ذبول

۱ - ( مصدر ) پژمرده شدن پژمریدن مقابل نمو . ۲ - ( اسم ) پژمردگی کم آبی گیاه و رفتن طراوت و تری آن . ۳ - (مصدر ) کاهیدن لاغر شدن . ۴ - ( اسم ) لاغری نزاری . ۵ - ( مصدر ) خشکیده پوست شدن . ۶ - لاغر و باریک شدن ( اسب و مانند آن ) ۷ - انتقاص حجم اجزائ اصیله جسم است بواسطه آنچه جدا میشود از آن در تمام اقطار و اطراف برنسبتی که آن حرکت جسم مقتضی آن است و از انواع حرکت در کم است .

(ذَ ) [ ع . ] (ص . ) ۱ - پژمرده . ۲ - کاهیده ، لاغر شده .
(ذُ ) [ ع . ] (مص ل . ) پژمردن ، خشکیده شدن ، پژمرده گی .

ذبول. [ ذُ ] ( ع مص ) پژمریدن. ( منتهی الارب ). ذبل. پژمردن. خوشیدن. پژمرده شدن. ( دهار ) ( تاج المصادر بیهقی ) ( زوزنی ). پژمردگی. ( دهار ). ضمور. کاهیدن. لاغر شدن. لاغری. ضعف. شکستگی. نزاری. مقابل نموّ. و صاحب کشاف اصطلاحات الفنون گوید: بالضم و ضم الموحدة المخففة. فی اللغة، پژمردن. کما فی الصّراح. قال الحکماء هو ضدّالنموّ و هما من انواع الحرکة الکمیة. و یفسر بانتقاص حجم اجزاءالجسم الاصلیة بسبب ما ینفصل عنه فی جمیعالاقطار علی نسبة طبیعیة فیقید الانتقاص خرج النمو والسمن و التخلخل و الورم و الازدیاد الصنّاعی. لانّها ازدیاد حجم الاجزاء. و الاصلیة صفةالاجزاء. و خرج بهاالهزال. لانّه انتقاص فی الاجزاء الزائدة. و تفسیرالاجزاء الاصلیة و الزائدة یجی فی لفظالنمو و بقید بسبب ما ینفصل عنه ، یخرج التکاثف الحقیقی لانّه بلا انفصال.و المقصود الانتقاص الدّائمی. لانّه المتبادر بناء علی کونه الفرد الکامل. فلا ینتقض التعریف برفع الوَرَم اذا کان عن الاجزاءالاصلیة فی جمیعالاقطار لانّه لایکون دائماً فی الاجزاء الاصلیة. و لا یظهر فائدة قید علی نسبة طبیعیة. و یجری فی هذا التفسیر بظاهره ما یجیئی فی تعریف النمو. کذا یستفاد من العلمی فی بحث الحرکة. و یطلق الذبول ایضاً علی بعض اقسام البحران و یسمّی بألذّوبان و قد مرّ فی لفظالبحران. و یطلق ایضاً علی اقسام حمّی الذّق و قد مرّ فی لفظ الحمی - انتهی.
بس عجب نیست که با جنس ذبولی که وراست
تره را بر سر خوان تو بگیرد آماه.حرارت سخطت با گران رکابی سنگ
ذبول کاه دهد کوههای فربی را.چنان فرانمود که حدوث وهن و فترت و ذبول طراوت دولت همه منتج ضعف رأی و سوء تدبیر اسلاف وزراء بوده است. ( ترجمه تاریخ یمینی نسخه خطی مؤلف ص 57 ). ناصرالدین از این کلمات متأذّی شد و طراوت آن حال به ذبول رسید. ( ترجمه تاریخ یمینی همان نسخه ص 141 ).
بارها خوردی تو نان دفع ذبول
این همان نان است چون گشتی ملول.الذُبنة؛ ذبوالشفتین من العطش ( مجدالدین ) ذُبنة، خوشیدن لب از تشنگی. ( منتهی الارب ). || خوشیده پوست شدن. || لاغر و باریک شدن اسپ. || پشک افکندن مال. پشکل انداختن ابل. || ذبول بشره ؛ خشک پوست گردیدن. || ( اِ ) نام تب دق در درجه دوم. || ذبول یا ذبول دقی ؛ رنج باریک. و آن بیماریی است . و مقارنةالقطط و انفاسها یورث الذبول و السل. ابن البیطار. و علت ذبول را به پارسی گدازش گویند و کاهش نیز گویند. ( ذخیره خوارزمشاهی ).و گاهی که [ غاذیة ] کمتر بازرساند [ غذا را ] ذبول پدید آید یعنی کاهش. ( ذخیره خوارزمشاهی ). || سن ذبول ؛ سن شیخوخت. || نوائی است که مطربان زنند. || ذوبان ، و آن بحران ردی باشد در مدّت دراز.

۱. پژمردن، پژمرده شدن، خشکیده شدن، پژمردگی.
۲. پژمرده شدن گیاه.
۳. خشکیده پوست شدن.
۴. لاغر شدن.