انقلاب فوریه (به روسی: Февральская революция)، نخستین گام از دو انقلاب در ۱۹۱۷ با محوریت پتروگراد (سن پترزبورگ کنونی) بود که در ماه مارس (اواخر فوریه در گاه شماری ژولینی) در روسیه اتفاق افتاد. از نتایج اولیه و اصلی این انقلاب، کناره گیری نیکلای دوم و پایان یافتن حکومت سلسلهٔ رومانوف ها بود. پس از آن، یک دولت موقت زیر نظر گئورگی لووف تشکیل شد. این دولت، حاصل اتحاد لیبرال ها و سوسیالیستهایی بود که خواهان اصلاحات سیاسی بودند. آن ها با برگزاری انتخابات دموکراتیک، قوه مجریه و مجلس موکلان را تشکیل دادند. در عین حال، سوسیالیست ها شورای پتروگراد را ایجاد کردند که به موازات دولت موقت در روسیه حکومت می کرد.
انقلاب اکتبر
در سال ۱۹۱۷ میلادی، در روسیه غذا آن چنان کمیاب شده بود که حتی مردم مطیع قانون نیز دست به شورش زدند. انبوه کارگران کارخانه ها نیز که بر اثر فشار جنگ جهانی اول، دیگر رمقی در تن شان باقی نمانده بود دست به تظاهرات زدند. روسیه در این دوران از مشکلات اقتصادی و اجتماعی بسیاری رنج می برد که با فشارهای ناشی از جنگ جهانی اول در هم آمیخت. «شورشیان نان» و اعتصاب کنندگان مراکز صنعتی با پیوستن به سربازانِ ناراضی از شرایط پادگان ها، همگی به خیابان ها ریختند. حضور بسیاری از نظامیان در جبهه های جنگ جهانی اول از یک سو و گریختن سربازان از پادگان های برخی از شهرها، سبب شد که بعضی از شهرهای مهم از جمله پتروگراد در هرج و مرج فرورفته و حکومت تزار در مسیر سرنگونی قرار گیرد.
چند ماه پس از این انقلاب، انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ رخ داد. انقلاب اکتبر باعث سرنگونی دولت موقت و روی کار آمدن بلشویک ها و تغییر ساختار اجتماعی کشور روسیه شد. این رویدادها مسیر را برای تأسیس اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی هموار کرد.
تعدادی از عوامل به صورت کوتاه مدت و بلند مدت به انقلاب فوریه کمک کردند. مورخان دربارهٔ عوامل اصلی که به این امر کمک کرده اند اختلاف نظر دارند. مورخان لیبرال برآشفتگی ناشی از جنگ تأکید می کنند، در حالی که مارکسیست ها بر اجتناب ناپذیری تغییر تأکید می کنند. رابینویچ علل اصلی درازمدت و کوتاه مدت را این چنین خلاصه می کند:
انقلاب اکتبر
در سال ۱۹۱۷ میلادی، در روسیه غذا آن چنان کمیاب شده بود که حتی مردم مطیع قانون نیز دست به شورش زدند. انبوه کارگران کارخانه ها نیز که بر اثر فشار جنگ جهانی اول، دیگر رمقی در تن شان باقی نمانده بود دست به تظاهرات زدند. روسیه در این دوران از مشکلات اقتصادی و اجتماعی بسیاری رنج می برد که با فشارهای ناشی از جنگ جهانی اول در هم آمیخت. «شورشیان نان» و اعتصاب کنندگان مراکز صنعتی با پیوستن به سربازانِ ناراضی از شرایط پادگان ها، همگی به خیابان ها ریختند. حضور بسیاری از نظامیان در جبهه های جنگ جهانی اول از یک سو و گریختن سربازان از پادگان های برخی از شهرها، سبب شد که بعضی از شهرهای مهم از جمله پتروگراد در هرج و مرج فرورفته و حکومت تزار در مسیر سرنگونی قرار گیرد.
چند ماه پس از این انقلاب، انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ رخ داد. انقلاب اکتبر باعث سرنگونی دولت موقت و روی کار آمدن بلشویک ها و تغییر ساختار اجتماعی کشور روسیه شد. این رویدادها مسیر را برای تأسیس اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی هموار کرد.
تعدادی از عوامل به صورت کوتاه مدت و بلند مدت به انقلاب فوریه کمک کردند. مورخان دربارهٔ عوامل اصلی که به این امر کمک کرده اند اختلاف نظر دارند. مورخان لیبرال برآشفتگی ناشی از جنگ تأکید می کنند، در حالی که مارکسیست ها بر اجتناب ناپذیری تغییر تأکید می کنند. رابینویچ علل اصلی درازمدت و کوتاه مدت را این چنین خلاصه می کند:
wiki: انقلاب فوریه