قالی تبریز یکی از انواع قالی های ایرانی است. این قالی در شهر تبریز بافته می شود. این شهر یکی از مهم ترین مراکز بافت قالی در ایران است و قالی های بافت آن از تنوع و گوناگونی بسیاری برخوردارند. تبریز، در حال حاضر از سوی «شورای جهانی صنایع دستی» به عنوان «شهر جهانی بافت فرش» انتخاب شده است.
نمایش عمق
در مورد تاریخچه فرش در تبریز چنین می توان گفت که با توجه به قدمت تاریخی این شهر؛ مسلماً هنر صنعت فرش بافی در آن به قبل از دوران صفویه باز می گردد. در نیمه دوم قرن پانزده و در دوران صفوی، فرش از حالتی روستایی به هنر پیشرفته درباری تبدیل شد. یکی دیگر از تحولات مهم در فرش این دوره، طرح هایی بود که هنرمندان دربار تبریز و هرات ایجاد شد. در کتاب Rugs and Carpet of the World اثر Ian Bennet به نظریه ای دیگر در مورد فرش تبریز در زمان صفوی بر می خوریم که در اینجا نقل می شود:«تعداد زیادی از فرش های مدالیون یا ترنج دار که در سالهای آغازین قرن ۱۶ میلادی در زمان حکومت شاه اسماعیل اول و شاه طهماسب بافته شده اند، دارای طرح مایهٔ اسلیمی و نقوش حیوانی و انسانی هستند»در این کتاب نویسنده سعی کرده تعدادی از قالی های موجود در موزه های جهان مربوط به نیمه اول قرن شانزدهم را به کارگاه های تبریز نسبت دهداز قرن ۱۷م. به بعد و پس از اینکه قالی ایران به خارج از کشور راه یافت، صنعتگران تبریز با دریافت سلیقه مردم اروپا و آمریکا دست به بافتن قالی هایی زدند که بسیار جالب بود و بازار آن کشورها را به خود اختصاص دادتبریز یکی از قطب های بافندگی بسیار با اهمیت ایران در زمینهٔ قالی بافی است. فرش های آن، چه آن هایی که زینت بخش موزه های معتبر جهان هستند یا در مجموعهٔ کلکسیونرهای مشتاق جای گرفته اند، یا آن هایی که در مقیاس زیاد و در کیفیت تجارتی سر از بازارها و چهار سوق ها در می آورند، همواره خوش اقبال و مشتری پسند هستند. برابر آماری که در دست داریم در شهرستان تبریز و حومهٔ آن در سال ۱۳۶۴ شمسی بر روی ۱۶۰۰۰ دار قالی ۳۲۱۵۰ کارگر بافنده کار کرده اند. علاوه بر تک بافی ها، کارگاه های متعددی از سالیان بسیار دور در کار فرش بافی بوده و هستند. در سال های اخیر بافنده های چیره دست تبریزی به تولید فرش های گل ابریشم بسیار ظریف با رج شمار ۵۰ و ۶۰ در مقیاس وسیع روی آورده اند. این گونه فرش ها که بعضی با چله های ابریشمی هستند، بیشتر با طرح های لچک و ترنج و با رنگ های غالباً بژ روشن و نخودی بافته می شوند و در رنگ آمیزی گل ها و نگاره ها از رنگ های سرخابی، عنابی و زیتونی به فراوانی استفاده می شود. فرش های تبریز در هفتاد سال اخیر اغلب با طرح های گلدانی، درختی، محرابی، قندیل دار، حیوان دار، شکارگاه، هراتی، شاخ و برگی، گلفرنگ، بندی خشتی یا قاب قابی، منظره بافی، قاب قرآنی و نقش های هندسی از کوچک ترین تا بزرگ ترین اندازه های ممکن بافته شده اند. بافت کناره و گلکی چندان خوشایند بافنده تبریزی نیست.در حال حاضر تبریز به عنوان کانون عمده عرضهٔ فرش های شهری باف آذربایجان شناخته می شود و کانون بزرگ تولید کنندگان نامور و صاحب نامی گردیده که فرش آذربایجان به آنمی بالد.تبریز یکی از قطب های بافندگی بسیار با اهمیت ایران در زمینهٔ قالی بافی است. فرش های آن، چه آن هایی که زینت بخش موزه های معتبر جهان هستند یا در مجموعهٔ کلکسیونرهای مشتاق جای گرفته اند، یا آن هایی که در مقیاس زیاد و در کیفیت تجارتی سر از بازارها و چهارسوق ها در می آورند، همواره خوش اقبال و مشتری پسند هستند.
طرح های شناخته شده ناحیه تبریز عبارتند از:طرح مستوفی (کل فرنک مستوفی)،اسلیمی ترنج دار،اسلیمی لچک دار،ترنج،نقش ماهی یا هراتی،گلدانی،میناخانی،طرح درختی،طرح تصویری،طرح باغی یاگلستانی،طرح شکارگاه.طرح خطیبی،طرح نوین فر،طرح سالاری،طرح فرج مهران،طرح ترقی ،طرح علیا،طرح زوار،طرح بهشتی،طرح خیابانی ،طرح حاج محمد فتحی، طرح ال عمادی (فتحی)،طرح شادکام،طرح بنام ،طرح های آثار باستانی(نامی ) و...
در فرش تبریز ابداعاتی خصوصاً در چند دهه اخیر انجام شده که حالتی خاص را به فرش اعلای این منطقه داده است. این خلاقیت ها در نقوش، رنگ و بافت نمود کرده و سبب به وجود آمدن آثار بدیع در زمینه تولید فرش نفیس ایران گردیده که تاکنون سابقه نداشته است.
نمایش عمق
در مورد تاریخچه فرش در تبریز چنین می توان گفت که با توجه به قدمت تاریخی این شهر؛ مسلماً هنر صنعت فرش بافی در آن به قبل از دوران صفویه باز می گردد. در نیمه دوم قرن پانزده و در دوران صفوی، فرش از حالتی روستایی به هنر پیشرفته درباری تبدیل شد. یکی دیگر از تحولات مهم در فرش این دوره، طرح هایی بود که هنرمندان دربار تبریز و هرات ایجاد شد. در کتاب Rugs and Carpet of the World اثر Ian Bennet به نظریه ای دیگر در مورد فرش تبریز در زمان صفوی بر می خوریم که در اینجا نقل می شود:«تعداد زیادی از فرش های مدالیون یا ترنج دار که در سالهای آغازین قرن ۱۶ میلادی در زمان حکومت شاه اسماعیل اول و شاه طهماسب بافته شده اند، دارای طرح مایهٔ اسلیمی و نقوش حیوانی و انسانی هستند»در این کتاب نویسنده سعی کرده تعدادی از قالی های موجود در موزه های جهان مربوط به نیمه اول قرن شانزدهم را به کارگاه های تبریز نسبت دهداز قرن ۱۷م. به بعد و پس از اینکه قالی ایران به خارج از کشور راه یافت، صنعتگران تبریز با دریافت سلیقه مردم اروپا و آمریکا دست به بافتن قالی هایی زدند که بسیار جالب بود و بازار آن کشورها را به خود اختصاص دادتبریز یکی از قطب های بافندگی بسیار با اهمیت ایران در زمینهٔ قالی بافی است. فرش های آن، چه آن هایی که زینت بخش موزه های معتبر جهان هستند یا در مجموعهٔ کلکسیونرهای مشتاق جای گرفته اند، یا آن هایی که در مقیاس زیاد و در کیفیت تجارتی سر از بازارها و چهار سوق ها در می آورند، همواره خوش اقبال و مشتری پسند هستند. برابر آماری که در دست داریم در شهرستان تبریز و حومهٔ آن در سال ۱۳۶۴ شمسی بر روی ۱۶۰۰۰ دار قالی ۳۲۱۵۰ کارگر بافنده کار کرده اند. علاوه بر تک بافی ها، کارگاه های متعددی از سالیان بسیار دور در کار فرش بافی بوده و هستند. در سال های اخیر بافنده های چیره دست تبریزی به تولید فرش های گل ابریشم بسیار ظریف با رج شمار ۵۰ و ۶۰ در مقیاس وسیع روی آورده اند. این گونه فرش ها که بعضی با چله های ابریشمی هستند، بیشتر با طرح های لچک و ترنج و با رنگ های غالباً بژ روشن و نخودی بافته می شوند و در رنگ آمیزی گل ها و نگاره ها از رنگ های سرخابی، عنابی و زیتونی به فراوانی استفاده می شود. فرش های تبریز در هفتاد سال اخیر اغلب با طرح های گلدانی، درختی، محرابی، قندیل دار، حیوان دار، شکارگاه، هراتی، شاخ و برگی، گلفرنگ، بندی خشتی یا قاب قابی، منظره بافی، قاب قرآنی و نقش های هندسی از کوچک ترین تا بزرگ ترین اندازه های ممکن بافته شده اند. بافت کناره و گلکی چندان خوشایند بافنده تبریزی نیست.در حال حاضر تبریز به عنوان کانون عمده عرضهٔ فرش های شهری باف آذربایجان شناخته می شود و کانون بزرگ تولید کنندگان نامور و صاحب نامی گردیده که فرش آذربایجان به آنمی بالد.تبریز یکی از قطب های بافندگی بسیار با اهمیت ایران در زمینهٔ قالی بافی است. فرش های آن، چه آن هایی که زینت بخش موزه های معتبر جهان هستند یا در مجموعهٔ کلکسیونرهای مشتاق جای گرفته اند، یا آن هایی که در مقیاس زیاد و در کیفیت تجارتی سر از بازارها و چهارسوق ها در می آورند، همواره خوش اقبال و مشتری پسند هستند.
طرح های شناخته شده ناحیه تبریز عبارتند از:طرح مستوفی (کل فرنک مستوفی)،اسلیمی ترنج دار،اسلیمی لچک دار،ترنج،نقش ماهی یا هراتی،گلدانی،میناخانی،طرح درختی،طرح تصویری،طرح باغی یاگلستانی،طرح شکارگاه.طرح خطیبی،طرح نوین فر،طرح سالاری،طرح فرج مهران،طرح ترقی ،طرح علیا،طرح زوار،طرح بهشتی،طرح خیابانی ،طرح حاج محمد فتحی، طرح ال عمادی (فتحی)،طرح شادکام،طرح بنام ،طرح های آثار باستانی(نامی ) و...
در فرش تبریز ابداعاتی خصوصاً در چند دهه اخیر انجام شده که حالتی خاص را به فرش اعلای این منطقه داده است. این خلاقیت ها در نقوش، رنگ و بافت نمود کرده و سبب به وجود آمدن آثار بدیع در زمینه تولید فرش نفیس ایران گردیده که تاکنون سابقه نداشته است.
wiki: قالی تبریز