کلمه جو
صفحه اصلی

حسینقلی خان ابوقداره

دانشنامه عمومی

حسینقلی خان ابوقداره والی پشتکوه بود. حسین قلی خان در سال ۱۲۵۰ ه‍.ق متولد شد و در دورهٔ جوانی علیه پدر و پسر عموی خود عباسقلی خان شورش کرد و چند سال متواری بود و در خانقین و مندلی عراق، سرگردان بود. در درگیری بین حسینقلی خان با عباسقلی خان، بسیاری از بزرگان و امراء نظامی از عباسقلی خان حمایت کردند و حسینقلی خان بار دیگر به خاک عثمانی پناه برد و در نهایت با حمایت و کمک نظامی لطفعلی خان بالاوند ایلخانی که با طوایف خود در دشت حاصلخیز هلیلان در کنار رودخانه سیمره و کوهستان های اطراف آن زندگی می کردند، توانست بر عباسقلی خان پیروز شود و بر ده بالا (ایلام کنونی) مقر والیان پشتکوه مسلط شد و به تدریج قدرت خود را در پشتکوه توسعه داد. حاکمیت حسینقلی خان بر پشتکوه، توسط حکومت مرکزی به رسمیت شناخته شد و والی جوان توانست بر تمام قلمرو پشتکوه تسلط پیدا کند. قدرت وی به اندازه ای بود که تحسین سیاحان و سفرنامه نویسان خارجی را برانگیخته بود. او از سال۱۲۸۰ه‍.ق تا۱۳۱۸ه‍.ق در پشتکوه با اقتدار حکمرانی نمود. در این مدت وی نه تنها در قلمرو خود نظم و آرامش ایجاد نمود بلکه توانست شورش هایی را سرکوب نماید که در شمال خوزستان، لرستان و حتی کرمانشاه ایجاد شده و باعث ناآرامی منطقه شده بودند. والی همچنین در مقابل تجاوزات دولت عثمانی (پاشایان بغداد و اعراب مرزی) به منطقة پشتکوه به خوبی ایستادگی نمود و گه گاه حملات سختی به آن ها کرد.
حسینقلی خان هم عصر با ناصرالدین شاه قاجار و مظفرالدین شاه قاجار بود. در کتاب منتظم ناصری اسم حسینقلی خان والی پشتکوه جزو سرتیپان دوم کشور آمده است. حسینقلی خان از طرف حکومت مرکزی به القابی چون: صارم السلطنه، سردار اشرف و امیر تومانی در ارتش ایران و گرفتن شمشیر جواهر از ظل السلطان نایل آمد. در تمام دوران حکومت حسین قلی خان ابوقداره هیچ گونه تنشی بین والی و حکومت مرکزی به وجود نیامد. گرچه می توان نوعی سیاست بی اعتمادی را از دو طرف نسبت به یکدیگر مشاهده نمود، به دلیل نیاز متقابل دو طرف به هم، این بی اعتمادی به درگیری منجر نشد و والی همواره در راستای منافع دولت مرکزی حرکت می کرد.
ژاک دمورگان در این رابطه می نویسد: «قدرت حسینقلی خان در آن زمان مشهور بود. «این آخرین بقایای ملوک الطوایفی ایران است که هر چند بخش های لرستان که در سمت چپ سیمره واقعند از آن جدا شده و لرستان در نظر بومیان چندان شهرت و قدرت بزرگی ندارد. به هنگام عبور از کوه های لرستان از هر کس بپرسم که از این کوه ها که چون دیواره ای جلوی افق برافراشته شده اند کدامند با احترام زیادی پاسخ می شنویم: مال والی یا ملک والی است».
ناصر راد در مورد همسران و فرزندان والی می نویسد: «حسینقلی خان والی، همسران متعدد داشت که عبارت بودند از: ملک زاده و حمیده فرزندان لطفعلی خان بالاوند که هر دو خواهر بودند، در کتاب تاریخ ایل بالاوند ملک زاده بیوه یکی از حاکمهای امرایی بوده که بعد از مرگ خواهرش حمیده همسر والی گردید هکوم از طایفه کثیر عرب در منطقهٔ دزفول، نازاره فرزند حاتم بیگ طایفه جودکی و حجیه فرزند محمد شریف از طایفه عرب در زرواتیه، فرزندان وی غلامرضاخان و علیرضا خان بودند. در زمان حیات حسینقلی خان علیرضا خان حکومت هلیلان و زردلان را به عهده داشت مادر غلامرضاخان نازاره و مادر علیرضا خان ملک زاده بود. همسران دیگر حسینقلی خان بچه دار نشدند».

دانشنامه آزاد فارسی

حسینقلی خان ابوقَدّاره (۱۲۵۰ـ۱۳۱۸ق)
والی لرستان و از رجال معروف عصر ناصری. فرزند حیدرقلی خان بود و در جوانی علیه پدر و عمویش شورید و به بین النهرین گریخت و پس از مرگ پدرش، در ۱۲۷۳ق، در والیان پشتکوه (ایلام فعلی) به حکومت رسید. در همۀ دورۀ ناصری والی مطلق العنان لرستان پشتکوه بود. مدتی برضد حکومت مرکزی نافرمانی کرد اما با سیاست ظل السلطان مطیع شد و به دیدار ناصرالدین شاه آمد. پس از آن، از در خدمت دولت مرکزی درآمد و در سرکوب ایلات و عشایر متمرّد کُرد و لُر شرکت کرد. ناصرالدین شاه او را «صارُم السّلطنه و سردار اشرف» لقب داد و منصب امیرتومانی و فرمان والی گری پشتکوه را به نام او صادر کرد.

پیشنهاد کاربران

حسینقلی خان والی مقتدر پشتکوه ( ایلام کنونی ) ملقب به القابی مانند سردار اشرف، صارم السلطنه و ابوقداره، از والیان بسیار بانفوذ دوران قاجاریه و هم عصر ناصرالدین شاه قاجار بود. ظل السلطان فرزند ناصرالدین شاه برای برقراری امنیت در قلمرواش، بارها از وجود حسینقلی خان والی بهره برد و وی به علت شهامت و شجاعتش مورد توجه و لطف شاهزاده قدرتمند قاجار قرار گرفت به طوری که در زمان عروسی پسرش جلال الدوله، والی حسین قلی خان ابوقداره را به تهران دعوت کرد. در این سفر بود که حسین قلی خان با ناصر الدین شاه دیدار کرد و به پاس خدماتش مورد تشویق قرار گرفت و پسر ارشدش غلامرضا خان به ترتیب به القاب صارم السلطنه و فتح السلطنه مفتخر شدند. او پس از 68 سال زندگی، به سال 1318 ه. ق درگذشت و در وادی السلام نجف اشرف مدفون شد.

حسینقلی خان ابوقداره اصلا لر بود و خودشان و بیشتر مورخین آنها رااز سادات سامره عراق و از طایفه سلورزی می دانند که بعد از شکست اتابکان لراز یکی از سرداران شاملوی شاه عباس سردار مذکور حسین خان سلورزی جد حاکمان مذکور به جانشینی او می گذارد و در زمان فتحلی شاه قاجار مناطق پیشکوه لرستان از زیر سلطه سلورزیها درآمده و به پشتکوه مهاجرت کرده و برای تحکیم خاندان خود با سران طوایف کلهرایوان و بالاوند و غیره وصلت کرده ابتدا حسینقلی خان ابوقداره حمیده فرزند لطفعلی خان را به عقد خود درآورده ولی حمیده به علت بیماری تسلیم مرگ شده سپس خواهر دیگر حمیده به نام ملک زاده که بیوه یکی از حاکمان طرهان امرایی بوده است را به عقد خود درآورده که فرزند آنها علیرضا خان شهاب الدوله است این واقعی ترین سند در مورد خاندان سلورزی است

ابوغداره ها همچنین برای تحکیم موقعیت خود خواهر عبدالحسین خان ابوغداره به نام والیه خانم ( همایون دخت ) به همسری نصرت اله خان اسفندیاری درآمد


کلمات دیگر: