کلمه جو
صفحه اصلی

هائیتی

فارسی به انگلیسی

haiti

Haiti


فرهنگ فارسی

دولتی مستقل که در قسمتی از مجمع الجزایر آنتیل بزرگ قرار دارد ( قسمت دیگر جمهوری دمینیکن را تشکیل میدهد ). مساحت آن ۲۷۷۵٠ کیلومتر مربع است و ۵/٠٠٠/٠٠٠ تن سکنه دارد . پایتختش پورتوپرنس میباشد . بیشتر سکنه آن سیاهپوست هستند و به یک لهجه فرانسوی تکلم می کنند و ۸۵ در صد آنها بیسوادند هائیتی زمانی تحت حکومت فرانسه بود و نیمی از عایدات لویی چهاردهم را تامین میکرد . در سال ۱۸۴٠ استقلال یافت . پل اوژن ماگلوار ( متولد ۱۹٠۷ ) نخستین رئیس جمهور انتخابی هائیتی بود. در سال ۱۹۵۷ تحت فشار ارتش هائیتی و پس از یک اعتصاب عمومی استعفا کرد و فرانسوا دو والیه با اکثریت آرائ به ریاست جمهوری انتخاب گردید .
(اسم ) هرفصل ارکتاب ((یسنا ) ) .

لغت نامه دهخدا

هائیتی. ( اِخ ) یکی از کشورهای آنتیل بزرگ به مشرق کوبا بین 17 درجه و 39 دقیقه و 19 درجه و 57 دقیقه و 30 ثانیه عرض شمالی و 70 درجه و 40دقیقه و 76 درجه و 39 دقیقه طول غربی واقع شده. کشوری کوهستانی است که بدو دولت مستقل تقسیم میشود: 1-جمهوری هائیتی در مغرب 27750 کیلومتر مربع وسعت و 3112000 جمعیت دارد که از نژاد سیاه و دورگه ( اختلاط نژاد سیاه با نژاد اروپائی ، یعنی فرانسوی و اسپانیولی ) میباشند و به زبان فرانسه تکلم میکنند. پایتخت آن پرتو پرنس و شهرهای عمده ٔآن پرنک کاپ هائی تین ، گونائیو و له کای است. قسمت ساحلی خیلی بریده بریده و دارای برآمدگی های ناموزون است. بین سلسله های جبال و تپه های پوشیده از جنگل زمینهای پست حاصلخیزی جا گرفته که بوسیله رودخانه ها آبیاری میشود. محصولات عمده آن ، قهوه ، کاکائو، پنبه و قند است و دارای میوه های نواحی استوایی میباشد. بلندترین رشته کوههای آنتیل در این جزیره جا گرفته. در سراسر جزیره از طرف مغرب به مشرق چهار رشته کوه کشیده شده که ارتفاع بلندترین آنها به 2715 متر میرسد.رشته ای که به موازات ساحل شمالی امتداد یافته از جریان رودخانه هایی که به آن سو شیب دارد جلوگیری میکند. هوای آن در نقاط مرتفع معتدل است و حرارت از 24 درجه تجاوز نمی کند، و گاهی تا زیر صفر پایین می آید. درنقاط پست درجه حرارت از 37 درجه تجاوز میکند. در این جزیره دو فصل خشک وجود دارد که یکی از کانون ثانی تا مارت و دیگری از حزیران تا ایلول ادامه می یابد. دو فصل بارانی نیز دارد، از این رو سالی دو بار محصول برداشته میشود. بارش بارانها خیلی مرتب است ، چنانکه در موسمش هر روزه یکی دو ساعت باران می بارد و گاه همراه طوفانهای شدید است. 2- قسمت دیگر جمهوری دمینیکن در سال 1492 م. بوسیله کریستف کلمب کشف شد و کریستف کلمب آن را اسپانیا نام گذاشت. در سال 1697 اسپانیا قسمت غربی جزیره را به موجب پیمان ریسویک به فرانسه واگذار کرد، و نیمه دیگر را به موجب پیمان بال در سال 1795 رها کرد.
بعد از شورش توسن لوورتور که با سپاهیان اعزامی ژنرال لکلرک جنگید و در نتیجه در سال 1804 م. جمهوری آزاد شد. این طرز حکومت با اقدامات دسالین ( 1806-1804 م. ) و سولوک برچیده شد. قسمت شرقی جزیره در سال 1809 دوباره به دست اسپانیا افتاد و در 1844 جمهوری دمینیکن را تشکیل داد.

