مرقشیشا

( اسم ) سولفور طبیعی سفید رنگ آهن است و بدین جهت آنرا پیریت سفید نیزگویند . فرمول آنرا میتوان بهمان صورت پیریت معمولی سولفیا آهن (۲ ) نوشت برخلاف پیریت معمولی کهزرد رنگ است و در سیستم کوبیک متبلور میشود . مرقشیشا در سیستم رومبوادریک متبلور میگردد . این سنگ دارای وزن مخصوص بین ۴/۶ تا ۴/۸ است و سختی آن بین ۶ تا ۶/۵ است ( یعنی شیشه را خط میاندازد ) . بعلت همین سختی جالب توجه و رنگ سفیدش درجواهر سازی مورداستعمال دارد . اسید کلریدریک را بر آن اثری نیست ولی اسیر نیتریک در آن تاثیر دارد و آنرا تجریه میکند . در اکثر زمینهای گچی و گل سفیدی این سنگ فراوان است . در تشکیلات گچی کوههای اطراف فرحزاد سنگ مزبور بسیار دیده میشود ولی غالبا در برابر عوامل خارجی در طبیعت بصورت سولفات آهن در میاید . معمولا سنگهایی که حول آنها بوسیل. ضخامتی از خاک رست پوشیده شده محفوظ میمانند و ترکیب و سیستم اصلی خود را حفظ میکنند مرغش مارقشیشا .

مرقشیشا. [ م َق َ ] ( اِ ) اصل کلمه آرامی است و آن کیفا مقشیثا باشد یعنی سنگ سخت. ( یادداشت مرحوم دهخدا ). جوهری باشد که در داروهای چشم بکار برند و آن را اقسام باشد: ذهبی و فضی و نحاسی و حدیدی و شبهی ، و بهترین آن ذهبی است و آن را به عربی حجرالنور خوانند. ( برهان ). اسم یونانی سنگی است ، و او ذهبی و فضی و نحاسی و حدیدی می باشد و هریک در رنگ شبیه به یکی از معادنند و غیر براق اند، به خلاف مغنسیا که براق است ، و گویند هریک در معدنی بهم میرسد و بقدری ( به نسبتی ) مخلوط به جوهر آن معدن می باشد و آن جوهررا از او استخراج می کنند. و قویترین همه نحاسی است.( از مخزن الادویه ). مارقشیشا. بوریطوس. مرغش. مرقشیث. مرقشیثا. ارشد. حجر روشنائی. حجر النور. حجرالطور.کلمه مرقشیثا معرب از کلمه آرامی «مرقشیثا» یا «کیفا مقشیثا» است به معنی سنگ سخت. سولفور طبیعی سفیدرنگ آهن است و بدین جهت آن را پیریت سفید نیز گویند. فرمول آن را میتوان بهمان صورت پیریت معمولی نوشت ،برخلاف پیریت معمولی که زردرنگ است و در سیستم کوبیک متبلور میشود مرقشیشا درسیستم رومبواِدریک متبلور میشود، وزن مخصوص آن بین 4/6 تا 4/8 است و سختی آن بین 6 تا 6/5 است ( یعنی شیشه را خط می اندازد ). بعلت همین سختی جالب توجه و رنگ سفیدش در جواهرسازی مورد استعمال دارد. در اکثر زمینهای گچی و گل سفیدی فراوان است. در تشکیلات گچی اطراف فرحزاد تهران سنگ مزبور بسیار یافت میشود و غالباً در برابر عوامل خارجی در طبیعت بصورت سولفات آهن درمی آید : [ مشتری دلالت دارد بر ] مرقشیشا و توتیا و... ( التفهیم ).
فروزنده چون مرقشیشای زر
منی و دو من کمتر و بیشتر.

پیریت سفید که در قدیم به عنوان دارو در معالجۀ درد چشم کاربرد داشته است، سولفور طبیعی آهن.