(game played with)knuckle-bones
قاب بازی
فارسی به انگلیسی
فرهنگ فارسی
۱ - بازی با قاب توضیح در عهد شاه عباس بزرگ معمول بود که با قاب ( گوسفند ) بازی میکردند . یک طرف قاب دزد و طرف دیگر آن عاشق نامیده می شد ۲ - قمار بازی .
فرهنگ معین
(حامص . ) = قاپ بازی : در عهد شاه عباس بزرگ معمول بود که با قاب (گوسفند ) بازی می کردند. یک طرف قاب دزد و طرف دیگر آن عاشق نامیده می شد.
لغت نامه دهخدا
قاب بازی. ( حامص مرکب ) نوعی بازی که با قاب گوسفند کنند. بازی با پژول ( بُجُل ) گوسفند و مانند آن.
فرهنگ عمید
نوعی بازی و قمار که با قاب یا بجول گوسفند انجام می شود، بجول بازی.
دانشنامه عمومی
قاب بازی یک بازی قدیمی است که به وسیله قاب انجام می شده است، قاب یا قاپ، استخوان مچ پای گوسفند است که آنرا بجول، بژول و بچول هم گفته اند. آنر اشتالنگ و به عربی کعب یا عظم کعب و همچنین بجل، وژول، شتالنگ، آشتالنگ و غاب هم نوشته اند، نوعی از قمار که آنرا با شش عدد بجول بازی کنند. معنی اشتالنگ استخوان پاست زیرا اشتا: أسته و هسته است و لنگ هم به معنی پا می باشد. استخوان قاب رابه انگلیسی استرا گالوس و به یونانی تالوسی() می نامند. p=1565 استخوان قاب تقریباً مکعب مستطیل شکل است (شبیه یک قوطی کبریت کوچک)
و بنابراین شش سطح دارد: دو سطح بزرگ. اسم سطحی که که بر آمدگی دارد پک (پوک)، ونام سطح مقابل آن جیک (جک) است. دو سطح کوچک باریک که یکی اسب و دیگری خر است. قاب دو انتها یا دو سطح گوژ (محدب) دارد، هنگامی که قاب را به روی زمین پرت کنند، نمی تواند بر روی انتهای گوژ خود به ایستد اما امکان قرار گرفتن بر روی دوسطح جیک و پک زیاد است و در مرحله بعد امکان ایستادن بر روی سطح اسب و خر وجود دارد. معمولاً قاب بازان کهنه کار (حرفه ای) با سه قاب بازی می کردند که آنرا بازی سه قاب یا سه قاب بازی هم نامیدند. در بازی سه قاپ هر قاب پس از پرت کردن (انداختن) قاب به روی زمین یکی از سه حالت برای اندازنده (پرتاب کننده) قاب وجود دارد برنده (نقش)، بازنده (بز) وبی برد (بهار) مه نوبت قاپ ریختنش می سوزد و به دیگری می رسد. شکل بازنده قاب بازی که بز بیاورد بازنده است و اصطلاح «بز بیاری» از این جا ناشی شده است. بز بیاری را سه پلشگ هم می گویند که صحیح آن «سه پلشت» است و پلشت به معنی ناپاک و آلوده آمده است. زکریا هاشمی درسال ۱۳۵۰ فیلمی به نام «سه قاب» را کارگردانی کرده است که به این موضوع اشاره دارد. در یونان و رم باستان از قاب با عناوینی نظیر(Astragalomancy)و (astragyromancy) و (tali)و (Knucklebones)برای بازی و پیشگویی و قماراستفاده می شده است و شش سطح قاب را با اصطلاحاتی که نزدیک به فرهنگ خودشان است نام گذاری کرده اند و جالب است که در اسپانیا سطحی از قاب که به نام شاه از آن اسم برده می شود، مشابه سطحی است که در بعضی از روش های قاب بازی ایرانی به اسم شاه (rey) نام گذاری شده است.
در تهران قدیم این بازی با سه قاب و در شهرستان ها با چهار قاب بازی می شده است. قاب بازی در ایران مخصوص بعضی از مردان جامعه بوده و بازی کنان در خرابه ها و یا دور ازانظار مردم بازی می کردند ولی باستان شناسان در محوطه باستانی گوهر تپه مازندران که بین پنج تا سه هزار سال سابقه دارد ومربوط به جامعه ای شهری با طبقات بالا می باشد.
و آثار آن در سایت موزه گوهر تپه نگهداری می شود. از درون گور زنی مربوط به قرن دوم قبل از میلاد یک قرنی (ساز رایج در مازندران) و از درون گوری دیگر که آن هم متعلق به زنی بوده، ششصد قاب پاچه گوسفند (برای قاب بازی، که امروز هم در بین ترکمن های منطقه بازی می شود) را کشف کردند، که حاکی از رواج یا ارتباط قاب بازی با زنان درآن منطقه داشته است. از طرفی تندیس ها و نقاشی های بجا مانده از یونان و رم باستان و اروپای پیش و پس از رنسانس نشان می دهد که قاب بازی علاوه بر مردان در بین زنان هم رایج بوده است
و آنها با یک یا حتی چهار قاب بازی می کرده اند که نوع اخیر را چهار قاب(four astaragali) بازی می نامند. همچنین در حفاری های باستان شناسی در یونان قاب های استخوانی مربوط به سه تا پنج قرن قبل از میلاد کشف شده است. درتمدن یونان نوعی از چهار قاب بازی مورد علاقه دختران جوان و بچه ها بوده که آن را چهار قاب بازی پشت دستی(dorsum manus)می نامیدند چون که چهار قاب را به هوا می انداختند وبا پشت دست می گرفتند که تا حدی شبیه یه قل دو قل می باشد. که امروزه هم در بعضی از کشورها از جمله اسپانیا بازی می شود (به عکس نگاه شود). آثار باستانی یافته شده در تبت نشان می دهد که در این کشور، قاب بازی بیشتر در بین بچه های تبتی رواج داشته است اگرچه در رم و یونان باستان از استخوان قاب گوسفند و بز برای چهار قاب بازی استفاده می کردند اما از قاب های ساخته شده از طلا، نقره، برنج، برنز، عاج، سنگ های قیمتی و چوب و شیشه و مواد دیگر هم استفاده می شده است. با توحه به اینکه از شش سطخ قاب فقط چهار سظح ان قابل نشستن را داشت به صورت قاب به تاس های امروزی تغیر شکل یافت که هر شش سطح آن قابل شماره گذاری است. در اوایل قرن بیستم قاب بازی با استخوان های طبیعی گوسفند که آنرا در آب جوش با جوهر و رنگ های دیگر به صورت الوان در می آوردند در بین بچه های استرالیایی بسیار رایج بوده. اما از سال ۱۹۵۰ نمونه های پلاستیکی رواج پیداکرد.
و بنابراین شش سطح دارد: دو سطح بزرگ. اسم سطحی که که بر آمدگی دارد پک (پوک)، ونام سطح مقابل آن جیک (جک) است. دو سطح کوچک باریک که یکی اسب و دیگری خر است. قاب دو انتها یا دو سطح گوژ (محدب) دارد، هنگامی که قاب را به روی زمین پرت کنند، نمی تواند بر روی انتهای گوژ خود به ایستد اما امکان قرار گرفتن بر روی دوسطح جیک و پک زیاد است و در مرحله بعد امکان ایستادن بر روی سطح اسب و خر وجود دارد. معمولاً قاب بازان کهنه کار (حرفه ای) با سه قاب بازی می کردند که آنرا بازی سه قاب یا سه قاب بازی هم نامیدند. در بازی سه قاپ هر قاب پس از پرت کردن (انداختن) قاب به روی زمین یکی از سه حالت برای اندازنده (پرتاب کننده) قاب وجود دارد برنده (نقش)، بازنده (بز) وبی برد (بهار) مه نوبت قاپ ریختنش می سوزد و به دیگری می رسد. شکل بازنده قاب بازی که بز بیاورد بازنده است و اصطلاح «بز بیاری» از این جا ناشی شده است. بز بیاری را سه پلشگ هم می گویند که صحیح آن «سه پلشت» است و پلشت به معنی ناپاک و آلوده آمده است. زکریا هاشمی درسال ۱۳۵۰ فیلمی به نام «سه قاب» را کارگردانی کرده است که به این موضوع اشاره دارد. در یونان و رم باستان از قاب با عناوینی نظیر(Astragalomancy)و (astragyromancy) و (tali)و (Knucklebones)برای بازی و پیشگویی و قماراستفاده می شده است و شش سطح قاب را با اصطلاحاتی که نزدیک به فرهنگ خودشان است نام گذاری کرده اند و جالب است که در اسپانیا سطحی از قاب که به نام شاه از آن اسم برده می شود، مشابه سطحی است که در بعضی از روش های قاب بازی ایرانی به اسم شاه (rey) نام گذاری شده است.
در تهران قدیم این بازی با سه قاب و در شهرستان ها با چهار قاب بازی می شده است. قاب بازی در ایران مخصوص بعضی از مردان جامعه بوده و بازی کنان در خرابه ها و یا دور ازانظار مردم بازی می کردند ولی باستان شناسان در محوطه باستانی گوهر تپه مازندران که بین پنج تا سه هزار سال سابقه دارد ومربوط به جامعه ای شهری با طبقات بالا می باشد.
و آثار آن در سایت موزه گوهر تپه نگهداری می شود. از درون گور زنی مربوط به قرن دوم قبل از میلاد یک قرنی (ساز رایج در مازندران) و از درون گوری دیگر که آن هم متعلق به زنی بوده، ششصد قاب پاچه گوسفند (برای قاب بازی، که امروز هم در بین ترکمن های منطقه بازی می شود) را کشف کردند، که حاکی از رواج یا ارتباط قاب بازی با زنان درآن منطقه داشته است. از طرفی تندیس ها و نقاشی های بجا مانده از یونان و رم باستان و اروپای پیش و پس از رنسانس نشان می دهد که قاب بازی علاوه بر مردان در بین زنان هم رایج بوده است
و آنها با یک یا حتی چهار قاب بازی می کرده اند که نوع اخیر را چهار قاب(four astaragali) بازی می نامند. همچنین در حفاری های باستان شناسی در یونان قاب های استخوانی مربوط به سه تا پنج قرن قبل از میلاد کشف شده است. درتمدن یونان نوعی از چهار قاب بازی مورد علاقه دختران جوان و بچه ها بوده که آن را چهار قاب بازی پشت دستی(dorsum manus)می نامیدند چون که چهار قاب را به هوا می انداختند وبا پشت دست می گرفتند که تا حدی شبیه یه قل دو قل می باشد. که امروزه هم در بعضی از کشورها از جمله اسپانیا بازی می شود (به عکس نگاه شود). آثار باستانی یافته شده در تبت نشان می دهد که در این کشور، قاب بازی بیشتر در بین بچه های تبتی رواج داشته است اگرچه در رم و یونان باستان از استخوان قاب گوسفند و بز برای چهار قاب بازی استفاده می کردند اما از قاب های ساخته شده از طلا، نقره، برنج، برنز، عاج، سنگ های قیمتی و چوب و شیشه و مواد دیگر هم استفاده می شده است. با توحه به اینکه از شش سطخ قاب فقط چهار سظح ان قابل نشستن را داشت به صورت قاب به تاس های امروزی تغیر شکل یافت که هر شش سطح آن قابل شماره گذاری است. در اوایل قرن بیستم قاب بازی با استخوان های طبیعی گوسفند که آنرا در آب جوش با جوهر و رنگ های دیگر به صورت الوان در می آوردند در بین بچه های استرالیایی بسیار رایج بوده. اما از سال ۱۹۵۰ نمونه های پلاستیکی رواج پیداکرد.
wiki: قاب بازی
کلمات دیگر: