کلمه جو
صفحه اصلی

پزشکی قانونی


برابر پارسی : دادپزشکی

فارسی به انگلیسی

forensic, forensic medicine

دانشنامه آزاد فارسی

استفاده و استناد به دانش پزشکی برای کشف و تشخیص وقوع جرایم بر ضد تن یا روان انسان یا حیوان، یا تعیین اندازه و آثار پزشکی ناشی از جرایم مذکور. به عبارتی شاخه ای از پزشکی شامل بررسی جنایات، تعیین علت مرگ در موارد مشکوک یا شناسایی جنایتکار یا بررسی بافت های یافت شده در صحنۀ جنایت است. روان شناسی قانونی نیز مشخصات روان شناختی مجرم را تعیین می کند و باعث سهولت در شناسایی او می شود. تشخیص و اظهارنظر پزشکی قانونی، به عنوان کارشناس و معتمد، برای دادگاه ها، حجّت و قابل استناد است. معذالک به نظر بعضی فقها آزمایش پزشکی قانونی جایگزین حجت شرعی برای اثبات جرایمی مانند لواط یا زنا نیست، مگر در حدودی که علم نوعی قاضی حجت باشد. در جرایم قتل یا ضرب و جرح، قاضی مکلف است از پزشکی قانونی کسب نظر کند، مگر این که پزشکی قانونی در محل وجود نداشته یا تخصص لازم را نداشته باشد که در این صورت می تواند به پزشک معتمد رجوع کند (مادۀ ۸۸ قانون آیین دادرسی کیفری). اجرای کار پزشکی قانونی برای دادگاه ها، برعهدۀ سازمان پزشکی قانونی است که وابسته به قوۀ قضائیه است و به موجب قانون سازمان پزشکی قانونی مصوب ۱۳۷۳ش تشکیل شده است. علاوه بر تشخیص وقوع جرم و تعیین آثار آن، کسب نظریۀ پزشکی قانونی برای تشخیص بیماری هایی که مانع از اجرای حکم شلاق یا زندان است نیز لازم است. مثلاً چنانچه اجرای مجازات شلاق یا زندانی کردن شخص، به تشخیص پزشک قانونی موجب تشدید بیماری یا تأخیر در بهبودی شخص شود، اجرا نمی شود (مادۀ ۲۸۸ و مادۀ ۲۹۲ قانون آیین دادرسی کیفری). حضور پزشک قانونی در مراسم اجرای حکم اعدام نیز لازم است (مادۀ ۲۹۳ قانون مجازات اسلامی). در برخی از کشورها مانند انگلستان و اسکاتلند اشخاصی به عنوان مقام رسمیِ رسیدگی به علت مرگِ ناگهانیِ اشخاصی که درنتیجه اقدامات خشونت آمیز و یا در شرایط مشکوک در گذشته اند، از بین وکلا، مشاورین حقوقی و یا پزشکان با حداقل پنج سال سابقۀ حرفه ای تعیین می شوند و از طریق انجام تحقیقات و یا صدور دستور کالبدشکافی، چگونگی، محل و شرایط و علت مرگ را تشخیص می دهند.

فرهنگ فارسی ساره

دادپزشک


دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] در اجرای قوانین کیفری و مدنی- مانند سنّ بلوغ- گاه نظر پزشک خبره جهت تشخیص نوع و مقدار آسیب وارد شده و نیز برخی امور دیگر، ضرور می نماید. چنین کارشناسی ای در اصطلاح، پزشکی قانونی نامیده می شود. پزشک قانونی از اهل خبره به شمار می رود؛ بدین جهت نظر او در صورت افادۀ علم و یقین، حجّت است.
پزشکی قانونی به کارگیری دانش پزشکی و رشته های وابسته به آن در تشخیص امور جنایی و مانند آن است. در اجرای قوانین کیفری و مدنی- مانند سنّ بلوغ- گاه نظر پزشک خبره جهت تشخیص نوع و مقدار آسیب وارد شده و نیز برخی امور دیگر، ضرور می نماید. چنین کارشناسی ای در اصطلاح، پزشکی قانونی نامیده می شود پزشکی قانونی از عناوین جدید است که از آن، در مسائل مستحدثه سخن رفته است.
احکام پزشکی قانونی
پزشک قانونی از اهل خبره به شمار می رود؛ بدین جهت نظر او در صورت افادۀ علم و یقین، حجّت است و اگر علم آور نباشد در موضوعات و مواردی که قول اهل خبره حجّت است پذیرفته می شود ولی در دیگر موارد- همچون موارد اثبات اصل قصاص، حدود و دیات- که از نظر شرع تنها اقرار یا بیّنه ، حجّت و قابل پذیرش است، حجّت نمی باشد؛ لیکن در تشخیص برخی اموری که به اجرای قصاص یا حد مربوط می شود، نظر وی معتبر است، مانند آنکه پزشک قانونی تشخیص دهد اجرای حدّ تازیانه یا قصاص عضو به دلیل وضعیت خاصّ جسمانی فرد موجب مرگ یا ابتلای وی به بیماری یا تشدید آن می گردد که در این موارد اجرای حد تا زمان سلامت فرد تأخیر می افتد. قصاص نیز تبدیل به دیه می شود.


کلمات دیگر: