پیش رفتن

ایراد , بروز , تخل عنه , عقب , مضی

( مصدر ) ۱- جلو رفتن حرکت کردن بسوی مقابل مقابل پس رفتن : این همه نیش میخورد سعدی و پیش میرود خون برود درین میان گر تو تویی و من منم . ( سعدی ) ۲- ترقی کردن ارتقائ . ۳- بحضور کسی رفتن بخدمت بزرگی شدن : تو خداوند را از آمدن من آگاه کن اگر راه باشد بفرماید تا پیش روم . یا پیش رفتن از کسی . جلوتر رفتن از وی سبقت گرفتن بر او زان دو قدم کز دو جهان پیش رفت گر چه پس آمد ز همه پیش رفت . ( امیر خسرو ) یا پیش رفتن با( بر ) کسی . غلبه داشتن بر او تفوق و برتری داشتن : زورت از پیش میرود با ما با خداوند غیب دان نرود. ( سعدی ) یا پیش رفتن حرف ( سخن ) . مورد قبول واقع شدن آن : تاثیر. پیش یار دگر آبرو مریز میرفت پیش حرف تو اکنون نمیرود. ( تاثیر لغ. ) یا پیش رفتن کاری . بخوبی انجام شدن آن . یا پیش رفتن کسی را. باستقبال او رفتن وی را استقبال کردن :امیر گوزکانان ... از جیحون بگذشت و بنزدیک امیراسمعیل آمد ببخارا. امیر شاد شد و وی را پیش رفت با سپاه و بااعزاز و اکرام ببخارا در آورد.

(رَ تَ ) (مص ل . ) نزدیک رفتن .

پیش رفتن. [ رَ ت َ ] ( مص مرکب ) جلو رفتن. مقابل پس رفتن. حرکت کردن بسوی مقابل. سلوف. زم. ( منتهی الارب ) :
درفش و پس لشکر و جای خویش
برادرش را داد و خود رفت پیش.از آن پس بجنبید از جای خویش
بنزدیک پرده سرا رفت پیش.اینهمه نیش میخورد سعدی و پیش میرود
خون برود درین میان گر تو تویی و من منم. || ترقی کردن. || بحضور رفتن کسی را. برابر رفتن کسی را. بخدمت او شدن : تو خداوند را از آمدن آگاه کن اگر راه باشد بفرماید تا پیش روم. ( تاریخ بیهقی ).
- پیش رفتن کسی را ؛ استقبال او کردن : چون برمک بدمشق رسید همه ٔبزرگان دولت و امرای حضرت او را پیش رفتند و او را بتعظیمی و جلالتی هرچه تمامتر در شهر آوردند. ( تاریخ برامکه ). امیر گوزکانان... از جیحون بگذشت و بنزدیک امیر اسماعیل آمد ببخارا. امیر شاد شد و وی را پیش رفت با سپاه و به اعزاز و اکرام ببخارا در آورد. ( تاریخ بخارای نرشخی ص 102 ).
|| سبقت بردن. ( آنندراج ). سابق آمدن. انصلات. ( منتهی الارب ) :
زآن دو قدم کز دو جهان بیش رفت
گر چه پس آمد ز همه پیش رفت.- پیش چیزی رفتن ؛ نزدیک او شدن : چون روز شد امیر پیش کار رفت. ( تاریخ بیهقی ).
- پیش رفتن حرف ؛ سبز شدن آن. ( آنندراج ). مورد قبول واقع شدن سخن :
تأثیر پیش یار دگر آبرو مریز
میرفت پیش حرف تو، اکنون نمیرود.- پیش رفتن کاری وپیش بردن کاری ؛ سر انجام خوب یافتن و سرانجام خوب دادن آنرا. ( آنندراج ) : آنجا حشمتی باید هر چه تمامتر. به آن کار پیش رود. ( تاریخ بیهقی ص 394 چ ادیب ).
|| غلبه داشتن. تفوق و برتری داشتن. چیره بودن :
روزت ار پیش میرود با ما
با خداوند غیب دان نرود.|| پیش رفتن کاری یا امر و فرمانی را؛ مقدم شدن در آن. اقدام کردن در آن. کار کردن بر حسب آن. انجام دادن طبق آن. تمهل. قدم. تقدم. ( از منتهی الارب ) : فرمان را بمسارعت پیش روید، هم چوب خورید و هم مال بدهید. ( تاریخ بیهقی ). فرمان مسعود را بمسارعت پیش رفتند. ( تاریخ بیهقی ). فرمانها داد ( محمدبن محمود غزنوی ) در هر بابی... و حاضرانی که بودند از هر دستی ، برتر و فروتر، آن فرمانها را بطاعت و انقیاد پیش رفتند و شروط فرمانبرداری اندر آن نگاهداشتند. ( تاریخ بیهقی ). ما شفاعت امیرالمؤمنین بسمع و طاعت پیش رفتیم که از خداوندان بندگانرا فرمان باشدنه شفاعت. ( تاریخ بیهقی ). سلطان گفت به امیرالمؤمنین باید نامه نبشت... و به قدر خان هم بباید نبشت...پس زود پیش باید رفت که رفتن ما نزدیک است. ( تاریخ بیهقی ). چون خداوند بلفظ عالی خویش امیدهای خوب کرد.بنده فرمان عالی را پیش رفت. ( تاریخ بیهقی ). گفت یاقوم چون ملکی بشما رسید فرمانی آمد از خدا به غزا شوید مبادا که عاصی گردید و بغزا نروید. گفتند عاصی نشویم و هرچه فرمائی پیش رویم. ( قصص الانبیاء ص 142 ). عادت ملوک عجم چنان بودی که از سر گناهان در گذشتندی الا از سه گناه : یکی آنکه راز ایشان آشکار کردی و دیگرآن کس که یزدان را ناسزا گفتی و دیگر کسی که فرمان را در وقت پیش نرفتی و خوار داشتی. ( نوروزنامه ).