مترادف دربند : اسیر، بندی، زندانی، گرفتار، محبوس، مغلول، مقید، تنگ، تنگه، بن بست، دژ، قلعه
دربند
مترادف دربند : اسیر، بندی، زندانی، گرفتار، محبوس، مغلول، مقید، تنگ، تنگه، بن بست، دژ، قلعه
فارسی به انگلیسی
narrow pass, canyon, bolt for a door
pass, slave
فارسی به عربی
اسیر , وادی
مترادف و متضاد
دژ، قلعه
تنگه، دره عمیق و باریک، دره باریک و تنگ، دربند
گرفتار، شیفته، ترسو، دستگیر، دربند
اسیر، بندی، زندانی، گرفتار، محبوس، مغلول، مقید
تنگ، تنگه
بنبست
۱. اسیر، بندی، زندانی، گرفتار، محبوس، مغلول، مقید
۲. تنگ، تنگه
۳. بنبست
۴. دژ، قلعه
فرهنگ فارسی
قصبه جزو بخش شمیران شهرستان تهران در ۲ کیلومتری شمال تجریش سردسیر و سکنه آن ۱٠٠٠ تن است .
راه تنگ وباریک درکوه، راه میان دوکوه، دره، دژ
دهی است از دهستان مو گوئی بخش آخوره شهرستان فریدن .
۱ - ( اسم ) کوچه بن بستی که دارای در و دروازه باشد . ۲ - معبر تنگ و باریک در کوه . ۳ - دره . ۴ - قلعه دژ . ۵ - کوچه پهن و کوتاه . ۶ - ( صفت ) اسیر محبوس . یا در بند بودن ۱ - در قید . ۲ - در صدد بقصد . توضیح باین معنی لازم الاضافه است : ملک اقلیمی بگیرد شاه همچنان در بند اقلیمی دگر . ( گلستان ) یا در بند چیزی بودن بدان علاقه داشتن .
راه تنگ وباریک درکوه، راه میان دوکوه، دره، دژ
دهی است از دهستان مو گوئی بخش آخوره شهرستان فریدن .
۱ - ( اسم ) کوچه بن بستی که دارای در و دروازه باشد . ۲ - معبر تنگ و باریک در کوه . ۳ - دره . ۴ - قلعه دژ . ۵ - کوچه پهن و کوتاه . ۶ - ( صفت ) اسیر محبوس . یا در بند بودن ۱ - در قید . ۲ - در صدد بقصد . توضیح باین معنی لازم الاضافه است : ملک اقلیمی بگیرد شاه همچنان در بند اقلیمی دگر . ( گلستان ) یا در بند چیزی بودن بدان علاقه داشتن .
فرهنگ معین
(دَ بَ دِ ) (حراض . مر. ) در قید، درصدد، به قصد. ضح - به این معنی لازم الاضافه است . ، ~ چیزی بودن بدان علاقه داشتن .
(دَ بَ ) (اِمر. ) ۱ - کوچة بن بستی که در داشته باشد. ۲ - دره ، راه میان دو کوه . ۳ - قلعه .
(دَ بَ ) (اِمر. ) ۱ - کوچة بن بستی که در داشته باشد. ۲ - دره ، راه میان دو کوه . ۳ - قلعه .
(دَ بَ دِ) (حراض . مر.) در قید، درصدد، به قصد. ضح - به این معنی لازم الاضافه است . ؛ ~ چیزی بودن بدان علاقه داشتن .
(دَ بَ) (اِمر.) 1 - کوچة بن بستی که در داشته باشد. 2 - دره ، راه میان دو کوه . 3 - قلعه .
لغت نامه دهخدا
دربند. [ دَ ب َ ] ( اِ مرکب ) ( از: در، باب + بند از بستن ). دروند. لغةً به معنی پانه ای ( چوبکی ) که برای بستن درها بکار برند، معرب آن هم دربند و دروند ( عامیانه ) است. ( از حاشیه برهان و دزی ). تیری که در پس در گذارند. کلیدان در. ( ناظم الاطباء ). چفت در. نِجاف. ( از منتهی الارب ). کلان در : تابوت آدم علیه السلام بدو سپرد و آن تابوت از دره بیضا بود و آنرا دو در بود از زر سرخ و دربند از زمرد سبز. ( تاریخ سیستان ).
