پاکستان شرقی (به بنگالی:পূর্ব পাকিস্তান، اردو:مشرقی پاکستان) در میان سال های ۱۹۵۵ تا ۱۹۷۱ میلادی یکی از ایالت های پاکستان بود که در منطقهٔ بنگال در شمال خاوری شبه جزیره هند قرارداشت. این ایالت از خاک اصلی پاکستان جدا افتاده بود و برون بوم حساب می شد، در نهایت پاکستان شرقی در جریان جنگ آزادی بخش بنگلادش در سال ۱۹۷۱میلادی از پاکستان جدا شد و به صورت کشوری مستقل به نام بنگلادش درآمد.
چندپارگی هند
جنگ آزادی بخش بنگلادش
بنگال
این منطقه تا ۱۹۴۷ میلادی بخشی از مستعمرهٔ بریتانییی راج انگلیس بود که توسط این دولت به دو منطقهٔ مسلمان نشین بنگال شرقی و هندونشین بنگال غربی تقسیم شده بود. در ۱۹۴۷ و با چندپارگی هند، بخش های مسلمان نشین بنگال به حاکمیت پاکستان پیوستند. تا ۱۹۵۴ این ایالت خودمختار بود و کنترل آن در دست مسلم لیگ پاکستان به رهبری نورالامین بود. در ۱۹۵۵ پاکستان شرقی با مرکزیت داکا بنیاد نهاده شد. در انتخابات پس از تأسیس بنگلادش شرقی، مسلم لیگ از ائتلاف حزب های کمونیست، حزب سوسیالیست کارگران کشاورزان و عوامی لیگ شکست خورد و عوامی لیگ بر سر کار آمد و حسین سهروردی به نخست وزیری رسید. در ۱۹۵۸ ژنرال ایوب خان -که مورد پشتیبانی آمریکا بود- با خشونت به حکومت سوسیالیست ها پایان داد و حزب های سیاسی را منحل نمود. در انتخابات ۱۹۶۵، مردم پاکستان شرقی همصدا با بخش غربی کشور به فاطمه جناح رای دادند، ولی به ظاهر با دستکاری رای ها باز ایوب هان به پیروزی رسید. در ۱۹۶۶ میل به استقلال در پاکستان شرقی سبب ساز جنبش شش هدف گردید. در انتخابات ۱۹۷۰ عوامی لیگ توانست در این سرزمین به اکثریت آرا دست یابد. پس از انتخابات ژنرال یحیی خان رئیس جمهور وقت پاکستان کوشید تا با عوامی لیگ برای تقسیم قدرت وارد مذاکره شود، ولی مذاکره به جایی نینجامید. در نتیجه یحیی خان اقدام به عملیات نظامی برای سرکوب عوامی لیگ زد؛ در پاسخ عوامی لیگ در ۱۹۷۱ استقلال پاکستان شرقی را اعلام نمود و جنگ آزادی بخش بنگلادش با پاکستان آغاز گردید. در این جنگ هندوستان از پاکستان شرقی پشتیبانی نمود. جنگ ۹ ماه به طول انجامید تا سرانجام پاکستانی ها در ۱۶ دسامبر ۱۹۷۱ در شهر داکا تسلیم شدند و بنگلادش رسماً به استقلال دست یافت.
Wikipedia contributors, "East Pakistan," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=East_Pakistan&oldid=551421692 (accessed April 27، ۲۰۱۳).
چندپارگی هند
جنگ آزادی بخش بنگلادش
بنگال
این منطقه تا ۱۹۴۷ میلادی بخشی از مستعمرهٔ بریتانییی راج انگلیس بود که توسط این دولت به دو منطقهٔ مسلمان نشین بنگال شرقی و هندونشین بنگال غربی تقسیم شده بود. در ۱۹۴۷ و با چندپارگی هند، بخش های مسلمان نشین بنگال به حاکمیت پاکستان پیوستند. تا ۱۹۵۴ این ایالت خودمختار بود و کنترل آن در دست مسلم لیگ پاکستان به رهبری نورالامین بود. در ۱۹۵۵ پاکستان شرقی با مرکزیت داکا بنیاد نهاده شد. در انتخابات پس از تأسیس بنگلادش شرقی، مسلم لیگ از ائتلاف حزب های کمونیست، حزب سوسیالیست کارگران کشاورزان و عوامی لیگ شکست خورد و عوامی لیگ بر سر کار آمد و حسین سهروردی به نخست وزیری رسید. در ۱۹۵۸ ژنرال ایوب خان -که مورد پشتیبانی آمریکا بود- با خشونت به حکومت سوسیالیست ها پایان داد و حزب های سیاسی را منحل نمود. در انتخابات ۱۹۶۵، مردم پاکستان شرقی همصدا با بخش غربی کشور به فاطمه جناح رای دادند، ولی به ظاهر با دستکاری رای ها باز ایوب هان به پیروزی رسید. در ۱۹۶۶ میل به استقلال در پاکستان شرقی سبب ساز جنبش شش هدف گردید. در انتخابات ۱۹۷۰ عوامی لیگ توانست در این سرزمین به اکثریت آرا دست یابد. پس از انتخابات ژنرال یحیی خان رئیس جمهور وقت پاکستان کوشید تا با عوامی لیگ برای تقسیم قدرت وارد مذاکره شود، ولی مذاکره به جایی نینجامید. در نتیجه یحیی خان اقدام به عملیات نظامی برای سرکوب عوامی لیگ زد؛ در پاسخ عوامی لیگ در ۱۹۷۱ استقلال پاکستان شرقی را اعلام نمود و جنگ آزادی بخش بنگلادش با پاکستان آغاز گردید. در این جنگ هندوستان از پاکستان شرقی پشتیبانی نمود. جنگ ۹ ماه به طول انجامید تا سرانجام پاکستانی ها در ۱۶ دسامبر ۱۹۷۱ در شهر داکا تسلیم شدند و بنگلادش رسماً به استقلال دست یافت.
Wikipedia contributors, "East Pakistan," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=East_Pakistan&oldid=551421692 (accessed April 27، ۲۰۱۳).
wiki: پاکستان شرقی