میان سنگی

دوران میان سنگی دوره ای از عصر سنگ فناوری بشری و میان دوره های پارینه سنگی و نوسنگی است. آغاز آن وابسته به موقعیت جغرافیایی میان ۲۰٬۰۰۰ تا ۸٬۰۰۰ پیش از میلاد متغیر است. به این دوران عصر سنگ میانی نیز گفته شده است.
Bahn, Paul, The Penguin Archaeology Guide, Penguin, London, pp. 141. ISBN 0-14-051448-1
ملک شهمیرزادی، صادق، ۱۳۷۸: «ایران در پیش از تاریخ: باستان شناسی ایران از آغاز تا سپیده دم شهرنشینی»، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور (چاپ دوم: ۱۳۸۲.)
اصطلاح میان سنگی را معمولاً منحصراً در مورد اروپای پیش ازتاریخ به کار می برند و مربوط به زمانی می دانند که با عقب نشینی یخچال های عصر یخ بندان و تغییرات اقلیمی ناشی از آن در حدود ۱۰ هزار سال پیش آغاز می شود. برای اشاره به دوران میان سنگی مناطق بیرون از اروپا به ویژه برای اشاره به خاور نزدیک در این دوران اصطلاح فراپارینه سنگی (Epipaleolithic) به کار می رود.
شکار، ماهیگیری و گردآوری شیوه های گذران زندگی مردم در فرهنگ های میان سنگی بود. ایجاد سکونتگاه در این دوران کم پیش آمده و موقتی بوده است. یافته های این دوران نشان می دهد که فنون ابزارسازی سنگی نسبت به پارینه سنگی پیشرفت داشته و بسامد پرداختن به آیین های دینی و جادوباوری بیشتر شده است. شبیه سازی از انسان در این عصر یعنی میان سنگی میان جوامع بشری آغاز شد.
در دوره میان سنگی انسان با امکان ذخیره مواد غذایی گیاهی و جانوری آشنا می شود. در این دوره، کنترل مواد غذایی جانوری با شکار نکردن بچه حیوانات و ماده های آبستن آغاز می شود. سپس محافظت از آن حیوانات از بیم فرار نکردن، موجب آغاز روند اهلی شدن حیوانات می گردد.مهم ترین ویژگی سنگ ابزارهای دوره میان سنگی ترکیبی بودن آنهاست که ظهور این ویژگی به بارزترین وجه در اختراع داس با استفاده از ریزتیغه ها دیده می شود که در دسته های استخوانی جاسازی می شوند (اشاره به داس نشانگر کشت غلات در این دوره نیست، بلکه از داس برای بریدن گیاهان وحشی استفاده می شود). تعداد زیاد سنگ ساب های پیدا شده، از رسیدن انسان مرحله آماده سازی غذا آگاهی می دهند. سه عامل: اهلی کردن حیوانات، آغاز کشاورزی و آماده سازی غذا، موجب می شود تا انسان به زمین و سرزمین وابستگی و تعلق خاطر پیدا کند و به مرحله یکجانشینی برسد.

میان سَنگی (Mesolithic)
فرهنگ های انسانی پیش از کاربرد خط. مطالعه دربارۀ دوران پیش از تاریخ عمدتاً در حوزۀ باستان شناسی قرارمی گیرد. تعیین خط فاصلِ زمانیِ دوران های پیش از تاریخ به سادگی امکان پذیر نیست، زیرا جماعت های انسانی با سرعت های متفاوتی پدید آمده اند. نظام تقسیم تاریخ و پیش از تاریخ، مبتنی بر موادی که انسان اولیه برای ساختن ابزار از آن بهره می برده است، به سه عصر تقسیم می شود: عصر حجر، عصر مفرغ، و عصر آهن. دوران پیش از تاریخِ انسان با ظهور اولین انسان نماهای جدید آغاز می شود. انسان ابزارساز یا انسان ماهر (هومو هابیلیس) که نخستین استفاده کننده از ابزار بود، در حدود ۲میلیون سال پیش وجود داشت و در نقاطی چون کوبی فورا، در کنیا و درۀ اولدووایی، در تانزانیا، یافت شده اند. تغییرات مهمی در اقلیم بخش بزرگی از سطح کرۀ زمین در سرتاسر دوران پیش از تاریخ رخ داده اند و تأثیرات زیادی بر گیاهان گذاشته اند. برخی از مطالعاتی که بر این گونه تغییرات متمرکز بوده اند عبارت اند از درخت ـ گاه شماری، که در آن از طریق شمردن حلقه های قابل مشاهده در بُرش ساقۀ درخت به سن یابی مطلق می رسند؛ و تحلیل گرده، که در سن یابی نسبی و در بازسازی دیرین محیط زیست شناسی و دیرین اقلیمی به کار برده می شود. گرده هایی که در گنداب های زغال سنگِ بریتانیا، اسکاندیناوی، در کوه های آلپ و سایر نقاط اروپای مرکزی یافت شده اند، بازتابی از تاریخچۀ جنگل و گیاهان در دورۀ هولوسن (دورۀ پس از عصر یخ بندان و متأخرترین دوره) است. در این دوره سه مرحلۀ عمده وجود دارد که در یکی از نام گذاری ها ماقبل شمالی، شمالی، و آتلانتیک و در نام گذاری های دیگر از طریق سلسله ای از شماره ها شناخته می شوند. تحلیل گرده امکان داده است که لایه های گنداب زغال سنگی به صورت دقیقی در فاصله های یک قرنی تقسیم شوند. در بریتانیا این روش نتایج بسیار خوبی در مرداب های کیمبریج داشته است.