چرخشت

چرخی که با آن آب انگوربگیرند، ولگدکنندبرای آبش
( اسم ) ۱- چرخی که در آن انگور گیرند. ۲- حوضی که در آن انگور بریزند و لگد کنند تا شیر. آن بر آید. ۳- آلتی که در آن انگور ریزند و با منگنه شیر. آن را گیرند .

(چَ خُ ) (اِ. ) ۱ - چرخی که با آن آب انگور گیرند. ۲ - حوضی که در آن انگور بریزند و لگد کنند تا آبش گرفته شود.

چرخشت. [ چ َ خ ُ / خ َ ] ( اِ ) آنجای که انگور برای شراب بپالاید. ( فرهنگ اسدی ).بر وزن و معنی چرخست باشد و آن چرخی و حوضی باشد که انگور در آن ریزند و بمالند تا شیره آن برآید. ( برهان ). چَرَس باشد. ( نسخه ای از فرهنگ اسدی ). حوضی که انگور در آن ریزند و بپای مالند تا شیره آن گرفته شود و آنرا «چرس » گویند. ( انجمن آرا ) ( آنندراج ) ( جهانگیری ). چرخ. چروخ ( در اصطلاح اهالی فیض آباد محولات بخش تربت حیدریه ). جائی حوض مانند که انگور در آن ریزند و با پای بکوبند تا آب انگور گرفته شود :
این کارد نه از بهر ستمکاران کردند
انگور نه از بهر نبیذ است بچرخشت.من سرد نیابم که مرا زآتش هجران
آتش کده گشته است دل و دیده چوچرخشت.دو چشم من چو دو چرخست کرد فرقت دوست
دو دیده همچو بچرخشت زیر پای انگور . فرخی ( از حاشیه فرهنگ اسدی چ اقبال ).
بچرخشت اندر اندازی نگونم
زپشت و گردن مزدور و ناطور.روز دگر آنگهی بناوه و پشته
در بن چرخشتشان بمالد حمال.آنگه بیکی چرخشت اندر فکندشان
بر پشت لگد بیست هزاران بزندشان.کشیده سر شاخ میوه به خاک
رسیده بچرخشت میوه ز تاک.شده خوشه پالوده سر تابدم
ز چرخشت شیرش شده سوی خم.|| چرخی که بدان شیره انگور بگیرند. ( انجمن آرا ) ( آنندراج ) ( جهانگیری ). منگنه و چرخست که بدان روغن و شیره انگور و جز آن گیرند. ( ناظم الاطباء ). رجوع به چرخ و چرخست و چروخ و چرخچه شود.

۱. چرخی که با آن آب انگور بگیرند.
۲. ظرفی که در آن انگور بریزند و لگد کنند تا آبش گرفته شود و در خم بریزند برای ساختن شراب، جاست، سپار: آنگه به یکی چرخشت اندر فکندشان / بر پشت لگد بیست هزاران بزندشان (منوچهری: ۱۵۵ ).