پروتئاز (Protease) یا پروتئین گوار به آنزیمهایی گفته می شود که باعث تجزیه پروتئین ها می شوند. پروتئازها شامل سرین پروتئازها، متالوپروتئازها، آسپارتیک پروتئازها، سیستئین پروتئازها و ترئونین پروتئازها، می باشند. یک پروتئاز ممکن است چندین سوبسترا داشته باشد یا اینکه یک سوبسترا توسط چندین پروتئاز برش یابد. برخی از پروتئازها به علت اتولایزیز حتی می توانند خود، سوبسترای خود باشند. پروتئازها اغلب به صورت آبشاری عمل می کنند یعنی بطور پی در پی یک پروتئاز باعث فعال شدن پروتئاز بعد از خود می شود. نمونه بارز واکنش های آبشاری پروتئازی را می توان در خزان یاخته ای (اپوپتوز) و پروتئازهای کاسپاز مشاهده کرد.
اندوپپتیداز
اگزوپپتیداز
رنین
پروتئازها دارای اهمیت زیادی در کنترل فعالیت های سلولی دارند. در سلول های مختلف انواع زیادی از پروتئازها در هر زمان مشخص بیان می شوند. برای مثال: تعداد زیادی از پروتئین هایی که در سلول ها بیان می شوند به فرم غیرفعال هستند. برای اینکه این پروتئین ها فعال شوند باید توسط پروتئازها پردازش شوند. پردازش پروتئولایتیکی یکی از راه های کنترل فعالیت پروتئین ها است. بسیاری از پروتئین ها مانند آنزیم ها، سایتوکین ها، هورمون های رشد، رسپتورهای سلولی و…، به این روش فعال می شوند. در اثر این کنترل پروتئولایتیکی، فعالیت های مختلف سلولی مانند رونویسی و همانندسازی، پیشرفت سیکل سلولی، تکثیر سلول، تمایز، اپوپتوز و…، کنترل می شود. نقص در این سیستم پردازش پروتئولایتیکی همچنین می تواند منجر به بیماری هایی مانند سرطان، آرتریت، بیماری های نورودژنراتیو و بیماری های قلبی عروقی شود.
در سلول های مختلف تعداد زیادی پروتئاز در هر زمان مشخص و شرایط خاص بیان می شود. برای مثال در انسان تاکنون بیش از ۵۰۰ پروتئاز شناسایی شده است که بطور متوسط در هر سلول د رهر شرایط خاص حدود ۲۰۰ تا از آن ها بیان می شوند.به کلیه پروتئازها و سوبستراهای آن ها که در یک زمان مشخص و تحت یک شرایط خاص در یک سلول بیان می شوند، دگرادوم آن سلول گفته می شود.
اندوپپتیداز
اگزوپپتیداز
رنین
پروتئازها دارای اهمیت زیادی در کنترل فعالیت های سلولی دارند. در سلول های مختلف انواع زیادی از پروتئازها در هر زمان مشخص بیان می شوند. برای مثال: تعداد زیادی از پروتئین هایی که در سلول ها بیان می شوند به فرم غیرفعال هستند. برای اینکه این پروتئین ها فعال شوند باید توسط پروتئازها پردازش شوند. پردازش پروتئولایتیکی یکی از راه های کنترل فعالیت پروتئین ها است. بسیاری از پروتئین ها مانند آنزیم ها، سایتوکین ها، هورمون های رشد، رسپتورهای سلولی و…، به این روش فعال می شوند. در اثر این کنترل پروتئولایتیکی، فعالیت های مختلف سلولی مانند رونویسی و همانندسازی، پیشرفت سیکل سلولی، تکثیر سلول، تمایز، اپوپتوز و…، کنترل می شود. نقص در این سیستم پردازش پروتئولایتیکی همچنین می تواند منجر به بیماری هایی مانند سرطان، آرتریت، بیماری های نورودژنراتیو و بیماری های قلبی عروقی شود.
در سلول های مختلف تعداد زیادی پروتئاز در هر زمان مشخص و شرایط خاص بیان می شود. برای مثال در انسان تاکنون بیش از ۵۰۰ پروتئاز شناسایی شده است که بطور متوسط در هر سلول د رهر شرایط خاص حدود ۲۰۰ تا از آن ها بیان می شوند.به کلیه پروتئازها و سوبستراهای آن ها که در یک زمان مشخص و تحت یک شرایط خاص در یک سلول بیان می شوند، دگرادوم آن سلول گفته می شود.
wiki: پروتئاز