شاهزاده و گدا (به انگلیسی: The Prince and the Pauper) نام رمانی تاریخی و جاودانه اثر مارک توین، نویسندهٔ آمریکایی است که اوّلین بار در سال ۱۸۸۱ میلادی، پیش از چاپ 1882 آمریکا، در کانادا به چاپ رسید و بارها مورد اقتباس تصویری در قالب فیلم سینمایی، سریال تلویزیونی، و انیمیشن قرار گرفته است.این کتاب داستان ادوارد و تام را بیان می کند که یکی ولیعهد انگلستان است و دیگری گدایی بیش نیست. دست تقدیر به واسطهٔ چهره های آن ها، که بسیار شبیه هم است، این دو را بر جای یکدیگر می نشانَد و آن دو زندگی دیگری را امتحان می کند. تام و ادوارد هردو در یک روز در خانواده هایی کاملاً متفاوت به دنیا آمده اند. نویسنده از سویی از نظام فاسد دربار انگلستان و از سویی از فساد اخلاقی در میان مردم فرودست جامعهٔ انگلستان انتقاد می کند.
wiki: شاهزاده و گدا (ابهام زدایی). شاهزاده و گدا ممکن است به یکی از موارد زیر اشاره داشته باشد:
شاهزاده و گدا (فیلم ۱۹۱۵)
شاهزاده و گدا (فیلم ۱۹۲۰)
شاهزاده و گدا (فیلم ۱۹۳۷)
شاهزاده و گدا (فیلم ۱۹۱۵)
شاهزاده و گدا (فیلم ۱۹۲۰)
شاهزاده و گدا (فیلم ۱۹۳۷)
wiki: ریچارد فلایشر است که بر اساس رمان شاهزاده و گدا توسط مارک تواین می باشد.
۳ ژوئن ۱۹۷۷ (۱۹۷۷-06-۰۳) (لندن)
۱۷ مارس ۱۹۷۸ (۱۹۷۸-03-۱۷) (آمریکا)
شاهزاداه ادوارد (فرزند و ولیعهد شاه هنری) در قصر به کودک فقیری برخورد می کند و با او همبازی می شود. شباهت کودک فقیر با شاهزاده به اندازه ای است که آن دو تصمیم می گیرند جای خود را بعنوان بازی با هم عوض کنند اما نگهبانان شاهزاده را که به لباس تام فقیر درآمده دستگیر کرده و از قصر بیرون می اندازند. تام فقیر مجبور می شود تا جای ادوارد را بگیرد و اعتراف او مبنی بر این که شاهزاده واقعی نیست مورد پذیرش اهالی قصر قرار نمی گیرد و او را خیال پرداز می پندارند. در این میان یکی از بزرگان متنفذ قصر (ارل هارتفورد) با سوء استفاده از وضعیت پیش آمده پس از این که متوجه می شود تام شاهزاده واقعی نیست او را مطیع دستورات خود کرده و افرادی را برای یافتن و از بین بردن شاهزاده ادوارد واقعی به شهر می فرستد. در این میان شاهزاده ادوارد واقعی در شرایط سختی قرار می گیرد و پدر تام فقیر (جان کانتی) او را پیدا می کند و با پسرش اشتباه می گیرد. شاهزاده مجبور می شود از دستورات پدر تام تبعیت کند و با او به دزدی برود. طی این وقایع شاه هنری (با بازی چارلتون هستون) از دنیا می رود. ارل هارتفورد با سوء استفاده از شرایط، دوک نورفورلک از متعمدین خاندان پادشاهی را با امضای پادشاه جدید (تام فقیر) که با ترس و تهدید او را مطیع خود ساخته به زندان می اندازد. طی داستان شاهزاده فقیر شده با فردی به نام مایلز هندون (با بازی الیور رید) آشنا می شود که از سربازان دلیر پادشاهی انگلستان می باشد. ادوارد داستان خود را برای مایلز تعریف می کند و سرانجام او را متقاعد می کند که شاهزاده واقعی است. شاهزاده توسط گدایان شهر مورد تمسخر و انکار قرار می گیرد اما مایلز که حرف های او را باور دارد وی را از شر جان کانتی خلاص می کند و جان او را در مقابل سوء قصد فرستادگان ارل هارتفورد نجات می دهد. سرانجام در آغاز مراسم تاجگذاری شاه جدید، ادوارد شاهزاده و واقعی و مایلز هندون به قصر می رسند و باعث توقف مراسم می شوند. با پیدا شدن مهر سلطنتی توسط تام فقیر و افشا شدن حقیقت، شاهزاده و تام دوباره به سرجای خود برمی گردند و تام به عنوان دوست شاه جدید در قصر باقی می ماند. ارل هارتفورد تبعید می شود و مایلز به زندگی معمولی خود باز می گردد.
مارک لستر در نقش شاهزاده ادوارد و تام کنتی
الیور رید در نقش سر مایلز هندون
۳ ژوئن ۱۹۷۷ (۱۹۷۷-06-۰۳) (لندن)
۱۷ مارس ۱۹۷۸ (۱۹۷۸-03-۱۷) (آمریکا)
شاهزاداه ادوارد (فرزند و ولیعهد شاه هنری) در قصر به کودک فقیری برخورد می کند و با او همبازی می شود. شباهت کودک فقیر با شاهزاده به اندازه ای است که آن دو تصمیم می گیرند جای خود را بعنوان بازی با هم عوض کنند اما نگهبانان شاهزاده را که به لباس تام فقیر درآمده دستگیر کرده و از قصر بیرون می اندازند. تام فقیر مجبور می شود تا جای ادوارد را بگیرد و اعتراف او مبنی بر این که شاهزاده واقعی نیست مورد پذیرش اهالی قصر قرار نمی گیرد و او را خیال پرداز می پندارند. در این میان یکی از بزرگان متنفذ قصر (ارل هارتفورد) با سوء استفاده از وضعیت پیش آمده پس از این که متوجه می شود تام شاهزاده واقعی نیست او را مطیع دستورات خود کرده و افرادی را برای یافتن و از بین بردن شاهزاده ادوارد واقعی به شهر می فرستد. در این میان شاهزاده ادوارد واقعی در شرایط سختی قرار می گیرد و پدر تام فقیر (جان کانتی) او را پیدا می کند و با پسرش اشتباه می گیرد. شاهزاده مجبور می شود از دستورات پدر تام تبعیت کند و با او به دزدی برود. طی این وقایع شاه هنری (با بازی چارلتون هستون) از دنیا می رود. ارل هارتفورد با سوء استفاده از شرایط، دوک نورفورلک از متعمدین خاندان پادشاهی را با امضای پادشاه جدید (تام فقیر) که با ترس و تهدید او را مطیع خود ساخته به زندان می اندازد. طی داستان شاهزاده فقیر شده با فردی به نام مایلز هندون (با بازی الیور رید) آشنا می شود که از سربازان دلیر پادشاهی انگلستان می باشد. ادوارد داستان خود را برای مایلز تعریف می کند و سرانجام او را متقاعد می کند که شاهزاده واقعی است. شاهزاده توسط گدایان شهر مورد تمسخر و انکار قرار می گیرد اما مایلز که حرف های او را باور دارد وی را از شر جان کانتی خلاص می کند و جان او را در مقابل سوء قصد فرستادگان ارل هارتفورد نجات می دهد. سرانجام در آغاز مراسم تاجگذاری شاه جدید، ادوارد شاهزاده و واقعی و مایلز هندون به قصر می رسند و باعث توقف مراسم می شوند. با پیدا شدن مهر سلطنتی توسط تام فقیر و افشا شدن حقیقت، شاهزاده و تام دوباره به سرجای خود برمی گردند و تام به عنوان دوست شاه جدید در قصر باقی می ماند. ارل هارتفورد تبعید می شود و مایلز به زندگی معمولی خود باز می گردد.
مارک لستر در نقش شاهزاده ادوارد و تام کنتی
الیور رید در نقش سر مایلز هندون