دانشنامه عمومی

مختصات: ۱۸°۳۲′ شمالی ۷۲°۲۰′ غربی / ۱۸٫۵۳۳°شمالی ۷۲٫۳۳۳°غربی / 18.533; -72.333
بوکانیر
پورت رویال
تورتوگا
کارائیب
هائیتی (به فرانسوی: Haïti) (کریول هائیتی: Ayiti) با نام رسمی جمهوری هائیتی کشوری است در جزیره هیسپانیولا در دریای کارائیب. پایتخت آن پورتو پرنس است.جمعیت این کشور ۹٫۷ میلیون نفر و زبان های رسمی آن فرانسوی و کریول هائیتی است. واحد پول آن گورد است.
۹۵ درصد از مردم هائیتی سیاه پوست و ۲٫۵ درصد مولاتو (دورگه سفیدپوست و سیاه) و سفیدپوست هستند. حدود ۸۰ درصد از مردم هائیتی مسیحی کاتولیک و حدود ۱۶ درصد نیز پروتستان هستند. برخی از هائیتیایی ها عناصر باورهای بومی جادو-باورانه معروف به وودوو را نیز با باورهای کاتولیکی مخلوط می کنند.
هائیتی نخستین کشوری بود در آمریکای لاتین و حوزه کارائیب به استقلال رسید و نخستین جمهوری در جهان است که رهبران آن سیاه پوست بودند. هائیتی تنها کشور مستقل در قاره آمریکا است که اکثریت جمعیت آن فرانسوی زبان اند.امروزه هائیتی با منابع ناچیز و جمعیت زیاد فقیرترین کشور نیمکره غربی است. خشونت های سیاسی نیز در این کشور بارها رخ داده و باعث بی ثباتی دولتی شده است.

دانشنامه آزاد فارسی

هائیتی (Haiti)
کاخ ملی واقع در مرکز پورتوپرنس، هائیتی
کاخ ملی واقع در مرکز پورتوپرنس، هائیتی
موقعیت. جمهوری هائیتی در بخش غربی جزیرۀ بزرگ هیسپانیولا، در حاشیۀ شرقی دریای کارائیب و در شرق کوبا قرار دارد. مساحت این کشور ۲۷,۷۵۰ کیلومتر مربع، و پایتخت آن شهر پورتوپرنس است.سیمای طبیعی. کشور هائیتی که حدود یک سوم از جزیرۀ هیسپانیولا را شامل می شود، از شمال به اقیانوس اطلس، از شرق به کشور دومینیکن و از جنوب و غرب به دریای کارائیب محدود است. تنگه یا گذرگاه آبی ویندوارد در شمال غربی، آن را از کوبا جدا می کند و خلیج گوناوه بزرگ ترین و مهم ترین بریدگی ساحل غربی آن است. شبه جزیرۀ دراز و باریک تیبورون خلیج مزبور را از جنوب محدود می کند و جزیره گوناوه با مساحت ۷۴۳ کیلومتر مربع در میان آب های آن جای دارد. ساحل شمالی خلیج گوناوه را شبه جزیرۀ نسبتاً طویل دیگری محدود کرده و جزیرۀ تورتوگا با درازای ۴۰ کیلومتر، در دورابهای ساحل شمالی آن جای گرفته است. کشور هائیتی سرزمینی کوهستانی است و دو رشته کوه شمالی و جنوبی که تا انتهای شبه جزیره های بالا گسترده اند، بخش مرکزی کشور را در میان گرفته و رودخانه های آرتیبونیت، لتروآ و چند رود کوچک دیگر آن را مشروب می کنند. رشته کوه های شمالی در دنبالۀ کوردیرای مرکزیِ جمهوری دومینیکن قرار دارند و رشته ارتفاعات جنوبی، بلند ترین نقطۀ کشور، کوه لا سل با ارتفاع ۲,۶۸۰ متر را در انتهای شرقی خود جای داده است. درون بوم هائیتی را تپه ماهورهایی فراگرفته که تا کرانه های غربی خلیج گوناوه امتداد دارند. رشته ارتفاعات شمالی و جنوبی نیز به سان دیوار بلندی از نفوذ رطوبت و باد های خنک کنندۀ دریایی به درون بوم کشور جلوگیری کرده و بخش هایی از آن را به بیابان های خشک بدون گیاه مبدل ساخته اند. کشور هائیتی از نه استان (دپارتمان) تشکیل شده و مهم ترین شهرهای آن عبارت اند از پورتوپرنس، گونائیو، کیپ هیشن (کاپ هائیتین)، ژرمی، و ژاکمل. اقلیم این کشور خیلی گرم و تغییرات دما و متغیّربودن میزان بارندگی از ویژگی های اقلیمی آن است. فصل بارندگی آن از فروردین تا خرداد و نیز از مرداد تا آبان است و طوفان های تندری و توفندهای ویرانگر این سرزمین را به شدت تهدید می کنند. میانگین دمای سالانۀ پورتوپرنس در دی ماه ۲۵ درجۀ سانتی گراد، در تیرماه ۲۹ درجۀ سانتی گراد و میانگین بارندگی سالانۀ آن ۱,۳۲۱ میلی متر است.
اقتصاد. بیشتر مردم هائیتی به کشاورزی اشتغال دارند و قهوه و نیشکر جزو اقلام صادراتی آن است. منابع زیرزمینی هائیتی به بوکسیت، مس، و بعضی فلزات دیگر منحصر است و پایان یافتن ذخایر بوکسیت در دهۀ ۱۹۷۰، ضربۀ مهلکی بر اقتصاد ناتوان این کشور وارد کرده است. کشور هائیتی از نظر تولید نیروی الکتریسیته در تنگنا قرار دارد و توان تولید آن از چهار ساعت در روز تجاوز نمی کند. صنعت هائیتی عمدتاً بر مونتاژ قطعاتی استوار است که از خارج وارد می شوند و اسباب بازی، وسایل ورزشی، پوشاک، ابزارهای الکتریکی و الکترونیکی، صابون، مواد شیمیایی، رنگ، و کفش را شامل می شوند.
حکومت و سیاست. نظام حاکم بر کشور هائیتی، جمهوری چندحزبی با دو مجلس قانون گذاری است. مجلس نمایندگان هائیتی از ۸۳ نماینده و مجلس سنای آن از ۲۷ سناتور تشکیل شده است. نمایندگان این دو مجلس و رئیس جمهور، که مسئولیت اجرایی نیز دارد، برای پنج سال انتخاب می شوند.
مردم و تاریخ. جمعیت کشور هائیتی ۱۰,۰۸۵,۲۱۴ نفر است (۲۰۱۰) و تراکم نسبی آن به۳۶۳.۴ نفر در هر کیلومتر مربع می رسد. رشد سالانۀ جمعیت این کشور۱.۵ درصد است و ۹۵ درصد از آنان را سیاهان افریقایی تبار تشکیل داده اند. در حدود ۹۶ درصد از این جمعیت مسیحی اند و ۶۲ درصد از آنان در روستاها به سر می برند. زبان رسمی هائیتی فرانسوی و کرئول است. آراواکها نخستین ساکنان این سرزمین اند و اسپانیایی ها اولین اروپاییانی بوده اند که به این کشور وارد شدند. شیوع بیماری های ناشی از ورود اسپانیایی ها به این سرزمین و آمیزش آنان با بومیان و بهره کشی توان فرسا از آنان، آراواک ها را به نابودی کشاند. پس از اسپانیایی ها، فرانسوی ها و انگلیسی ها و اروپاییان دیگر، پای در میدان سنت دومینیک گذاردند (سنت دومینیک، نامی است که اسپانیایی ها به جزیرۀ هیسپانیولا داده بودند) و اختلاف و زدوخورد با اسپانیایی ها را آغاز کردند. جنگ های خونین اسپانیا و فرانسه به جداشدن بخش غربی جزیره و واگذاری آن به فرانسه منجر شد. فرانسوی ها در هائیتی کشتزارهای وسیع نیشکر ایجاد کردند و بدین ترتیب سرزمین مزبور به یکی از مهم ترین و پردرآمد ترین مستعمرات اروپایی ها در قارۀ امریکا مبدل شد. انقلاب فرانسه ساکنان هائیتی را نیز تحت تأثیر قرار داد و بردگان سیاه را به قیام علیه فرانسوی ها واداشت. این کشور در یکم ژانویۀ ۱۸۰۴ نخستین کشور امریکای لاتین بود که به استقلال رسید و در ۱۸۲۰ دارای حکومت جمهوری شد.

