کارلو گولدونی (به ایتالیایی: Carlo Goldoni) (۱۷۰۷-۱۷۹۳) نمایشنامه نویس مشهور ایتالیایی است که امروزه منتقدان هنری او را یکی از بزرگ ترین نمایشنامه نویسان اروپا به شمار می آورند. تعدادی از آثار او در زمره بهترین و محبوب ترین کمدی های جهان قرار دارد که مشهورترین شان کمدی «نوکر دو ارباب» است. آثار او به زبان های ایتالیایی (ونیزی) و فرانسه تالیف شده است.
کارلو گولدونی در ۲۵ فوریه سال ۱۷۰۷ در ونیز به دنیا آمد. پدرش جولیو گولدونی و مادرش مارگریتا نام داشت. گولدونی از کودکی به تئاتر علاقه داشت؛ اسباب بازی هایش عروسک ها بودند و کتاب های مورد علاقه اش، نمایشنامه ها.پدر گولدونی او را در جوانی به ریمینی نزد کالدینی فیلسوف فرستاد تا فلسفه بیاموزد، اما گولدونی با یک گروه تئاتری دوره گرد همراه شد و به ونیز بازگشت. در ۱۷۲۳ پدر گولدونی او را در مدرسه ای در پاویا ثبت نام کرد که با مقررات سختگیرانه مذهبی و رهبانی اداره می شد. گولدونی که در این سال ها نوشتن را آغاز کرده بود، دو سال بعد از وارد شدن به این مدرسه، هجویه ای نوشت که در آن به استهزای دختران پاویا پرداخته بود. او به دلیل نوشتن این هجویه از مدرسه اخراج و مجبور شد شهر را ترک کند (۱۷۲۵). به اودینه رفت و در آنجا به تحصیل در رشته حقوق پرداخت و سرانجام در مودنا فارغ التحصیل شد.
گولدونی سرانجام به ونیز برگشت و بر خلاف انتظار همه، به جای این که در رشته تحصیلی اش حقوق کار کند، به تئاتر رو آورد و به نوشتن نمایشنامه پرداخت. در ۱۷۳۱ پدرش از دنیا رفت و در ۱۷۳۲ از ازدواجی تحمیلی چشم پوشی کرد و به میلان رفت. ورود رسمی گولدونی به تئاتر ایتالیا با تراژدی آمالاسونتا (amalasunta) بود که در گیشه شکست خورد و با استقبال منتقدان هم روبه رو نشد. او سپس به ورونا رفت. در ورونا به کمک جوزپه ایمر به عنوان نویسنده کمدی به کار پرداخت و با همسر آینده اش نیکولتا کونیو آشنا شد و پس از ازدواج به ونیز بازگشت. در ونیز به کار تئاتر ادامه داد و به اصلاح به کمدی مهارت (کمدیا دلارته) پرداخت. گولدونی که بسیار پرکار بود، با آثارش خشم سنت گرایان را برانگیخت و انتقادهای تند و تیز آنان را متوجه خود کرد. مباحثه های تئوریک و مخالفت شدید کارلو گوتزی با اصلاحات گولدونی موجب رنجش خاطر او شد و آزرده از قدرنشناسی مردم ونیز، شهر و دیار خود را ترک کرد و به پاریس رفت و در آنجا زندگی اش را در فقر و تنگدستی به پایان رساند.
بزرگ ترین تاثیر کارلو گولدونی بر تئاتر ایتالیا اصلاح کمدیا دلارته بود. در دوره ای که کارلو گولدونی آثارش را می نوشت، کمدیا دلارته از خلاقیت تهی شده بود و به ورطه تکرار و ابتذال افتاده بود. کارلو گولدونی اندیشه اصلاح کمدیا دلارته را با جدیت دنبال کرد و به موفقیت هایی دست یافت. او دریافته بود که بداهه گویی عامل اصلی افول کمدی مهارت است، و تصمیم گرفت عادت بداهه گویی را از سر بازیگرها بیندازد؛ برای همین منظور شروع به نوشتن متن برای کمدی کرد؛ ابتدا فقط برای نقش اصلی متن نوشت، و در کارهای بعدی تعداد نقش هایی را که باید برایشان دیالوگ نوشته می شد، بیش تر کرد. بعد از این که بداهه گویی را از میدان بیرون کرد به سراغ ماسک ها رفت و به محدود کردن تعدادشان پرداخت و ماهیت وجودی مشخصی به آنها بخشید. او سپس اصلاحات خود را متوجه اجرای بازیگران، بیانگری صحنه و زبان جدید کمدی کرد. گولدونی معتقد بود نزدیکی زبان صحنه به گفتگوهای رایج میان مردم کم ترین اصلاحی است که باید در کمدیا دلارته صورت گیرد. او سادگی و واقعی بودن را از بازیگرها می خواست. به این ترتیب، کمدیا دلارته ناگهان خود را در سیطره قواعد جدیدی یافت که گولدونی برایش مقرر کرده بود و به سادگی در آنها ذوب شد.
کارلو گولدونی در ۲۵ فوریه سال ۱۷۰۷ در ونیز به دنیا آمد. پدرش جولیو گولدونی و مادرش مارگریتا نام داشت. گولدونی از کودکی به تئاتر علاقه داشت؛ اسباب بازی هایش عروسک ها بودند و کتاب های مورد علاقه اش، نمایشنامه ها.پدر گولدونی او را در جوانی به ریمینی نزد کالدینی فیلسوف فرستاد تا فلسفه بیاموزد، اما گولدونی با یک گروه تئاتری دوره گرد همراه شد و به ونیز بازگشت. در ۱۷۲۳ پدر گولدونی او را در مدرسه ای در پاویا ثبت نام کرد که با مقررات سختگیرانه مذهبی و رهبانی اداره می شد. گولدونی که در این سال ها نوشتن را آغاز کرده بود، دو سال بعد از وارد شدن به این مدرسه، هجویه ای نوشت که در آن به استهزای دختران پاویا پرداخته بود. او به دلیل نوشتن این هجویه از مدرسه اخراج و مجبور شد شهر را ترک کند (۱۷۲۵). به اودینه رفت و در آنجا به تحصیل در رشته حقوق پرداخت و سرانجام در مودنا فارغ التحصیل شد.
گولدونی سرانجام به ونیز برگشت و بر خلاف انتظار همه، به جای این که در رشته تحصیلی اش حقوق کار کند، به تئاتر رو آورد و به نوشتن نمایشنامه پرداخت. در ۱۷۳۱ پدرش از دنیا رفت و در ۱۷۳۲ از ازدواجی تحمیلی چشم پوشی کرد و به میلان رفت. ورود رسمی گولدونی به تئاتر ایتالیا با تراژدی آمالاسونتا (amalasunta) بود که در گیشه شکست خورد و با استقبال منتقدان هم روبه رو نشد. او سپس به ورونا رفت. در ورونا به کمک جوزپه ایمر به عنوان نویسنده کمدی به کار پرداخت و با همسر آینده اش نیکولتا کونیو آشنا شد و پس از ازدواج به ونیز بازگشت. در ونیز به کار تئاتر ادامه داد و به اصلاح به کمدی مهارت (کمدیا دلارته) پرداخت. گولدونی که بسیار پرکار بود، با آثارش خشم سنت گرایان را برانگیخت و انتقادهای تند و تیز آنان را متوجه خود کرد. مباحثه های تئوریک و مخالفت شدید کارلو گوتزی با اصلاحات گولدونی موجب رنجش خاطر او شد و آزرده از قدرنشناسی مردم ونیز، شهر و دیار خود را ترک کرد و به پاریس رفت و در آنجا زندگی اش را در فقر و تنگدستی به پایان رساند.
بزرگ ترین تاثیر کارلو گولدونی بر تئاتر ایتالیا اصلاح کمدیا دلارته بود. در دوره ای که کارلو گولدونی آثارش را می نوشت، کمدیا دلارته از خلاقیت تهی شده بود و به ورطه تکرار و ابتذال افتاده بود. کارلو گولدونی اندیشه اصلاح کمدیا دلارته را با جدیت دنبال کرد و به موفقیت هایی دست یافت. او دریافته بود که بداهه گویی عامل اصلی افول کمدی مهارت است، و تصمیم گرفت عادت بداهه گویی را از سر بازیگرها بیندازد؛ برای همین منظور شروع به نوشتن متن برای کمدی کرد؛ ابتدا فقط برای نقش اصلی متن نوشت، و در کارهای بعدی تعداد نقش هایی را که باید برایشان دیالوگ نوشته می شد، بیش تر کرد. بعد از این که بداهه گویی را از میدان بیرون کرد به سراغ ماسک ها رفت و به محدود کردن تعدادشان پرداخت و ماهیت وجودی مشخصی به آنها بخشید. او سپس اصلاحات خود را متوجه اجرای بازیگران، بیانگری صحنه و زبان جدید کمدی کرد. گولدونی معتقد بود نزدیکی زبان صحنه به گفتگوهای رایج میان مردم کم ترین اصلاحی است که باید در کمدیا دلارته صورت گیرد. او سادگی و واقعی بودن را از بازیگرها می خواست. به این ترتیب، کمدیا دلارته ناگهان خود را در سیطره قواعد جدیدی یافت که گولدونی برایش مقرر کرده بود و به سادگی در آنها ذوب شد.
wiki: کارلو گولدونی