جنبش اجتماعی

جنبش حقوق مدنی در ایالات متحده آمریکا، جنبش حق رأی زنان، جنبش پروتستان در اروپا، جنبش استقلال طلبانه هند و جنبش ضد آپارتاید در آفریقای جنوبی از مهم ترین جنبش های اجتماعی جهان هستند.
جنبش اجتماعی در اصطلاح دانش جامعه شناسی، هرگونه کوشش جمعی برای پیش برد منافع مشترک، یا تأمین هدف اصلی از طریق عمل جمعی خارج از حوزهٔ نهادهای رسمی است. اندازهٔ جنبش اجتماعی بستگی به تعداد اعضای آن جنبش دارد؛ جنبش های اجتماعی کوچک، جنبش هایی هستند که اعضای آن ها کم تر از صد نفر است. جنبش های اجتماعی بزرگ، جنبش هایی هستند که هزاران یا میلیون ها نفر را در برمی گیرند. بعضی از جنبش ها در چهارچوب قوانین جوامعی فعالیت می کنند که در آن حضور دارند؛ در حالی که جنبش های دیگر به صورت گروه های غیرقانونی یا زیرزمینی فعالیت می کنند. عمل جنبش های اجتماعی بر قوانین تأثیرگذار است. هم چنین ممکن است خط فاصل میان جنبش های اجتماعی و سازمان های رسمی وجود نداشته باشد؛ یا جنبش های استقرار یافته به صورت سازمان های رسمی درآیند.
جنبش دگرگون ساز یکی از انواع جنبش های اجتماعی است که هدف آن دگرگونی فراگیر در جامعه است. تغییراتی که اعضای این جنبش ها در پی آن هستند، دگرگونی های سریع و عظیم، جامع و فراگیر و همراه با خشونت است. این جنبش ها اغلب به انقلاب منجر می شود و ساختار جامعه را تغییر می دهد.
جنبش اصلاحات معمولاً هدف های محدودتری دارد و می خواهد تنها برخی جنبه های نظم اجتماعی موجود را تغییر دهد. این جنبش به انواع ویژه ای از نابرابری یا بی عدالتی و تبعیض توجه نشان می دهد. جنبش های دگرگون ساز و اصلاح طلب هر دو خواهان تغییرات در سطح جامعه اند؛ تفاوت اصلی این است که جنبش های اصلاحات یک فرایند اجتماعی درازمدت را در برمی گیرد.