نقل قول ها

هائیتی با نام رسمی جمهوری هائیتی، کشوری مستقل در جزیرهٔ هیسپانیولا است که در مجمع الجزایر آنتیل بزرگِ دریای کارائیب واقع شده است.
• «کشتی های کوچک و پرحجم با بادبان های سنگین وصله دار در آغاز شب سواحل پرنشیب جزیرهٔ گوناو را ترک می گویند، آهسته از تنگهٔ سن مارک می گذرند، پرتو پرنس می آیند و بار خود را که کیسه های زغال چوب است در باراندازهای چسبناک آن تخیله می کنند و بی درنگ فروش زغال در همان جا شروع می شود. چانه زدن ها ضمن رفت وآمد و لگد کردن ماهی های مرده که در طول بارانداز روی زمین ولو هستند و نیز در بوی شیرین مزهٔ ساقه های پوسیدهٔ نیشکر ادامه می یابد… نخستین تصویری که از هائیتی به چشم یک جهانگرد می آید بیشک رنگین و جذاب است ولی درعین حال به طرزی وحشتناک بیانگر واقعیت هم هست. سوختی که بیشتر مورد مصرف و استفادهٔ مردم هائیتی است همان است که سه چهار قرن پیش هم معمول بود و آن زغال چوب یا همان مادهٔ سوختی فقرا است.»، در اثرش چاپ ۱۹۶۲ -> مارسل نیدرگانگ
• «پرچم : پرچم هائیتی یک پرچم قدیمی است که در سال ۱۸۰۵م به وسیلهٔ ژاک ژان وسالین (امپراتور، ژاک ژان یکم) طراحی شده است ولی تا سال ۱۹۶۴ که هائیتی استقلال خود را از فرانسه کسب نمود از این پرچم استفاده نمی شد. هائیتی پس از کسب استقلال مجدداً پرچم قدیمی دورنگ خویش را به اهتزاز درآورد. این دورنگ، قرمز و سیاه است که در آن رنگ سیاه نشانه ای از این حقیقت است که مردم هائیتی در ابتدا از از آفریقا به این جزیره آمده و در آن سکونت یافته اند…» در اثرش چاپ ۱۳۷۰/ ۱۹۹۱م -> رسول خیراندیش

جدول کلمات

پرتوپرنس


کلمات دیگر: