت بالاتر و زمانی طولانی تر نسبت به سایر رقیبان خود را می داد با این وجود پاها و به ویژه دست های این موجودات مانند پستانداران کنونی کاملا در زیر بدن قرار نداشت و هنوز تا حدودی مانند مارمولک ها به سمت طرفین بدن قرار داشت این موضوع به این معنا است که آنان نمی توانستند به کیفیت پستانداران کنونی بدوند ویژگی دیگر ددکمانان سوخت و ساز بالای آنان بود که به آنان این امکان را می داد تا نسبت به سایر موجودات بهتر بتوانند در برابر تغییرات دما و آب و هوا مقاومت کنند در حقیقت می توان تراپسیدها را نخستین موجودات خونگرم تاریخ زمین دانست ویژگی دیگر این موجودات شکل دندان های آنان بود همچون پستانداران کنونی دندان های تراپسیدها هم به صورت تفکیک شده و به شکل دندان های پیش و نیش و آسیا بود و اکثر گونه های آنان توانایی جویدن غذا در دهان خود را داشتند که به آن ها امکان گوارش بهتر مواد غذایی نسبت به سایر جانوران هم دوره خود را می داد ویژگی دیگر شیوه تولید مثلی آنان بود که همچون تولید مثل نوک اردکی بود یعنی این موجودات ابتدا تخم می گذاشتند سپس نوزادان پس از تولد تا مدتی از شیر مادر تغذیه می کردند همچنین شواهد حاکی از وجود پوشش مو در اکثر گونه های تراپسید ها است که آنان را هر چه بیشتر به پستانداران کنونی شبیه می ساخت.
با توجه به برتری های ددکمانان نسبت به سایر جانوران هم دوره خود آنان به سرعت به موجودات برتر زمین تبدیل شدند و این برتری حدود ۲۰ میلیون سال ادامه یافت اما با وقوع رویداد انقراض پرمین-تریاس بسیاری از این موجودات از میان رفتند و تنها سه خانواده ددسران ، سگ دندان و دوسگ دندان برجای ماندند انقراض پایان دوره پرمین زمینه را برای ظهور و گسترش شاه خزندگان فراهم آورد و آنان خیلی زود جایگزین ددکمانان در دوران مزوزوئیک شدند اگرچه با وقوع رویداد انقراض کرتاسه-پالئوژن بار دیگر ورق برگشت و پستانداران یعنی نوادگان ددکمانان که حدود ۲۲۵ میلیون سال پیش از سگ دندان ها به وجود آمده بودند توانستند جای پای خود را در زمین محکم کرده و به عنوان جانوران برتر در زمین قرار گیرند.
† Caseasauria
تراپسیدها دارای ویژگی های بسیاری بودند که آنان را از سیناپسیدهای پیش از خود و نیز خزندگان آن دوران متمایز می ساخت و باعث برتری این موجودات نسبت به سایر مهره داران خشکی زی هم دوره خود گشت نخست آن که دست و پاها در گروه های مختلف تراپسیدها به حالتی تقریبا عمودی در زیر بدن قرار داشت این ویژگی به آن ها امکان دویدن در سرعت بالاتر و زمانی طولانی تر نسبت به سایر رقیبان خود را می داد با این وجود پاها و به ویژه دست های این موجودات مانند پستانداران کنونی کاملا در زیر بدن قرار نداشت و هنوز تا حدودی مانند مارمولک ها به سمت طرفین بدن قرار داشت این موضوع به این معنا است که آنان نمی توانستند به کیفیت پستانداران کنونی بدوند ویژگی دیگر ددکمانان سوخت و ساز بالای آنان بود که به آنان این امکان را می داد تا نسبت به سایر موجودات بهتر بتوانند در برابر تغییرات دما و آب و هوا مقاومت کنند در حقیقت می توان تراپسیدها را نخستین موجودات خونگرم تاریخ زمین دانست ویژگی دیگر این موجودات شکل دندان های آنان بود همچون پستانداران کنونی دندان های تراپسیدها هم به صورت تفکیک شده و به شکل دندان های پیش و نیش و آسیا بود و اکثر گونه های آنان توانایی جویدن غذا در دهان خود را داشتند که به آن ها امکان گوارش بهتر مواد غذایی نسبت به سایر جانوران هم دوره خود را می داد ویژگی دیگر شیوه تولید مثلی آنان بود که همچون تولید مثل نوک اردکی بود یعنی این موجودات ابتدا تخم می گذاشتند سپس نوزادان پس از تولد تا مدتی از شیر مادر تغذیه می کردند همچنین شواهد حاکی از وجود پوشش مو در اکثر گونه های تراپسید ها است که آنان را هر چه بیشتر به پستانداران کنونی شبیه می ساخت.
با توجه به برتری های ددکمانان نسبت به سایر جانوران هم دوره خود آنان به سرعت به موجودات برتر زمین تبدیل شدند و این برتری حدود ۲۰ میلیون سال ادامه یافت اما با وقوع رویداد انقراض پرمین-تریاس بسیاری از این موجودات از میان رفتند و تنها سه خانواده ددسران ، سگ دندان و دوسگ دندان برجای ماندند انقراض پایان دوره پرمین زمینه را برای ظهور و گسترش شاه خزندگان فراهم آورد و آنان خیلی زود جایگزین ددکمانان در دوران مزوزوئیک شدند اگرچه با وقوع رویداد انقراض کرتاسه-پالئوژن بار دیگر ورق برگشت و پستانداران یعنی نوادگان ددکمانان که حدود ۲۲۵ میلیون سال پیش از سگ دندان ها به وجود آمده بودند توانستند جای پای خود را در زمین محکم کرده و به عنوان جانوران برتر در زمین قرار گیرند.
† Caseasauria
wiki: ددکمانان