ناگهان در خانه اش گاوی دوید
شاخ زد بشکست دربند و کلید.
- || مانع مدخل و رهگذر.
- بی در و دربند ؛ بی هیچ مانعی در مدخل.
|| هر دو تخته در که به آن درآیند می سازند و آنرا در عربی مصر عین خوانند. ( آنندراج ). لنگه در :
دو در دارد این باغ آراسته
که دربند از آن هر دو برخاسته.
دروبند اول که در بند یافت
بشرط خرد زآن خردمند یافت.
به دربند حصن اندر آمدفرود
دلیران در دژ ببستند زود.
ببر هر دو را تا به دربندارگ.
درفشست و پیلان و مردان جنگ.
ناگهان در خانه اش گاوی دوید
شاخ زد بشکست دربند و کلید.
مولوی.
- در و دربند ؛ در با آلات بستن آن از چفت و رزه و کلان و کلیدان و غیره.- || مانع مدخل و رهگذر.
- بی در و دربند ؛ بی هیچ مانعی در مدخل.
|| هر دو تخته در که به آن درآیند می سازند و آنرا در عربی مصر عین خوانند. ( آنندراج ). لنگه در :
دو در دارد این باغ آراسته
که دربند از آن هر دو برخاسته.
نظامی ( آنندراج ).
در بیت فوق در بعضی نسخ «دروبند» به واو عطف ضبط شده که آن کنایه از نظام و آرایش بود چنانچه در این بیت :دروبند اول که در بند یافت
بشرط خرد زآن خردمند یافت.
( از آنندراج ).
اما گفته آنندراج در هر دو مورد استوار نیست و در شعر نظامی «دربند» معنی بند در دارد نه مصراع ولت در و «دروبند» در شاهد دوم نیز به معنی در و آلت بستن در است نه نظام و آرایش. ( یادداشت لغت نامه ). || دروازه. ( ناظم الاطباء ). دروازه های بازار که از آنها در اندرون بازار درآیند. ( لغت محلی شوشترخطی ). در یا دروازه که در مدخل و کوچه و بازار قرارمی داده اند بدان اعتبار که کوچه ها نیز سرپوشیده بوده است ، بنابراین دربند دژ یا دربند شهر یا قلعه ، مدخل یا یکی از مدخلهای آن که به کوچه ای یا بازاری و محله ای منتهی میشد بوده است : پیغمبر گفت آن به تاریکی اندر است و با کوه قاف پیوسته ، گفت چند خلق است آنجا پیغمبر علیه السلام گفت هر شارستانی را هزاردربند است و هر دربندی را هزار مرد نوبة است. ( ترجمه طبری بلعمی ).به دربند حصن اندر آمدفرود
دلیران در دژ ببستند زود.
فردوسی.
وز آنجا بساز از پی راه برگ ببر هر دو را تا به دربندارگ.
فردوسی.
ز دربند دژ تا درازی سنگ درفشست و پیلان و مردان جنگ.
فردوسی.
دربند. [ دَ ب َ ] (اِ مرکب ) (از: در، باب + بند از بستن ). دروند. لغةً به معنی پانه ای (چوبکی ) که برای بستن درها بکار برند، معرب آن هم دربند و دروند (عامیانه ) است . (از حاشیه ٔ برهان و دزی ). تیری که در پس در گذارند. کلیدان در. (ناظم الاطباء). چفت در. نِجاف . (از منتهی الارب ). کلان در : تابوت آدم علیه السلام بدو سپرد و آن تابوت از دره ٔ بیضا بود و آنرا دو در بود از زر سرخ و دربند از زمرد سبز. (تاریخ سیستان ).
ناگهان در خانه اش گاوی دوید
شاخ زد بشکست دربند و کلید.
- در و دربند ؛ در با آلات بستن آن از چفت و رزه و کلان و کلیدان و غیره .
- || مانع مدخل و رهگذر.
