دامنگیر

( صفت ) ۱ - مانع رادع . ۲ - هر چیز که باعث سکون و عدم حرکت شخص گردد . ۳ - آنچه که شخص را وادار به حمایت و حراست کسی یا چیزی کند . ۴ - مدعی . ۵ - مصاحب .

( ~. ) (ص فا. ) ۱ - باعث گرفتاری و ماندگی . ۲ - آن چه که شخص را وادار به حمایت و نگهداری از کسی یا چیزی می کند.

دامنگیر. [ م َ ] ( نف ) گیرنده دامن. آخذ دامان :
هزار گونه غم از هر سوئیست دامنگیر
هنوز در تک وپوی غم دگر میگشت.- خار دامنگیر ؛ خار که بسبب داشتن نوکهای برگشته تیز چون دوژه و نظایر آن بدامن بند شود :
چون تو بیرون آمدی از بند و زندان لباس
سربسر روی زمین گو خار دامنگیرباش. || کنایه از باعث سکون و مانع شونده. ( از برهان ). از حرکت بازدارنده. مانع حرکت. از جنبش بازدارنده :
والی ری بند بر عزمم نهاد
نیک دامنگیر شد بندش مرا.- خاک دامنگیر ؛ بازدارنده از حرکت و عزیمت. که عزم رحیل بدل به اقامت کند :
فتاده ام بطلسم کشاکش تقدیر
نه گرد خانه بدوشم نه خاک دامنگیر.با خرابیهای ظاهر دلنشین افتاده ام
سیل نتواند گذشت از خاک دامنگیر من.خاک ری دامنگیرست. ری خاکش دامن گیرست. غریبی خاک دامنگیردارد.
- زمین دامنگیر ؛ خاک و منزل دامنگیر.
- عشق دامنگیر ؛ که مفارقت نکند. جدائی ناپذیر. غیرمفارق. ملازم. درآویزنده : عشق دامنگیر گریبان تدبیر گرفت. ( سندبادنامه ص 68 ).
ولی چون عشق دامنگیر بودش
دگر بار از ره عذر آزمودش.- منزل دامنگیر ؛ مانع آینده از حرکت :
مسلمانان مرا وقتی دلی بود
که با وی گفتمی گر مشکلی بود
کنون ضایع شد اندر کوی جانان
چه دامنگیر یارب منزلی بود.- هوای دامنگیر ؛ درآویزنده.مفارقت ناپذیر :
مرا نماند روزی هوای دامنگیر
که بی گناه برآید سر از گریبانم. || مجازاً متوسل. روی آورنده و پناه برنده :
کسی کاین خضر معنی راست دامنگیر چون موسی
کف موسی و آب خضر بینی در گریبانش. || داده خواه. قصه بردار. متظلم. || کنایه از مصاحب است. ( برهان ). قرین. ملازم :
کفر و کذب این دو راست خرمن کوب
نحس و فقر آن دو راست دامنگیر.|| کنایه از مدعی باشد. ( انجمن آرا ). مدعی. ( برهان ).

۱. کسی یا چیزی که باعث گرفتاری و برجاماندگی یا توقف اضطراری در جایی بشود.
۲. آنچه شخص را مجبور به حمایت و مراقبت و نگهداری کسی یا چیزی بکند.