کاتب رومی

ابوالحسین جوهر بن عبدالله

کاتب رومی. [ ت ِ ب ِ ] ( اِخ ) ابوالحسین جوهربن عبداﷲ معروف به ( کاتب رومی ) سردار بزرگ فاطمیه از غلامان معز فاطمی و از بزرگان زمان خود بود. در دولت فاطمی خدمت های بزرگ انجام داد و آثار پسندیده بیادگار گذارد. بنای شهر قاهره و جامعالازهر از یادگارهای معروف اوست. قاهره را پس از فتح مصر بنا کرد و بنام معز یا قاهره معزیه معروف شد و عمارت جامعالازهر را در 17رمضان 361 بپایان رسانید. وی اول کسی است که مذهب تشیع و تبجیل آل علی علیهم السلام را در مصر رواج داد، شنبه 14 ربیعالاول 358 از افریقا بقصد تسخیر مصر حرکت کرد و سه شنبه 12 روز مانده به آخر شعبان همین سال مصر را از دست اخشیدیان بگرفت و روز جمعه ده روز مانده به آخر شعبان به منبر رفت و خطبه ای بنام معز خواند و مژده فتح بدو فرستاد، کارها در این نواحی به دست جوهر اداره میشد تا جمعه 17 محرم 364. و در این تاریخ معزول شد و روز پنجشنبه ده روز به آخر ذی القعده 381 در مصر وفات یافت و همه شعرا او را مرثیه گفتند و مآثرش را در اشعار یاد کردند. معز در سال 361 از دارالملک منصوریه بیرون آمد و در سال 362 وارد قاهره گردید. حسین بن جوهر هم یکی از سرداران بزرگ فاطمیان در عصرالحاکم بامراﷲ ( 386 - 411 ) بود و در سال 401 با جمعی از بستگانش کشته شد ( وقایع مزبور در ابن خلکان و تاریخ مصر بشرح آمده است ) ( غزالی نامه ص 28 ).
چون خاطر المعزلدین اﷲ از ضبط ممالک موروثی فراغت یافت ابوالحسن جوهربن عبداﷲ را که در سلک غلامانش منتظم بود و به کاتب رومی اشتهار داشت در سنه سبع و اربعین و ثلاث مائه بغایت تربیت و رعایت سرافراز ساخته با لشکری گران بصوب اقصی بلاد مغرب فرستاد، و جوهر تا ساحل دریای اوقیانوس و جزایر خالدات رفته آن ولایت را به تحت تصرف درآورد و مظفر و منصور با غنایم موفور بخدمت المعزلدین اﷲ بازگشت... ( حبیب السیر چ خیام ج 2 ص 452 ).