مترادف نخست : درآغاز، درابتدا، دربدوامر، ابتدا، اول، بدو، شروع، مقدمه، یکم ، آخر، پایان
متضاد نخست : بعد، پس ازآن، سپس
نخست
مترادف نخست : درآغاز، درابتدا، دربدوامر، ابتدا، اول، بدو، شروع، مقدمه، یکم ، آخر، پایان
متضاد نخست : بعد، پس ازآن، سپس
فارسی به انگلیسی
first, foremost, head, proto-
first, [adv] at first
فارسی به عربی
اولا
مترادف و متضاد
اصلی، باستانی، بهترین، برجسته، عمده، درجه یک، اولیه، اول، نخستین، نخست
مقدم، مقدماتی، نخست، یکم
درآغاز، درابتدا، دربدوامر ≠ بعد، پسازآن، سپس
آغاز، ابتدا، اول، بدو، شروع، مقدمه، یکم
۱. درآغاز، درابتدا، دربدوامر
۲. آغاز، ابتدا، اول، بدو، شروع، مقدمه، یکم ≠ بعد، پسازآن، سپس،
۳. آخر، پایان
فرهنگ فارسی
اول، نخستین، اولین
۱ - در آغازدراول باراول : نخست بایدکه گفتارپیشینیان رایادکنیم .۲ - ازاول از آغاز: هردشمنی ای دوست که بامن زجفا آخرکردی نخست میدانستم . ( ابوالفرج آنند ) ۳ - قبلامقابل بعداپس سپس : خوریم آنچه داریم چیزی نخست پس آنگه جهان زیرفرمان تست . ( شا.لغ. ) ۴ - ( صفت ) اولی اولین نخستین : نخست کسی که درسخن رادرسلک نظم کشید آدم صفی وخلیفه وفی بود.۵ - پیشین سابق : پژوهنده روزگارنخست گذشته سخنهاهمه بازجست . ( شا.لغ. ) ۶ - (ترتیبی ) اول یکم مقابل دوم سوم: بعهدسلطنت شاه شیخ ابواسحاق به پنج شخص عجب ملک فارس بود آباد: نخست پادشهی همچواوولایت بخش که جان خویش بپروردودادعیش بداد. دگرمربی اسلام شیخ مجدالدین که قاضیی به ازو آسمان نداردیاد. ( حافظ .۳۶۳ ) یاترکیبات : ازنخست .ازاول ازابتدا.یادر نخست .۱ - در آغاز.۲ - قبلاسابقادر قدیم .یادست نخست .دست اول (بازی وغیره ): عشق بیفشردپابرنمط کبریا بردبدست نخست هستی مارازما. ( خاقانی لغ. ) یاصبح نخست .صبح نخستین صبح کاذب .
۱ - در آغازدراول باراول : نخست بایدکه گفتارپیشینیان رایادکنیم .۲ - ازاول از آغاز: هردشمنی ای دوست که بامن زجفا آخرکردی نخست میدانستم . ( ابوالفرج آنند ) ۳ - قبلامقابل بعداپس سپس : خوریم آنچه داریم چیزی نخست پس آنگه جهان زیرفرمان تست . ( شا.لغ. ) ۴ - ( صفت ) اولی اولین نخستین : نخست کسی که درسخن رادرسلک نظم کشید آدم صفی وخلیفه وفی بود.۵ - پیشین سابق : پژوهنده روزگارنخست گذشته سخنهاهمه بازجست . ( شا.لغ. ) ۶ - (ترتیبی ) اول یکم مقابل دوم سوم: بعهدسلطنت شاه شیخ ابواسحاق به پنج شخص عجب ملک فارس بود آباد: نخست پادشهی همچواوولایت بخش که جان خویش بپروردودادعیش بداد. دگرمربی اسلام شیخ مجدالدین که قاضیی به ازو آسمان نداردیاد. ( حافظ .۳۶۳ ) یاترکیبات : ازنخست .ازاول ازابتدا.یادر نخست .۱ - در آغاز.۲ - قبلاسابقادر قدیم .یادست نخست .دست اول (بازی وغیره ): عشق بیفشردپابرنمط کبریا بردبدست نخست هستی مارازما. ( خاقانی لغ. ) یاصبح نخست .صبح نخستین صبح کاذب .
فرهنگ معین
(نَ یا نُ خُ ) (ص . ) ابتدا، آغاز.
لغت نامه دهخدا
نخست . [ ن ُ خ ُ / ن َ خ ُ ] (ص ، ق ) اول . (برهان قاطع) (آنندراج ) (ناظم الاطباء) (فرهنگ نظام ). ابتدا. (برهان قاطع) (ناظم الاطباء). آغاز. (آنندراج ) (ناظم الاطباء) :
نماند دل سنگ و سندان درست
بر و یال کوبنده باید نخست .
همه بر دل اندیشه این بُد نخست
که بیند دو چشمم تو را تندرست .
به سگسار مازندران بود سام
نخست از جهان آفرین برد نام .
چو شد شاه باداد بیدادگر
از ایران نخست او بپیچید سر.
ما را ولیعهد خویش کرد، نخست برادران و پس خویشان و اولیاءحشم را سوگند دادند. (تاریخ بیهقی ). نخست نان آنگاه شراب آنکس که نعمت دارد خود شراب میخورد. (تاریخ بیهقی ص 323). در حیلت ایستادند و بر آن نهادند که نخست حیلتی باید کرد تا اریارق بیفتد. (تاریخ بیهقی ص 219). نخست چشم بیند آنگاه دل پسندد. (قابوس نامه ). و ازدو چیز نخست خود را مستظهر باید گردانید. (کلیله و دمنه ). مردم ... نخست تو را بازرهانند. (کلیله و دمنه ).
غدر چون لذت دزدی است نخست
کآخرش دست بریدن الم است .
هان و هان تا ز خری دم نخوری
ور خوری این مثلش گوی نخست .
مرغ را چون بدوانند نخست
بکشندش ز پی دفع گزند.
|| اصل . (ناظم الاطباء). || بار اول . (یادداشت مؤلف ). در ابتدا. در آغاز :
درشت است پاسخ ولیکن درست
درستی درشتی نماید نخست .
نخست آفرین کرد و بردش نماز
زمانی همی گفت با خاک راز.
چو کودک لب از شیر مادر بشست
به گهواره محمود گوید نخست .
نخست آفرین کرد بر کردگار
دگر یاد کرد از شه نامدار.
و نخست که همه دلها سرد کردند بر این پادشاه آن بود که بوسهل زوزنی و دیگران تدبیر کردند. (تاریخ بیهقی ص 257). در کتب خوانده بود که نخست خلل که آید در کار خلافت عباسیان آن است که به زمین طبرستان ناجمی پیدا آید. (تاریخ بیهقی ص 414).
ز پیغمبران او پسین بُد درست
ولیک او شود زنده زیشان نخست .
نه گل به نسبت خاکی نخست دردسر آرد
چو یافت صحبت آتش نه دردسر بنشاند.
از خط خاکی نخست نقطه ٔ دل زاد و بس
لیک نه در دایره ست نقطه ٔ پنهان او.
اگر طالبی کاین زمین طی کنی
نخست اسب بازآمدن پی کنی .
|| از اول . قبلاً. از آغاز :
هر دشمنی ای دوست که با من ز جفا
آخر کردی نخست میدانستم .
|| اولاً. (یادداشت مؤلف ). قبلاً. مقابل پس و سپس و بعداً و دیگر:
نخست آنکه کردی نیایش مرا
به نامه نمودی ستایش مرا.
خوریم آنچه داریم چیزی نخست
پس آنگه جهان زیر فرمان توست .
پندم چه دهی ، نخست خود را
محکم کمری ز پند دربند.
