دب اصغر

یکی از صور فلکی شمالی مجاور قطب شمال بنات النعش صغری هفت اورنگ کهین هفت برادران ( کوچک ) هفت خواهران ( کوچک ) دب اصغر در جهت عکس دب اکبر قراردارد و ستاره روشنی که در دم آن واقع است (( ستاره قطبی ) ) یا (( جدی ) ) نامیده میشود.

(دُ بِ اَ غَ ) [ ع . ] (اِمر. ) خرس کوچک ، یکی از صورت های فلکی دور قطبی . ستارة قطبی در انتهای دُم آن است که به آن بنات النعش صغری ، هفت اورنگ کهین ، هفت برادران هم گویند.

دب اصغر. [ دُب ْ ب ِ اَ غ َ ] ( ترکیب وصفی ، اِ مرکب ) خرس کهین. خرس کوچک. || ( اِخ ) خرس کوچک. هفت اورنگ کهین. سریر فلک. بنات النعش اصغر. ضواجع. ( مهذب الاسماء ). خرس خرد. ( التفهیم ). بنات النعش صغری. هفت برادران خرد. اولین از نوزده صورت شمالی قدما و آنرا بنات نعش صغری نیز گویند و آن هفت ستاره است چهار آنرا نعش گویند و سه را بنات. ( مفاتیح ). یکی از صور فلکی شمالی که از همه صور به قطب شمال نزدیکترست و آن بصورت خرسی خرد توهم شده است و بنات نعش صغری و فرقدان و جدی درین مجموعه باشد و آنرا کلب نیز گویند و بفارسی هفتورنگ کهین گویند. ( یادداشت مؤلف ). صورت خرسی است ایستاده بنزدیک قطب شمالی عالم و کواکب او هفت است و عرب آنرا بنات نعش صغری خوانند. نام صورتی است از صور فلکیه از ناحیه شمالی و به خرس کوچک ماننده کرده اند و آن هفت ستاره است از ستارگان نزدیک به قطب شمالی سه از آن ستارگان بر دنب وی قرار دارد و چهار دیگر بشکل مربع مستطیل بر اندام وی جای داده شده است. از صور چهل وهشتگانه بیست ویک صورت در جانب شمالند و کواکب اوسیصدوشصت و از آن جمله سیصدوسی ویک در نفس صورتند و بیست ونه در حوالی آن و نزدیکتر کواکب به قطب شمال کواکب دب اصغرند و کواکب او دوازده اند هفت از آن جمله در نفس صورت و پنج خارج و آن هفت را که در نفس صورت اند عرب بنات النعش صغری خوانند، چهار از آن که بشکل مربعاند نعش و سه که بر دنب اند بنات و از چهار باز آن دو را که روشن ترند فرقدان خوانند و یکی را که بر طرف جدی گویند و قبله را بدان شناسند. ( نفائس الفنون ).و جمله ستارگان خرس کوچک را بنات النعش خرد خوانند زیرا که نهادشان مانند نهاد آن هفت روشن است که ایشانرابه پارسی هفت اورنگ و به تازی بنات النعش بزرگ خوانند اما نعش آن چهاراند که بر مانندگی تخت چهارسواند وبنات آن سه اند که بر درازاء نه راست نهاده است. ( التفهیم ص 100 ). نام صورتی از صور فلکیه از ناحیه شمال و آن بصورت خرسی ایستاده توهم شده است و کواکب او هفت است ، عرب او را بنات النعش صغری خوانند و چهار کوکب که نعش اند بر شکل مربعی اند منحرف بر بدل او و بنات او سه کوکب است که بر دنب اوست بر خطی منحرف و از صورت بیرون یک کوکب است و آن کوکب را که بر طرف دنب است جدی خوانند و از دلائل قبله یکی اوست که او نزدیکترین کوکبی است به قطب شمال از کواکبی که رصد کرده اند و آن دو کوکب روشن که از نعش است فرقدان خوانند. وکوکب جدی را مداریست بر گرد قطب بروج بحرکت خاص او یعنی حرکت فلک کواکب ثابته و این از مدارات عرضی است و هرگز مختلف نشود و بعد از این کوکب از قطب بروج همچند بعد قطب عالم است از قطب بروج پس لازم آید که قطب عالم بر این مدار بود و این کوکب در روزگارهای دراز بقطب عالم رسد و بر وی منطبق شود و قطب بروج را نیز مداری است بر گرد قطب عالم باشد بحرکت فلک اعظم و این هر دو مدار همچند یکدیگرند و یکدیگر را تقاطع کنند هر آینه بر دو نقطه و جدی را بر گرد قطب عالم نیزمداریست و آن مختلف شود در بزرگی و خردی و غایت بزرگی او آن وقت بود که نصف قطر بود همچند قطر مدار جُدی باشد برگرد قطب بروج و غایت خردی او را حدی نیست که در خردی بحدی رسد که از آن خردتر نتواند بود پس معدوم گردد و کواکب جدی بر قطب عالم منطبق شود و در روزگار ما نصف قطر او بمقدار یک گز و نیم است به رأی العین و از این دوایر کیفیت آنچه گفتیم تصور توان کردن. ( از جهان دانش ). و نیز رجوع به التفهیم بیرونی ص 99 و 100 و صور الکواکب عبدالرحمان صوفی ص 27 شود.

{Ursa Minor, Umi, Little Bear} [نجوم] شمالی ترین صورت فلکی آسمان که ستارۀ قطبی در آن قرار دارد