کندریتها (به انگلیسی: Chondrite)، شهاب سنگ های سنگی (غیر فلزی) هستند که به همان صورتی که از بدنهٔ اصلی (مادر) جدا شده اند؛ بی آن که در اثر عواملی مانند ذوب شدن، یا جداسازی تغییر پذیرفته باشند، وجود دارند. هنگام شکل گیریِ به این صورتِ آن ها: انواع مختلف گردوغبار و ذره هایی که در منظومهٔ شمسی اولیه موجود بوده اند به هم پیوستند تا سیارک های اولیه را بسازند. آن ها متداول ترین نوع شهاب سنگ هستند که به زمین می رسند. تخمین ها در بارهٔ نسبت سقوط کلی همهٔ شهاب سنگ ها با این گونه شهاب سنگ بر زمین نشان دهدهٔ سهمی بین ۸۵٫۷٪ و ۸۶٫۲٪ است. است. مطالعهٔ کندریت ها کلیدهای ارزشمند و بسیار مهمی برای بررسی و درک مبدأ و سن سامانهٔ خورشیدی، سنتز ترکیبات ارگانیک، و منشأ زندگی یا حضور آب بر روی زمین را فراهم می کند. یکی از ویژگی های کندریت ها، وجود کندرول ها در آن هاست؛ که دانه های گِرد کندرولیِ تشکیل شده در آن ها از مواد معدنی دیگر متمایز است، و به طور معمول آن ها از ۲۰ تا ۸۰ درصد حجم کندریت را تشکیل می دهند.به دلیل کمی محتوای آهن و نیکلِ کندریت ها، آن ها را می توان از شهاب سنگ های آهن تشخیص داد. دیگر شهاب سنگ های غیر فلزی؛ اکندریت ها (غیر کندریت ها)، که کندرول ندارند، به تازگی شکل گرفته اند.
شهاب سنگ
دسته بندی شهاب سنگ ها
تاکنون بیش از ۲۷٬۰۰۰ کندریت در مجموعه ها و کلکسیون های جهان گردآوری شده اند. بزرگترین تک سنگ پیداشده تا امروز؛ که ۱۷۷۰ کیلوگرم وزن داشت، بخشی از بارشِ شهاب سنگی جی لین در سال ۱۹۷۶ بود. بارش کندریت ها می تواند از تک سنگ ها تا بارش غیرعادی متشکل از هزاران سنگ باشد؛ همان گونه که در سال ۱۹۱۲ در هولبروک اتفاق افتاد. در آن بارش نزدیک به ۱۴٬۰۰۰ سنگ در شمال آریزونا فرو ریختند.
با افزایش ذرات گردوغبار و دیگر سنگ ذره های موجود در منظومهٔ شمسی؛ در بیش از ۴٫۵۵ میلیارد سال پیش که باعث ایجاد سیارک شده، کندریت ها شکل گرفتند. این بدنه های کندریتیِ مادر متعلق به سیارک های کوچک یا متوسطی هستند (و یا بودند) که هرگز پاره ای از یک پیکر به اندازهٔ کافی بزرگ نبوده اند تا بتوانند ذوب شوند و ذرات آن ها تمایز سیاره ای را تحت تأثیر قرار دهد. زمان سنجی سِنی با استفاده از روش 206Pb / 204Pb (استفاده از سرب با ایزوتوپ متفاوت)؛ یکی روش های تاریخ گذاری مطلق، تخمین زده شده به ۴٬۵۶۶٫۶ ± 1.0 , که با دیگر کرونومترها سازگار است. نشانهٔ دیگری از سن کندریت ها واقعیت وجود و فراوانی عناصر غیر فرّار در آن ها؛ شبیه آنچه که در فضای خورشید و دیگر ستارگان در کهکشان ما یافت می شود، است. با آن که سیارک های کندریتی هرگز به اندازهٔ کافی؛ بر پایهٔ درجه حرارت درونی خود، گرم نشده اند که ذوب گردند، بسیاری از آن ها به دماهای به قدر کافی بالایی رسیده اند که دگرگونی های متامورفیسم را در درون خود تجربه کنند. منبع گرما احتمالاً انرژی ناشی از واپاشی رادیوایزوتوپ های کوتاه مدت (نیمه عمر کمتر از چند میلیون سال) بوده که در سیستمِ منظومهٔ شمسیِ تازه شکل گرفته وجود داشته؛ به ویژه آلومونیوم ۲۶ و آهن ۶۰، گرچه این گرما می توانسته در اثر برخورد سیارک ها نیز تولید شده باشد. همچنین، بسیاری از سیارک های کندریتی دارای مقدار قابل توجهی آب هستند، که این احتمالاً به دلیل وجود یخ همراه با مواد سنگی بوده است. در نتیجه، بسیاری از کندریت ها حاوی مواد معدنی آبدار، مانند رس شده اند، که زمانی شکل گرفته که آب روی مواد سنگی در سیارک؛ در فرایندی که به عنوان دگرش یا تغییر آبی شناخته شده، تغییر می کند. علاوه براین، تمام سیارک های کندریتی در برخورد با دیگر سیارک ها تحت تأثیر ضربه و شوک قرار گرفته اند. این رویدادها موجب اثرگذاری های فراوانی؛ از متراکم سازیِ ساده گرفته تا سنگ سیمانی، رگه دار شدن، ذوب موضعی و شکل گیری مواد معدنی در فشار بالا شده است. در نهایت؛ نتیجهٔ خالص این فرایندهای ثانویهٔ حرارتی، آبی، و شوک این است که؛ تنها چند کندریتِ شناخته شده هستند که به همان صورت طبیعی و دست نخوردهٔ اصلیِ گردوغبار، کندرول ها، و محتوایی که از آن شکل گرفته بوده اند، به همان صورت نگهداری شده باشند.
در میان اجزای موجود در کندریت ها، ابهام چبود کندرول ها از همه برجسته تر است؛ اشیاء کرویِ میلی متر قامتی که به صورت قطره هایی آزاد، شناور، ذوب شده یا نیمه ذوب شده در فضا ایجاد شده. اکثر کندرول ها از نظر مواد معدنی سیلیکات اولیوین و پریکسن غنی هستند. کندریت ها همچنین شامل ترکیبات مقاومتی دیرگداز (شامل دربرداری غنی از کلسیم-آلومینیوم)؛ که از قدیمی ترین اشیاء تشکیل شده در منظومه شمسی هستند، ذرات غنی از فلزهای (نیکل-آهن Fe-Ni) و سولفیدها و دانه های جدا شده از مواد معدنی سیلیکات هستند. باقی ماندهٔ کندریت ها شامل گردوغبار ریزدانه (میکرومتر یا کوچکتر)؛ که ممکن است به صورت ماتریکس سنگ باشند، یا ممکن است حاوی ریمل یا مورتال در اطراف تک کندرل ها و غیرقابل انعطاف باشد. ذراتی که در این گردوغبار قرار دارند، دانه های پیش رونده ای هستند که پیش از تشکیل سامانهٔ خورشیدی در جاهای دیگر کهکشان ساخته شده و ایجاد گردیده اند. کندریت بافت، ترکیب و کانی شناسیِ متمایزی دارد و منشأ آن ها همچنان موضوع بحث است. جامعهٔ علمی به طور کلی می پذیرد که این حوزه ها بواسطهٔ یک موج ضربه ای که از طریق سیستم خورشیدی عبور می کند تشکیل شده است، اگر چه توافق کمی در مورد علت این موج شوک وجود دارد. مقاله ای که در سال ۲۰۰۵ منتشر شد، پیشنهاد کرد که؛ ناپایداری گرانشی دیسک های گازی از سوی مشتری، موج ضربهٰ ای با سرعت بیش از ۱۰ کیلومتر بر ثانیه ایجاد کرد که منجر به تشکیل کندرول ها شد.
شهاب سنگ
دسته بندی شهاب سنگ ها
تاکنون بیش از ۲۷٬۰۰۰ کندریت در مجموعه ها و کلکسیون های جهان گردآوری شده اند. بزرگترین تک سنگ پیداشده تا امروز؛ که ۱۷۷۰ کیلوگرم وزن داشت، بخشی از بارشِ شهاب سنگی جی لین در سال ۱۹۷۶ بود. بارش کندریت ها می تواند از تک سنگ ها تا بارش غیرعادی متشکل از هزاران سنگ باشد؛ همان گونه که در سال ۱۹۱۲ در هولبروک اتفاق افتاد. در آن بارش نزدیک به ۱۴٬۰۰۰ سنگ در شمال آریزونا فرو ریختند.
با افزایش ذرات گردوغبار و دیگر سنگ ذره های موجود در منظومهٔ شمسی؛ در بیش از ۴٫۵۵ میلیارد سال پیش که باعث ایجاد سیارک شده، کندریت ها شکل گرفتند. این بدنه های کندریتیِ مادر متعلق به سیارک های کوچک یا متوسطی هستند (و یا بودند) که هرگز پاره ای از یک پیکر به اندازهٔ کافی بزرگ نبوده اند تا بتوانند ذوب شوند و ذرات آن ها تمایز سیاره ای را تحت تأثیر قرار دهد. زمان سنجی سِنی با استفاده از روش 206Pb / 204Pb (استفاده از سرب با ایزوتوپ متفاوت)؛ یکی روش های تاریخ گذاری مطلق، تخمین زده شده به ۴٬۵۶۶٫۶ ± 1.0 , که با دیگر کرونومترها سازگار است. نشانهٔ دیگری از سن کندریت ها واقعیت وجود و فراوانی عناصر غیر فرّار در آن ها؛ شبیه آنچه که در فضای خورشید و دیگر ستارگان در کهکشان ما یافت می شود، است. با آن که سیارک های کندریتی هرگز به اندازهٔ کافی؛ بر پایهٔ درجه حرارت درونی خود، گرم نشده اند که ذوب گردند، بسیاری از آن ها به دماهای به قدر کافی بالایی رسیده اند که دگرگونی های متامورفیسم را در درون خود تجربه کنند. منبع گرما احتمالاً انرژی ناشی از واپاشی رادیوایزوتوپ های کوتاه مدت (نیمه عمر کمتر از چند میلیون سال) بوده که در سیستمِ منظومهٔ شمسیِ تازه شکل گرفته وجود داشته؛ به ویژه آلومونیوم ۲۶ و آهن ۶۰، گرچه این گرما می توانسته در اثر برخورد سیارک ها نیز تولید شده باشد. همچنین، بسیاری از سیارک های کندریتی دارای مقدار قابل توجهی آب هستند، که این احتمالاً به دلیل وجود یخ همراه با مواد سنگی بوده است. در نتیجه، بسیاری از کندریت ها حاوی مواد معدنی آبدار، مانند رس شده اند، که زمانی شکل گرفته که آب روی مواد سنگی در سیارک؛ در فرایندی که به عنوان دگرش یا تغییر آبی شناخته شده، تغییر می کند. علاوه براین، تمام سیارک های کندریتی در برخورد با دیگر سیارک ها تحت تأثیر ضربه و شوک قرار گرفته اند. این رویدادها موجب اثرگذاری های فراوانی؛ از متراکم سازیِ ساده گرفته تا سنگ سیمانی، رگه دار شدن، ذوب موضعی و شکل گیری مواد معدنی در فشار بالا شده است. در نهایت؛ نتیجهٔ خالص این فرایندهای ثانویهٔ حرارتی، آبی، و شوک این است که؛ تنها چند کندریتِ شناخته شده هستند که به همان صورت طبیعی و دست نخوردهٔ اصلیِ گردوغبار، کندرول ها، و محتوایی که از آن شکل گرفته بوده اند، به همان صورت نگهداری شده باشند.
در میان اجزای موجود در کندریت ها، ابهام چبود کندرول ها از همه برجسته تر است؛ اشیاء کرویِ میلی متر قامتی که به صورت قطره هایی آزاد، شناور، ذوب شده یا نیمه ذوب شده در فضا ایجاد شده. اکثر کندرول ها از نظر مواد معدنی سیلیکات اولیوین و پریکسن غنی هستند. کندریت ها همچنین شامل ترکیبات مقاومتی دیرگداز (شامل دربرداری غنی از کلسیم-آلومینیوم)؛ که از قدیمی ترین اشیاء تشکیل شده در منظومه شمسی هستند، ذرات غنی از فلزهای (نیکل-آهن Fe-Ni) و سولفیدها و دانه های جدا شده از مواد معدنی سیلیکات هستند. باقی ماندهٔ کندریت ها شامل گردوغبار ریزدانه (میکرومتر یا کوچکتر)؛ که ممکن است به صورت ماتریکس سنگ باشند، یا ممکن است حاوی ریمل یا مورتال در اطراف تک کندرل ها و غیرقابل انعطاف باشد. ذراتی که در این گردوغبار قرار دارند، دانه های پیش رونده ای هستند که پیش از تشکیل سامانهٔ خورشیدی در جاهای دیگر کهکشان ساخته شده و ایجاد گردیده اند. کندریت بافت، ترکیب و کانی شناسیِ متمایزی دارد و منشأ آن ها همچنان موضوع بحث است. جامعهٔ علمی به طور کلی می پذیرد که این حوزه ها بواسطهٔ یک موج ضربه ای که از طریق سیستم خورشیدی عبور می کند تشکیل شده است، اگر چه توافق کمی در مورد علت این موج شوک وجود دارد. مقاله ای که در سال ۲۰۰۵ منتشر شد، پیشنهاد کرد که؛ ناپایداری گرانشی دیسک های گازی از سوی مشتری، موج ضربهٰ ای با سرعت بیش از ۱۰ کیلومتر بر ثانیه ایجاد کرد که منجر به تشکیل کندرول ها شد.
wiki: کندریت