ابوالهول

ابوالهول غول افسانه ای مصر باستان و اسطورهٔ ادیپ، مخلوطی از انسان و حیوان با پیکری از شیر، مزیّن به بال های عقاب و دارای سری شبیه سر مرد است.این موجود افسانه ای کسانی را که موفق به حل معمّای او نمی شدند می کشت و در نظر مصریان باستان مظهر آفتاب محسوب می شد. مجسمه های زیادی از این موجود ساخته شده و معروفترین آن ها ابوالهول بزرگ که در مصر قرار دارد از صخره ای یکپارچه تراشیده شده است و ۲۰ متر ارتفاع و ۷۰ متر طول دارد.
اسرارآمیز بودن ابوالهول احتمالاً در ارتباط با تعهد و ادای سوگند هنرمندان و خالقین اساطیر است که بر اساس آن موظف به حفظ اسرار و رموز عقاید و اندیشه های فرهنگی و عرفانی آثار خود بوده اند. این موجود افسانه ای بیش از هر پدیده دیگری در ادبیات و فرهنگ، اقتدار اسطوره ای خود را تثبیت نموده و به نماد اعلی و عمیق علم و دانائی و همچنین نمودی از هلاک و نیستی شهرت یافته است. بسیاری از هنرپیشگان زن سینمای قرن بیستم که اسرارآمیز، شهوانی، حیله گر و مرموز بوده اند به ابوالهول مصری واقع در جیزه تشبیه شده اند. همچنین گفتنی است که این بنا بزرگترین بنای تاریخی مصر است.
ابوالهول (به لاتین: اسفینکس) و (به یونانی: اِسفیگا) هیکل عظیم اساطیری است که هنرمندان مصری و به تقلید آنان هنرمندان یونانی، به کرات از آن مجسمه ساخته اند. ابوالهول نام حیوان موهومی است که در مصر و یونان باستانی به هیاکل مختلف مجسم می کردند. در مصر ابوالهول را به شکل شیری نقش می کردند که سر او به صورت سر مردی بود. احتمالاً این هیاکل را به قصد تعظیم و تکریم نیت که به زعم مصری ها الهه حکمت و دانش بود برپا می کردند. در خرابه های بلاد باستانی مصر ابوالهول های بسیار مشاهده می شود که از یکپارچه سنگ ساخته شده و از همه بزرگ تر را ابوالهول خوانند که در بین دو هرم واقع شده و تنه این هیکل در زیر ریگ ها مدفون و پوشیده بوده است و فقط سینه و سر او خارج از ریگ مشاهده شد که بیست و هشت متر ارتفاع دارد؛ که بعداً از زیر شن خارج شد.

---

ابوالهول (Sphinx)
مجسمه ابوالهول، مصر
مجسمه ابوالهول، مصر
مجسمه ابوالهول، مصر
مجسمه ابوالهول، مصر
موجود اساطیری. در نقاشی های مصری، آشوری و یونانی به صورت شیری با سر انسان تصویر شده است. در یونان، ابوالهولِ تبس (طیوه)۱ بالدار بود، سینه هایی زنانه داشت و نشانۀ حکمت به شمار می رفت. کسانی را که نمی توانستند به معمای او پاسخ دهند می کشت؛ معما این بود که کدام جانور است که ابتدا روی چهار پا، بعد روی دو پا و سرانجام روی سه پا راه می رود. جواب انسان است (کودک، بزرگسال و فرد سالخورده که با عصا راه می رود). زمانی که اُدیپوس۲ به معمای او پاسخ داد، خودکشی کرد.نماد. از قدیمی ترین بناهای یادبود مجسمۀ ابوالهول بزرگ۳ در جیزه۴، در مصر، است که ۵۸ متر ارتفاع دارد و احتمالاً در فاصلۀ ۲۷۵۰ـ۲۹۰۰پ م ساخته شده است. این مجسمه، که گمان می رود نماد خِفرَع۵، شاه مصر، باشد، تن شیری نشسته را نشان می دهد که از گورستان سلطنتی و معابد کفن و دفن نگهبانی می کند. در دوره های بعد، آن را در مقیاس کوچک تر ساختند و معمولاً دو سوی خیابانی که به معبد می رسید را ردیفی از ابوالهول محصور می کرد. ابوالهول چندین بار میان شن دفن شده است، اما هربار آن را بیرون آورده اند. در طوماری از دودمان هجدهم به این رویداد اشاره شده است. نمونۀ دیگرِ یکی از قدیمی ترین مجسمه های ابوالهول متعلق به شاه پپی اول۶ است که آن را از گرانیت سرخ تراشیده اند و در موزۀ لوور۷ پاریس نگهداری می شود. در برخی از نقاشی های دینی مصر، شاه به صورت ابوالهولی تصویر شده که در حال تقدیم هدایایی به خدایان یا قلع و قمع دشمنان است. ایدۀ ابوالهول از مصر به آشور۸ و فنیقیه۹ و از آن جا به یونان راه یافت؛ نقش آن عموماً بر جواهرات ایرانی دیده شده است.

ابوالهول موجودی اسطوره ای با سر انسان و بدن شیر است.
• نشانه شناسی: «ابوالهول در مصر، بنای سنگی مفخمی به شکل شیری بر پاشنه نشسته، با سر انسان، و نگاهی معمایی که از میانِ یال ها بیرون زده. معروفترین ابوالهول در امتدادِ هرم خفرع، نزدیک معبدِ بیبان الملوک، در محدودهٔ مصطبه ها و اهرام جیزه است که سایهٔ خود را روی بیابان عظیم می افکند.»• «ابوالهول در مسیر تحول خود در اساطیر، لاجرم نمادین شده است. واژهٔ ابوالهول معما و چیستان را به ذهن متبادر می کند و یادآور ابوالهولِ اودیپوس است؛ معمایی که فرد را در تنگنا می گذارد و مضطر می سازد. در واقع، ابوالهول در آغازِ یک سرنوشت، خود را نشان می دهد، در آغازِ سرنوشتی که هم راز است و هم نیاز.» -> ژان شوالیه