کیلومترشمار

اودومتر (کیلومترشمار یا مایلومتر) مسافتی را که یک خودرو حرکت کرده است نشان می دهد. این وسیله ممکن است الکتریکی، مکانیکی یا ترکیبی از هر دوی این ها باشد. لغت اودومتر از واژه های یونانی "hodos" به معنای راه یا دروازه و "metron" به معنای اندازه مشتق شده است.
در خودروهای ابتدایی حداکثر عدد ۹۹۹۹۹ کافی بود، ولی با پیشرفت خودروها به یک رقم بیش تر احتیاج بود. وقتی که عدد نشان داده شده به بیشترین مقدار خود می رسد ادومتر دوباره از صفر شروع به کار می کند.در اکثر خودروهای امروزی یک مسافت سنج نیز موجود است. بر خلاف ادومتر، مسافت سنج در هر لحظه قابل صفر کردن است و بنابراین این امکان را می دهد تا مسافت طی شده در یک سفر یا در قسمتی از سفر را اندازه گیری کرد. در گذشته اودومترها کاملاً مکانیکی بوده اند اما در اکثر خودروهای امروزی به صورت الکتریکی هستند. خودروهای لوکس معمولاً چند مسافت سنج دارند. اکثر مسافت سنج ها حداکثر مقدار ۹۹۹٫۹ را می تواند نشان دهند. با استفاده از مسافت سنج می توان مسافتی را که با هر باک بنزین خودرو می تواند طی کند اندازه گرفت. بدین ترتیب به راحتی می توان بازدهی انرژی خودرو را با دقت خوبی تحت نطر داست. یک استفاده رایج دیگر مسافت سنج این است که با صرفنطر کردن ان در هر مرحله از سفر می توان فهمید که چه موقع باید پیچید.
احتمالاً اولین شواهد استفاده از اودومتر را می توان در کار هایپلینی واسترابون یافت، هر دو نویسنده فاصله راه هایی را که اسکندر مقدونی طی کرده است و توسط دو نفر از فاصله سنج های او «دیوگنتوس» و «بائتون» اندازه گرفته اند، در کتاب های خود نوشته اند. اما دقت اندازه گیری های این دو فاصله سنج نشان می دهد که آنها از یک ابزار مکانیکی استفاده کرده اند. برای مثال فاصله بین دو شهر «هیکاتومپیلوس» و «الکسانریا آریون» که بعدها به قسمتی از راه ابریشم تبدیل شد توسط فاصله سنج های اسکندر ۵۲۹ مایل انگلیسی اندازه گیری شده است که با اندازه واقعی واقعی ان، ۵۳۰ مایل انگلیسی، فقط ۰٫۴٪ اختلاف دارد. از ۹ اندازه گیری که توسط فاصله سنج ها اندازه گرفته اند و در کتاب تاریخ طبیعی پلینی باقی مانده است، ۸تا کمتر از ۵٪ وقتی سه تای ان ها کمتر از ۱٪ با مقدار واقعی خود اختلاف دارند.از آن جایی که این تفاوت های کم با توجه تغییراتی که در جاده ها در ۲۳۰۰ سال گذشته رخ داده اند قابل توجیه است، دقت کلی این اندازه گیری ها ایجاب می کند که این فاصله سنج ها از یک ابزار پیچیده استفاده می کرده اند، هر چند به استفاده از چنین ابزاری به طور مستقیم اشاره ای نشده است.ادومتر ویتروویوس بر مبنای چرخ کالسکه ای به قطر ۴ فوت (۱٫۲ متر) که در هر مایل رومی ۴۰۰ دور می چرخید ساخته شده است. در هر دور چرخش سوزنی روی محور به یک چرخ دنده با ۴۰۰ دندانه گیر می کرد و بنابراین این چرخدنده در هر مایل دور کامل می چرخید.هر دور چرخش این چرخ دنده چرخ دیگری که در محیط خود سوراخ هایی داشت درگیرمی شد. بر روی محیط این چرخ سنگ ریزه هایی بود (calculus) که دانه به دانه با چرخش چرخ درون جعبه ای ریخته می شد؛ بنابراین با شمردن تعداد این سنگ ریزه ها به راحتی می شد مسافت طی شده را اندازه گیری کرد. این مسئله که این وسیله اصلاً در آن زمان ساخته شده است یا نه هنوز مورد بحث است. لئوناردو دا وینچی سعی کرد تا مطابق این توصیفات این دستگاه را بسازد اما نتوانست. بعدها بنجامین فرانکلین نمونهٔ خود را ساخت. او هنگامی که با کالسکه به مسافرت می رفت یک اودو متر ساده را ساخت. او می خواست بداند چه مقدار و با چه سرعتی حرکت کرده است.اودو متر به صورتی که در سیستم های جدید استفاده می شود که در آن برای کنترل هر رقم یک چرخ دندهٔ جدا وجود دارد در سال ۱۸۴۷ توسط ویلیام کلایتون با کمک اوسون پرات ساخته شده است. او اودو متر را برای شمارش تعداد چرخش های چرخ های واگن های اولیه ساخت. اودو متر حداقل دو چرخ دنده داشت، یکی که هر یک چهارم مایل می چرخید و دیگری که هر ۱۰ مایل می چرخید.
بعدها نیز در چین قدیم احتمالاً توسط ژانگ هنگ (۷۸–۱۳۹ بعد از میلاد مسیح)، مخترع و دانشمند از سلسلهٔ هان اودومتر ساخته شد. ژانگ هنگ را اغلب سازنده اودومتر می شناسند، افتخاری که او را در کنار هم عصران قبلی خود ارشمیدس و هرون از اسکندریه قرار می دهد. تا قرن سوم (در مدت پادشاهی ۳ پادشاه) چینی ها این وسیله را (jì lĭ gŭ chē' (記里鼓車' یا «لی شمار کالسکه» نامگذاری کرده بودند. لی واحد طولی است که برابر ۵۰۰m یا ۱۶۴۰ فوت است. در کتاب های چینی قرن سوم طرز کار این وسیله آمده است. هنگامی که کالسکه یک لی را طی می کرد یک مجسمهٔ چوبی با بازوی مکانیکی خود طبلی را به صدا درمی آورد و هنگامی که ۱۰ لی طی می شد یک مجسمه چوبی دیگر یک زنگ را به صدا درمی آورد.

کیلومترشُمار (speedometer)
کیلومِترشُمار
نوعی اسباب اندازه گیری. با سیمی انعطاف پذیر به جعبه دندۀ خودرو متصل است و سرعت حرکت خودرو را برحسب کیلومتر یا مایل در ساعت روی صفحه ای در دیدرس راننده نشان می دهد.