مهدی مفتاح (زادهٔ ۱۲۸۸ در تهران - درگذشتهٔ ۲۴ بهمن ۱۳۷۵ در تهران) موسیقی دان، رهبر ارکستر، پژوهشگر، رئیس هنرستان عالی موسیقی ملی و نوازندهٔ اهل ایران بود.
مجموعهٔ تک نوازی ها، همنوازی ها و تصنیف ها
«پرواز»
«رازدل»
«به امید دیدار»
مهدی مفتاح در سال ۱۲۸۸ در تهران متولد شد. او پدرش «محمدخان مفتاح الملک» را در ۵ سالگی از دست داد و تحت سرپرستی برادران بزرگ خود درآمد. برادر بزرگِ او «علی مفتاح» با نواختن ساز «تار» و «ویلن» آشنایی داشت. به همین سبب وی از کودکی به موسیقی گرایش داشت و با تهیهٔ یک «نی لبک» شروع به نواختن کرد. پس از ۲ سال نواختنِ «نی» را آغاز نمود و پس از آن به نواختنِ «قره نی» روی آورد. او نوازندگیِ این سازها را به صورت خودآموخته و بدون استاد آموخت. در ادامه به نواختن «ویلن» پرداخت و به کلاس های «ابوالحسن صبا» راه یافت. او تحصیلات خود را تا پایهٔ دهُم در مدرسهٔ آمریکایی طی نمود.
او علاوه بر موسیقی به شعر و نقاشی نیز علاقه داشت. «نیما یوشیج» پسر عمهٔ وی بود که توسط او به «رسام ارژنگی» معرفی شد و ۱ سال نزد وی نقاشی را فراگرفت. پس از آن به «مدرسهٔ دولتی موسیقی» (هنرستان عالی موسیقی) راه یافت و از آن هنرستان فارغ التحصیل شد. او از سال ۱۳۰۶ به بعد به همراه چند هنرمند دیگر صفحه هایی را ضبط کرد که مشهورترینِ آن ها ۲ صفحهٔ گرامافون است از تک نوازی وی به همراه آواز «روح انگیز» (در دستگاه سه گاه و آواز دشتی) که توسط کمپانی انگلیسی «هیزماسترزویس» ضبط شده است.
مفتاح در سال ۱۳۱۹ با اخذ مدرک لیسانس از دانشسرا فارغ التحصیل شد و پس از آن به وزارت فرهنگ راه یافت. او از سال ۱۳۲۰ همکاری خود را به عنوان نوازنده با رادیو آغاز کرد و چند سال بعد به عنوان رهبر و سرپرست ارکستر شماره ۱ رادیو ایران منصوب شد. وی از سال ۱۳۲۸ به فراگیری ساز «قانون» روی آورد و برای اولین بار در ایران پیرامون ساز قانون به پژوهش پرداخت و آن را به نسل جدید معرفی کرد. در نتیجه نمونه هایی از روی قانون وی در کارگاه سازگری وزارت فرهنگ و هنر آن زمان ساختند و شاگردانی هم توسط وی تربیت شدند که از میان آن ها، سیمین آقا رضی و ملیحه سعیدی به شهرت رسیدند. مقاله های وی در مورد ساز قانون در مجلهٔ «موزیک ایران» به چاپ رسیده است.
مجموعهٔ تک نوازی ها، همنوازی ها و تصنیف ها
«پرواز»
«رازدل»
«به امید دیدار»
مهدی مفتاح در سال ۱۲۸۸ در تهران متولد شد. او پدرش «محمدخان مفتاح الملک» را در ۵ سالگی از دست داد و تحت سرپرستی برادران بزرگ خود درآمد. برادر بزرگِ او «علی مفتاح» با نواختن ساز «تار» و «ویلن» آشنایی داشت. به همین سبب وی از کودکی به موسیقی گرایش داشت و با تهیهٔ یک «نی لبک» شروع به نواختن کرد. پس از ۲ سال نواختنِ «نی» را آغاز نمود و پس از آن به نواختنِ «قره نی» روی آورد. او نوازندگیِ این سازها را به صورت خودآموخته و بدون استاد آموخت. در ادامه به نواختن «ویلن» پرداخت و به کلاس های «ابوالحسن صبا» راه یافت. او تحصیلات خود را تا پایهٔ دهُم در مدرسهٔ آمریکایی طی نمود.
او علاوه بر موسیقی به شعر و نقاشی نیز علاقه داشت. «نیما یوشیج» پسر عمهٔ وی بود که توسط او به «رسام ارژنگی» معرفی شد و ۱ سال نزد وی نقاشی را فراگرفت. پس از آن به «مدرسهٔ دولتی موسیقی» (هنرستان عالی موسیقی) راه یافت و از آن هنرستان فارغ التحصیل شد. او از سال ۱۳۰۶ به بعد به همراه چند هنرمند دیگر صفحه هایی را ضبط کرد که مشهورترینِ آن ها ۲ صفحهٔ گرامافون است از تک نوازی وی به همراه آواز «روح انگیز» (در دستگاه سه گاه و آواز دشتی) که توسط کمپانی انگلیسی «هیزماسترزویس» ضبط شده است.
مفتاح در سال ۱۳۱۹ با اخذ مدرک لیسانس از دانشسرا فارغ التحصیل شد و پس از آن به وزارت فرهنگ راه یافت. او از سال ۱۳۲۰ همکاری خود را به عنوان نوازنده با رادیو آغاز کرد و چند سال بعد به عنوان رهبر و سرپرست ارکستر شماره ۱ رادیو ایران منصوب شد. وی از سال ۱۳۲۸ به فراگیری ساز «قانون» روی آورد و برای اولین بار در ایران پیرامون ساز قانون به پژوهش پرداخت و آن را به نسل جدید معرفی کرد. در نتیجه نمونه هایی از روی قانون وی در کارگاه سازگری وزارت فرهنگ و هنر آن زمان ساختند و شاگردانی هم توسط وی تربیت شدند که از میان آن ها، سیمین آقا رضی و ملیحه سعیدی به شهرت رسیدند. مقاله های وی در مورد ساز قانون در مجلهٔ «موزیک ایران» به چاپ رسیده است.
wiki: مهدی مفتاح