حبذا

برای مدح واستحسان، چه خوش است، چه خوب، نیکا، خوشا
( فعل مدح ذا اسم اشاره و فاعل ) ۱ - آفرین . مرحبا . : (( حبذا این خطه یزد است یا دار الامان یا گلستان ارم یا روضه داالقرار . ) ) ( وحشی بافقی ) ۲- خوشا . نیکا . : (( مرغ بربام توره دارد و من برسر کوی حبذا مرغ که آخر پر و بالی دارد . ) ) ( سعدی )
بینی چقدر محبوب است

(حَ بَّ ) [ ع . ] (فعل ) چه خوب است ، چه نیکوست ، آفرین ، خوشا.

حبذا. [ ح َب ْ ب َ ] ( ع صوت ) بینی ! زهی ! نیکا! خوشا. ( مهذب الاسماء ). چه خوب است. چقدر محبوب است. و صاحب غیاث اللغة حبذا را، خوب است و بهتر است معنی کرده است : حبذاالأمر؛ خوب و نیکوست این کار :
دوش وقت نیمه شب بوی بهار آورد باد
حبذا باد شمال و خرّما بوی بهار.کار اگر رنگ و بوی دارد و بس
حبذا چین و فرّخا فرخار.دعوتم کردی به لشکرگاه خاقان کبیر
حبذا لشکرگه خاقان اکبر حبذا.میکنم جهدی کز این خضرای خذلان بگذرم
حبذا روزی که این توفیق یابم حبذا.حبذا نو شدن و آمدن ماه صیام
حبذا واسطةالعقد شهور و اعوام.حبذا... قاضی کیرنک
که ندارد ز سنگ خارا ننگ.در آینه حبذا بخندی
تا صبح بر آفتاب بینی.حبذا آن مطبخ پرنوش و قند
که سلاطین کاسه لیسان ویند
حبذاآن خرمن صحرای دین
که بود هر خرمن او را خوشه چین
حبذا دریای عمر بی غمی
که بود زو هفت دریا شبنمی.حبذا آن شرط و شادا آن جزا
آن جزای دلنواز جان فزا.حبذا ارواح اخوان ثقات
مسلمات مومنات قانتات.حبذا اسبان رام پیش رو
نی سپس رو، نی حرونی را گرو.حبذا خوانی نهاده در جهان
لیک از چشم خسیسان بس نهان.تا از آن جامد اثر گیرد ضمیر
حبذا نان بی هیولای خمیر.حبذا خوان مسیحی بی کمی
حبذا بی باغ میوه مریمی.حبذا دو چشم پایان بین راد
که نگه دارند دین را از فساد.حبذا کاریز اصل چیزها
فارغت آرد از این کاریزها.مرغ بر بام تو ره دارد و من بر سر کوی
حبذا مرغ که آخر پر و بالی دارد.از گل پارسیم غنچه عیشی نشکفت
حبذا دجله بغداد و می ریحانی.حبذا ای نوبهار عجز کز تأثیر تو
معصیت را می دهد آمرزش از طرف کلاه.- امثال :
حبذا خانه خود گر همه گلخن باشد.
صاحب هدایةالمتعلمین گوید: یکی از افعال مدح و ذم حبذا میباشد، مانند: حبذا رجلاً زیدٌ. «حب » فعل مدح است «ذا» فاعل آن میباشد و «زید» مخصوص به مدح و «رجل » تمیز می باشد. تمیز و حال ممکن است پیش از مخصوص به مدح و یا بعداز آن بیاید، مانند: حبذا زیدُ رجلاً و حبذا زیدٌ راکباً و حبذا رجلاً زیدٌ و حبذا را کباً زیدُ. ( ترجمه از الهدایة ص 208 در ضمن جامعالمقدمات چ تهران سال 1366 هَ. ش. ). شیخ بهائی در صمدیه گوید: «حب » در مدح و «لاحب » در ذم آمده است. ( صمدیه در ضمن جامع المقدمات چ تهران 1366هَ. ش. ص 322 ) حبذا، من افعال المدح والذم ، و قیل جار مجری نعم. و حب فعل المدح رکّب مع «ذا» فی هذا المعنی و لاینفک عنه. و «ذا» فاعله ، و صارا کشی واحد، جار مجری الامثال فی انه لایتغیر بالعامل ، و لایثنی و لایجمع، و لایؤنث تبعاً للمخصوص ، یقال : حبذا الزیدان و الزیدون و هند. و بعد «ذا» المخصوص بالمدح. ثم الممیز و المفسر نحو «رجلاً» یجوز ان یکون قبل المخصوص و بعده ، و بعضهم جعل «ذا» کالجزء لافاعلاً،فعندهم یجوز: حبذا الرجل زید، دون من یقول ان ذا فاعل لان لفعل واحد لایکون فاعلان ، فظهر أن «ذا» اذا کان فاعلاً یجوز ان یقع قبل المخصوص او بعده ، تمییز اوحال علی وفق المخصوص فی الافراد و غیره نحو حبذا رجلاً زیدٌ، و حبذا زیدٌ رجلاً و حبذا راکباً زیدٌ و حبذارجلین او راکبین الزیدان ، و حبذا الزیدان رجلین او راکبین ، و حبذا امرئةً هند، و حبذا هند امرئةً، و العامل فی التمییز أو الحال هو ما فی «حبذا» من الفعلیة، و ذوالحال هو «ذا» لا «زید» لأن زیداً مخصوص و المخصوص لایجی الا بعد تمام المدح و الرکوب من تمامه ، فالراکب حال من الفاعل لا من المخصوص و ان وجب ان یکون موافقا للمخصوص. و قیل ان زیداً فی حبذا زید لیس مخصوصاً بل بدل من ذا و قیل انه الفاعل و «ذا» زایدة. و لایجب ذکر التمییز فی حبذا بخلاف نعم لأن الفاعل فی نعم مضمر فیفتقر الی مزیةالبیان ، و هو هاهنا ظاهر فلایحتاج الیه. رجوع شود به التیسیر تألیف محمدتقی بن عبدالحسین النصیری الطوسی از دانشمندان قرن یازدهم. نسخه شماره 178کتابخانه دانشگاه تهران.

چه نیکو است این، چه خوش است، چه خوب است، نیکا، خوشا، زهی، آفرین. &delta، برای مدح و ستایش از چیزی به کار می رود.