حرمسرا

حَرَم سَرا، حرم مکانی در قصر بود که زنان و کنیزهای شاه، سلطان یا خلیفه در آن زندگی می کردند.Terrace of the Seraglio, ژان لئون ژروم، 1824–1904, French   Shopping in the Harem, Rudolf Swoboda, 1859-1914, Austrian   Harem Scene, Quintana Olleras, 1851-1919, Spanish   The Reception, جان فردریک لوئیز، 1805-1875, English   The Harem Fountain, Frederick Bridgeman, 1847-1928, American   زن حرمسرا و برده, ژان اگوست دومینیک انگر   زن حرمسرای زیبا, ژان اگوست دومینیک انگر   زن حرمسرا, ژول جوزف لوفور   Im Harem (In the Harem), کارل اشپیتسوگ   The Harem Servant, پل ترویلبرت، 1829-1900, French   The Slave Market, ژان لئون ژروم، c. 1884   A harem bathhouse, from manuscript of the Zanan Nameh by Fazil Yildiz, دانشگاه استانبول.   The Harem Dance (Giulio Rosati)   Maharaja Bijay Singh in His Harem, ca. 1770   Mughal Interiors from the book of Le Costume Historique c. 1876
حرمسرا در دربار پادشاهان ایران از دوران بعد از هخامنشی تا پایان دوره قاجار کمابیش متداول بوده است. پلوتارک به تشریح حرمسرای اردشیر دوم پرداخته و می گوید خواجگان حرمسرا در آن زمان دارای قدرت فراوان بوده اند. از حرمسرای پادشاهان اشکانی و ساسانی اطلاعات دقیقتری در دست است که از جمله می توان به حرمسرای خسرو پرویز که در آن بیش از هزار زن زیبا و دلربا از سراسر جهان در ان بوده اند، اشاره کرد. که زیباترین زن جهان یعنی شیرین همسر موردعلاقه خسرو پرویز هم در آن جا بوده است که او را با زیبای فوق العاده و بی حد و مرز خیره کنند که در هیچ جای تاریخ و جهان چون او نبوده است ذکر کرده اند.
در دوران پس از اسلام، حرمسرا به عالی منصبان محدود نماند و حتی برخی مردم عادی نیز اقدام به ازدواج با چند زن به صورت دائم و موقت نمودند. این سنت در دوران صفوی به اوج رسید و شاه عباس کبیر دارای حرمسرای بزرگی بود و هر از چندی دختران زیبا را در هشت بهشت جمع می کردند تا شاه، زنان جدید خود را از میان آنها انتخاب کند.
این سنت تا دوران محمدعلی شاه قاجار در ایران ادامه داشت. خود محمدعلی شاه پس از ازدواج با دخترعموی خود، ملکه جهان، دیگر ازدواج نکرد و، طبق شرط ملکه جهان، همسر صیغه ای خود را نیز طلاق داد. اما جد او، فتحعلی شاه قاجار، به قولی صد همسر داشت و برای اینکه بین آمیزش با همسرانش فاصله زمانی زیادی نیفتد از وسیله ای استفاده می کرد که استفاده از آن بعداً در حرمسرای ناصرالدین شاه، که ۸۴ زن داشت، هم استفاده می شد و به همین دلیل به سرسره ناصرالدین شاه شهرت یافت. بسیاری از صاحب نظران پرداختن بیش از حد پادشاهان ایرانی به زنان و خوشگذرانی را یکی از عوامل مهم عقب ماندگی ایران می دانند.