تا نام کسی نخست ناموزی
در مجمع خلق چون کنیش آواز؟
|| اولین . (ناظم الاطباء). مقابل پسین . نخستین . (آنندراج ) (انجمن آرا). اول . اولی . (منتهی الارب ) :
نخست آفرینش خرد را شناس
نگهبان جان است زو دان سپاس .
نخست ولایت که پدرش وی را داد، آن ناحیت بود. (تاریخ بیهقی ). گفت روز نخست که مرا خوارزمشاه کدخدائی داد رسم چنان نهاد که هر روز من تنها پیش او شدمی . (تاریخ بیهقی ص 336). آخرالزمان پیغامبری خواهد آمد نام محمد، اگر روزگار یابم نخست کسی باشم که بدو بگروم . (تاریخ بیهقی 338). نخست کس که زر و سیم از کان بیرون آورد جمشید بود. (نوروزنامه ). روز نوروز نخست کس از مردمان بیگانه موبد موبدان پیش ملک آمدی . (نوروزنامه ).
در رکعت نخست گرت غفلتی برفت
اینجا سجودسهو کن و در عدم قضا.
بود مرا خانه ای نخست و دوم خوب
نیست سوم خانه خوب گرچه یگانه ست .
یک جام نخست تو برْبود مرا از من
از جام دوم کم کن نیمی که تمام است آن .
در گام نخست بود مانده
آنکو همه عمر در سفر بود.
|| پیشین . (فرهنگ نظام ) :
پژوهنده ٔ روزگار نخست
گذشته سخن ها همه بازجست .
- از نخست ؛ ازآغاز. از اول . از ابتدا. ابتداءً. در اول . به ابتدا. پیش از این :
همی در به در خشک نان بازجست
مر او را همان پیشه بود از نخست .
ز آغاز باید که دانی درست
سرِ مایه ٔ گوهران از نخست .
نکشتیم هندوی را از نخست
رها شد ز دست و ره چاره جست .
به کارآگهان گفت کار از نخست
ز لشکر همه کرد باید درست .
ازلب جوی عدوی تو برآمد ز نخست
زین سبب کاسته و زرد و نوان باشد نال .
گر کونت از نخست چنان بادریسه بود
آن بادریسه اکنون چون دوک ریسه گشت .
کسی را سزد پادشاهی درست
که بر تن بُوَد پادشا از نخست .
گر سما چون میم نام او نبودی از نخست
همچو سین در هم شکستی تاکنون سقف سما.
کس مرا باور ندارد کز نخست
سازگار و کارسازی داشتم .
گفتی سگ من چه داغ دارد
آن داغ که از نخست کردی .
مر ورا آزاد کردی از نخست
لیک خشنودی ّ لقمان را بجست .
- در نخست ؛قبلاً. سابقاً. در قدیم :
یکی داستان زد گَوی در نخست
که پرمایه آنکس که دشمن بجست .
- دست نخست ؛ دست اول :
عشق بیفشرد پا برنمط کبریا
برد به دست نخست هستی ما را ز ما.
- صبح نخست ؛صبح نخستین . بام بالا. فجر کاذب . صبح کاذب . ذنب السرحان . دم گرگ . فجر اول :
دل خوش دردم خوش جوی که چون صبح نخست
گر به جانی بخری یک دم خوش ارزان است .
باد چو صبح نخست خصم تو اندک بقا
باد چو مهر سپهر امر تو گیتی مدار.
یافت درستی که من توبه نخواهم شکست
کرد چو صبح نخست روی نهان در حجاب .
به صدق کوش که خورشید زاید از نفست
که از دروغ سیه روی گشت صبح نخست .
- نخست آفرینش ؛ اول ماخلق اﷲ :
نخست آفرینش خرد را شناس
نگهبان جان است زو دان سپاس .
نماند دل سنگ و سندان درست
بر و یال کوبنده باید نخست .
فردوسی .
همه بر دل اندیشه این بُد نخست
که بیند دو چشمم تو را تندرست .
فردوسی .
به سگسار مازندران بود سام
نخست از جهان آفرین برد نام .
فردوسی .
چو شد شاه باداد بیدادگر
از ایران نخست او بپیچید سر.
فردوسی .
ما را ولیعهد خویش کرد، نخست برادران و پس خویشان و اولیاءحشم را سوگند دادند. (تاریخ بیهقی ). نخست نان آنگاه شراب آنکس که نعمت دارد خود شراب میخورد. (تاریخ بیهقی ص 323). در حیلت ایستادند و بر آن نهادند که نخست حیلتی باید کرد تا اریارق بیفتد. (تاریخ بیهقی ص 219). نخست چشم بیند آنگاه دل پسندد. (قابوس نامه ). و ازدو چیز نخست خود را مستظهر باید گردانید. (کلیله و دمنه ). مردم ... نخست تو را بازرهانند. (کلیله و دمنه ).
غدر چون لذت دزدی است نخست
کآخرش دست بریدن الم است .
خاقانی .
هان و هان تا ز خری دم نخوری
ور خوری این مثلش گوی نخست .
خاقانی .
مرغ را چون بدوانند نخست
بکشندش ز پی دفع گزند.
خاقانی .
|| اصل . (ناظم الاطباء). || بار اول . (یادداشت مؤلف ). در ابتدا. در آغاز :
درشت است پاسخ ولیکن درست
درستی درشتی نماید نخست .
بوشکور.
نخست آفرین کرد و بردش نماز
زمانی همی گفت با خاک راز.
فردوسی .
چو کودک لب از شیر مادر بشست
به گهواره محمود گوید نخست .
فردوسی .
نخست آفرین کرد بر کردگار
دگر یاد کرد از شه نامدار.
فردوسی .
و نخست که همه دلها سرد کردند بر این پادشاه آن بود که بوسهل زوزنی و دیگران تدبیر کردند. (تاریخ بیهقی ص 257). در کتب خوانده بود که نخست خلل که آید در کار خلافت عباسیان آن است که به زمین طبرستان ناجمی پیدا آید. (تاریخ بیهقی ص 414).
ز پیغمبران او پسین بُد درست
ولیک او شود زنده زیشان نخست .
اسدی .
نه گل به نسبت خاکی نخست دردسر آرد
چو یافت صحبت آتش نه دردسر بنشاند.
خاقانی .
از خط خاکی نخست نقطه ٔ دل زاد و بس
لیک نه در دایره ست نقطه ٔ پنهان او.
خاقانی .
اگر طالبی کاین زمین طی کنی
نخست اسب بازآمدن پی کنی .
سعدی .
|| از اول . قبلاً. از آغاز :
هر دشمنی ای دوست که با من ز جفا
آخر کردی نخست میدانستم .
؟ (از آنندراج ).
|| اولاً. (یادداشت مؤلف ). قبلاً. مقابل پس و سپس و بعداً و دیگر:
نخست آنکه کردی نیایش مرا
به نامه نمودی ستایش مرا.
فردوسی .
خوریم آنچه داریم چیزی نخست
پس آنگه جهان زیر فرمان توست .
فردوسی .
پندم چه دهی ، نخست خود را
محکم کمری ز پند دربند.
ناصرخسرو.
تا نام کسی نخست ناموزی
در مجمع خلق چون کنیش آواز؟
ناصرخسرو.
|| اولین . (ناظم الاطباء). مقابل پسین . نخستین . (آنندراج ) (انجمن آرا). اول . اولی . (منتهی الارب ) :
نخست آفرینش خرد را شناس
نگهبان جان است زو دان سپاس .
فردوسی .
نخست ولایت که پدرش وی را داد، آن ناحیت بود. (تاریخ بیهقی ). گفت روز نخست که مرا خوارزمشاه کدخدائی داد رسم چنان نهاد که هر روز من تنها پیش او شدمی . (تاریخ بیهقی ص 336). آخرالزمان پیغامبری خواهد آمد نام محمد، اگر روزگار یابم نخست کسی باشم که بدو بگروم . (تاریخ بیهقی 338). نخست کس که زر و سیم از کان بیرون آورد جمشید بود. (نوروزنامه ). روز نوروز نخست کس از مردمان بیگانه موبد موبدان پیش ملک آمدی . (نوروزنامه ).
در رکعت نخست گرت غفلتی برفت
اینجا سجودسهو کن و در عدم قضا.
خاقانی .
بود مرا خانه ای نخست و دوم خوب
نیست سوم خانه خوب گرچه یگانه ست .
خاقانی .
یک جام نخست تو برْبود مرا از من
از جام دوم کم کن نیمی که تمام است آن .
خاقانی .
در گام نخست بود مانده
آنکو همه عمر در سفر بود.
عطار.
|| پیشین . (فرهنگ نظام ) :
پژوهنده ٔ روزگار نخست
گذشته سخن ها همه بازجست .
فردوسی .
- از نخست ؛ ازآغاز. از اول . از ابتدا. ابتداءً. در اول . به ابتدا. پیش از این :
همی در به در خشک نان بازجست
مر او را همان پیشه بود از نخست .
بوشکور.
ز آغاز باید که دانی درست
سرِ مایه ٔ گوهران از نخست .
فردوسی .
نکشتیم هندوی را از نخست
رها شد ز دست و ره چاره جست .
فردوسی .
به کارآگهان گفت کار از نخست
ز لشکر همه کرد باید درست .
فردوسی .
ازلب جوی عدوی تو برآمد ز نخست
زین سبب کاسته و زرد و نوان باشد نال .
فرخی .
گر کونت از نخست چنان بادریسه بود
آن بادریسه اکنون چون دوک ریسه گشت .
لبیبی .
کسی را سزد پادشاهی درست
که بر تن بُوَد پادشا از نخست .
اسدی .
گر سما چون میم نام او نبودی از نخست
همچو سین در هم شکستی تاکنون سقف سما.
خاقانی .
کس مرا باور ندارد کز نخست
سازگار و کارسازی داشتم .
خاقانی .
گفتی سگ من چه داغ دارد
آن داغ که از نخست کردی .
خاقانی .
مر ورا آزاد کردی از نخست
لیک خشنودی ّ لقمان را بجست .
مولوی .
- در نخست ؛قبلاً. سابقاً. در قدیم :
یکی داستان زد گَوی در نخست
که پرمایه آنکس که دشمن بجست .
فردوسی .
- دست نخست ؛ دست اول :
عشق بیفشرد پا برنمط کبریا
برد به دست نخست هستی ما را ز ما.
خاقانی .
- صبح نخست ؛صبح نخستین . بام بالا. فجر کاذب . صبح کاذب . ذنب السرحان . دم گرگ . فجر اول :
دل خوش دردم خوش جوی که چون صبح نخست
گر به جانی بخری یک دم خوش ارزان است .
اثیرالدین اومانی .
باد چو صبح نخست خصم تو اندک بقا
باد چو مهر سپهر امر تو گیتی مدار.
خاقانی .
یافت درستی که من توبه نخواهم شکست
کرد چو صبح نخست روی نهان در حجاب .
خاقانی .
به صدق کوش که خورشید زاید از نفست
که از دروغ سیه روی گشت صبح نخست .
حافظ.
- نخست آفرینش ؛ اول ماخلق اﷲ :
نخست آفرینش خرد را شناس
نگهبان جان است زو دان سپاس .
فردوسی .
نخست. [ ن ُ خ ُ / ن َ خ ُ ] ( ص ، ق ) اول. ( برهان قاطع ) ( آنندراج ) ( ناظم الاطباء ) ( فرهنگ نظام ). ابتدا. ( برهان قاطع ) ( ناظم الاطباء ). آغاز. ( آنندراج ) ( ناظم الاطباء ) :
نماند دل سنگ و سندان درست
بر و یال کوبنده باید نخست.
که بیند دو چشمم تو را تندرست.
نخست از جهان آفرین برد نام.
از ایران نخست او بپیچید سر.
غدر چون لذت دزدی است نخست
کآخرش دست بریدن الم است.
ور خوری این مثلش گوی نخست.
بکشندش ز پی دفع گزند.
درشت است پاسخ ولیکن درست
درستی درشتی نماید نخست.
زمانی همی گفت با خاک راز.
به گهواره محمود گوید نخست.
دگر یاد کرد از شه نامدار.
ز پیغمبران او پسین بُد درست
ولیک او شود زنده زیشان نخست.
چو یافت صحبت آتش نه دردسر بنشاند.
نماند دل سنگ و سندان درست
بر و یال کوبنده باید نخست.
فردوسی.
همه بر دل اندیشه این بُد نخست که بیند دو چشمم تو را تندرست.
فردوسی.
به سگسار مازندران بود سام نخست از جهان آفرین برد نام.
فردوسی.
چو شد شاه باداد بیدادگراز ایران نخست او بپیچید سر.
فردوسی.
ما را ولیعهد خویش کرد، نخست برادران و پس خویشان و اولیاءحشم را سوگند دادند. ( تاریخ بیهقی ). نخست نان آنگاه شراب آنکس که نعمت دارد خود شراب میخورد. ( تاریخ بیهقی ص 323 ). در حیلت ایستادند و بر آن نهادند که نخست حیلتی باید کرد تا اریارق بیفتد. ( تاریخ بیهقی ص 219 ). نخست چشم بیند آنگاه دل پسندد. ( قابوس نامه ). و ازدو چیز نخست خود را مستظهر باید گردانید. ( کلیله و دمنه ). مردم... نخست تو را بازرهانند. ( کلیله و دمنه ).غدر چون لذت دزدی است نخست
کآخرش دست بریدن الم است.
خاقانی.
هان و هان تا ز خری دم نخوری ور خوری این مثلش گوی نخست.
خاقانی.
مرغ را چون بدوانند نخست بکشندش ز پی دفع گزند.
خاقانی.
|| اصل. ( ناظم الاطباء ). || بار اول. ( یادداشت مؤلف ). در ابتدا. در آغاز : درشت است پاسخ ولیکن درست
درستی درشتی نماید نخست.
بوشکور.
نخست آفرین کرد و بردش نماززمانی همی گفت با خاک راز.
فردوسی.
چو کودک لب از شیر مادر بشست به گهواره محمود گوید نخست.
فردوسی.
نخست آفرین کرد بر کردگاردگر یاد کرد از شه نامدار.
فردوسی.
و نخست که همه دلها سرد کردند بر این پادشاه آن بود که بوسهل زوزنی و دیگران تدبیر کردند. ( تاریخ بیهقی ص 257 ). در کتب خوانده بود که نخست خلل که آید در کار خلافت عباسیان آن است که به زمین طبرستان ناجمی پیدا آید. ( تاریخ بیهقی ص 414 ).ز پیغمبران او پسین بُد درست
ولیک او شود زنده زیشان نخست.
اسدی.
نه گل به نسبت خاکی نخست دردسر آردچو یافت صحبت آتش نه دردسر بنشاند.
فرهنگ عمید
اول، بار اول، در آغاز.
جدول کلمات
اول
پیشنهاد کاربران
اول ، در آغاز ،
در ابتدا ،
شروع ، مقدمه ،
در ابتدا ،
شروع ، مقدمه ،
انچه خواسته شما را رقم آغاز زند
نخست=مبدا و آغاز
نخستین= آغازین
نخستین= آغازین
اولین
ابتدا، اول، بدو، شروع، مقدمه، یکم، اولین،
درآغاز، درابتدا، دربدوامر
درآغاز، درابتدا، دربدوامر
معنی نخست
کلمات دیگر: