بوز

( اسم ) زنبور سیاه .

(ص . ) ۱ - اسب تندرو. ۲ - مرد تیزهوش .
( ~. ) (اِ. ) زنبور سیاه .
(بَ بُ ) (اِ. ) = بوزک . بوز: ۱ - کفک . ۲ - تنة درخت .

بوز. [ ب َ / بُو ] ( اِ ) سبزیی که بسبب رطوبت بر روی نان و جامه و گلیم و پلاس و امثال آن هم میرسد. ( برهان ) ( از جهانگیری ) ( آنندراج ). روئیدگی و سبزیی که بواسطه رطوبت بر روی نان و پنیر و جامه و گلیم و پلاس و جز آنها بهم میرسد. ( ناظم الاطباء ). بوزک. ( از آنندراج ). بوزک ، بوزه ؛ سبزیی که بسبب رطوبت بر روی نان ، جامه ، گلیم و غیره بهم رسد. ( فرهنگ فارسی معین ). کفک. و رجوع به بوزک شود. || گرداب. ( آنندراج ). || زنبور سیاه که بر روی گلها نشیند.( برهان ) ( الفاظ الادویه ) ( جهانگیری ) ( آنندراج ) ( ناظم الاطباء ). نام جانور. زنبور سیاه. ( فرهنگ فارسی معین ). || تنه درخت. ( برهان ) ( شرفنامه منیری ) ( آنندراج ) ( از ناظم الاطباء ) ( فرهنگ فارسی معین ).

---

بوز. ( اِ ) اسب نیله که رنگش به سفیدی گراید. ( برهان ) ( رشیدی ) ( جهانگیری ) ( آنندراج )( ناظم الاطباء ). || اسب جلد و تند و تیز. ( برهان ). مطلق اسب تند و تیز. ( رشیدی ). اسب تند و تیز. ( جهانگیری ) ( آنندراج ) ( ناظم الاطباء ) ( آنندراج ). اسب تندرو. اسب جلد. ( فرهنگ فارسی معین ) :
پیش ستمکاره مکن پشت کوز
زآن که فراوان نزید اسب بوز. || مردم تیزفهم و صاحب ادراک را نیز بطریق استعاره بوز گویند. چنانکه مردم بی ادراک کندفهم را کودن خوانند. و کودن ، اسب گمراه پالانی باشد. ( برهان ) ( جهانگیری ) ( آنندراج ). به استعاره مردم فهیم را گویند. چنانکه کودن که اسب پالانی بی ادراک است. ( رشیدی ). مردم تیزفهم صاحب ادراک. ( ناظم الاطباء ). مرد تیزهوش صاحب ادراک. مقابل کودن. ( فرهنگ فارسی معین ) :
شاگرد تو من باشم گر کودن اگر بوزم
تا زآن لب خندانت یک خنده بیاموزم.

---

بوز. ( اِ ) گرانی و سنگینی تب و حرارت. ( آنندراج ).

= بورک١
۱. اسب نیله.
۲. اسب تندرو.
۳. (اسم ) [مجاز] چابک و تیزهوش: شاگرد تو من باشم گر کودن و گر بوزم / تا زآن لب خندانت یک خنده بیاموزم (مولوی: لغت نامه: بوز ).