اقامتگاه یا محل زندگی زنان و کنیزان شاه و درباریان. حرم اصطلاحاً به معنی خانه یا محل زندگی مقدس و جایگاه زندگی زنان و فرزندان شاه و اشراف بود که آنان را از چشم هر مردی جز مردان محرم دور نگه می داشت. در حرمسرای شاهان زنان به نسبت پایه و جایگاه رده بندی می شدند و رده های پایین به ناچار فرمانبردار رده های بالاتر بودند. در ردۀ اول زنان حرم، مادر شاه قرار داشت. پس از او زنان عقدی و سپس مُتعه های شاه و پس از آن خواجه سرایان و خدمتگذاران به ترتیب از هم فرمان می گرفتند. خواجه سرایان حرم را مردانی سفیدپوست و سیاه پوست تشکیل می دادند که در کودکی اخته شده بودند و آنان را در حرم تا هنگام مرگ به خدمت می گماشتند. خواجگان حرم افرادی زیرک و باهوش و مورد اعتماد شاه و وفادار به او بودند. معلمان و استادان شاهزادگان معمولاً از میان آنان برگزیده می شدند. زنان دربار براساس منصب خود القاب متعددی داشتند و همراه نامشان «بیگم» می آمد. زنان حرمسرا به راحتی نمی توانستند در معابر رفت وآمد کنند، مگر در روزهای معین و طبق مقررات مثلاً برای گردش در شهر، سفر با شاه و رفتن به شکار، یا هنگام هدیه شدن به مردی دیگر. در حرمسرا هر زنی برای خود رقیبی داشت و برای از پای درآوردن رقیبش به هر عملی دست می زد، ازجمله ربودن زنان آبستن، سقط جنین های اجباری، کشتن نوزادان، یا محروم ساختن آنان از شیر. بزرگ ترین حرمسراها، حرمسراهای قصر توپکاپی و کاخ دولمه باغچه در استانبول در دورۀ امپراتوری عثمانی بودند. امپراتوران چین هم حرمسراهای بزرگی داشتند که در قصر آنان به نام «شهر ممنوعه» جای داشت.

[ویکی فقه] حرم سرا، محلی در قصر خلفا و پادشاهان، ویژه سکونت مادر و همسران و دختران و کنیزان آنها می باشد.
ساختن حرم سرا در قصر پادشاهان پیشینه ای طولانی دارد، از آن جمله حرم سرای خشایارشا در مجموعه تخت جمشید است. ظاهرآ ایجاد حرم سرا در دوره اسلامی، به نوعی تحت تأثیر آشنایی خلفا و پادشاهان مسلمان با دولت های گذشته، از جمله ایران، بوده است.
معنای حرم سرا
واژه عربی حرم، که در اصل به معنای اهل خانه و زنان است، در منابع عربی و فارسی به معنای محل سکونت زنان نیز به کار رفته است. آنچه مسلّم است این واژه بیانگر حرمتی است که مسلمانان برای این مکان و نیز ساکنان آن قائل بوده اند.
نظریه محققان درباره حرم سرا
درباره حرم سراهای حکمرانان مسلمان، به طور کلی دو دیدگاه در میان محققان معاصر وجود دارد. گروهی برآن اند که حرم سراها اساسآ برای ارضای امیال حاکمان تشکیل می شده و هدفی جز برآوردن هوس مردان نداشته است. از نظر اینان، زندگی زنان حرم یک سره به پوچی، بیهودگی، تنبلی، جلوه فروشی و حسادت می گذشته است. در مقابل، گروهی که به نظر می رسد متأثر از جنبش های طرف داری از حقوق زنان در دوره جدیدند، نگاه بدبینانه به حرم سراها را ساخته و پرداخته ذهن مستشرقانِ عصر حاضر می دانند و برآن اند که این گروه از شرق شناسان قصد دارند حرم سرا را نماد استبداد شرقی و حاکمان مستبد مسلمان و نیز مظهر ظلم و بی رحمی به زنان در جامعه اسلامی معرفی کنند. از نظر این گروه، مستشرقان نگاه قالبی، نادرست، مجعول و خیالی خویش را از حرم سرا، بر همه حرم سراهای دوره اسلامی تعمیم داده اند. این عده، با بیان نقش برخی مادران، همسران و کنیزان خلفا و پادشاهان مسلمان در مسائل سیاسی و اقتصادی و فرهنگی عصر خویش، درصدد اثبات نقش بسیار مهم تربیتی و آموزشی حرم سراها هستند.
نظر جامع در مورد حرم سرا
...