- بی در و دربند ؛ بی هیچ مانعی در مدخل .
|| هر دو تخته ٔ در که به آن درآیند می سازند و آنرا در عربی مصر عین خوانند. (آنندراج ). لنگه ٔ در :
دو در دارد این باغ آراسته
که دربند از آن هر دو برخاسته .
در بیت فوق در بعضی نسخ «دروبند» به واو عطف ضبط شده که آن کنایه از نظام و آرایش بود چنانچه در این بیت :
دروبند اول که در بند یافت
بشرط خرد زآن خردمند یافت .
اما گفته ٔ آنندراج در هر دو مورد استوار نیست و در شعر نظامی «دربند» معنی بند در دارد نه مصراع ولت در و «دروبند» در شاهد دوم نیز به معنی در و آلت بستن در است نه نظام و آرایش . (یادداشت لغت نامه ). || دروازه . (ناظم الاطباء). دروازه های بازار که از آنها در اندرون بازار درآیند. (لغت محلی شوشترخطی ). در یا دروازه که در مدخل و کوچه و بازار قرارمی داده اند بدان اعتبار که کوچه ها نیز سرپوشیده بوده است ، بنابراین دربند دژ یا دربند شهر یا قلعه ، مدخل یا یکی از مدخلهای آن که به کوچه ای یا بازاری و محله ای منتهی میشد بوده است : پیغمبر گفت آن به تاریکی اندر است و با کوه قاف پیوسته ، گفت چند خلق است آنجا پیغمبر علیه السلام گفت هر شارستانی را هزاردربند است و هر دربندی را هزار مرد نوبة است . (ترجمه ٔ طبری بلعمی ).
به دربند حصن اندر آمدفرود
دلیران در دژ ببستند زود.
وز آنجا بساز از پی راه برگ
ببر هر دو را تا به دربندارگ .
ز دربند دژ تا درازی سنگ
درفشست و پیلان و مردان جنگ .
نکایتی عظیم در خزر رسانید و ایشان را قهر کرد وهمه ٔ دربندها را عمارت کردن فرمود و مردم بسیار نشاند. (فارسنامه ٔ ابن البلخی ص 94 و 96).
آزاد رسته از در و دربند حادثات
رستی خوران به باغ رضا آرمیده ایم .
پار گفتم کز پی بانگ ملک
حصن دربند از سنان خواهد گشاد
راست آمد فال و می گویم کنون
روس را دربندسان خواهد گشاد.
به دربند آن ناحیت راه یافت .
با دو سه دربند کمر بند باش
کم زن این کم زده ٔ چند باش .
در هر دربندی بیخ و بندی کردند. (جهانگشای جوینی ). درب الجوف ؛ دربندی است به بصره . (منتهی الارب ). || کوچه ای که در دارد. کوچه های پهن و بسیار کوتاه که در آنها بسته می شود. کوچه ٔ بن بستی که دارای در و دروازه است . || کوچه ٔ پهن و کوتاه . (لغات فرهنگستان ). || راه تنگ و صعب العبور در کوه . (ناظم الاطباء). باب الابواب ؛ دربندی است به خزر.بابة؛ دربندیست به روم . (منتهی الارب ). || راه هولناک و باخطری که دزدان و راهزنان در آنجا می باشند. (ناظم الاطباء). || گذرگاه دریا که آنرا بندر خوانند. (از برهان ) (غیاث ). شهری که بر گذرگاه دریا سازند و بندر مقلوب آنست . (از آنندراج ) :
سد شدی دربندها را ای لجوج
کوری تو کرد سرهنگی خروج .
جوانی خردمند و پاکیزه بوم
ز دریا برآمد به دربند روم .
|| دره . (ناظم الاطباء). || قلعه و حصار. (غیاث ) (آنندراج ) :
به هر جای دربندها کرده شاه
برآورده برجش به خورشید و ماه .
- دربند عدم ؛ دژ بی نشانی . قلعه ٔ عالم بی نشانی . دنیای حقیقی که در دسترس اندیشه ٔ بشری نیست . (فرهنگ لغات و تعبیرات مثنوی ) :
کی رسد جاسوس را آنجا قدم
کی بود مرصاد و دربند عدم .
|| فاصله ٔ میان دو ولایت .(برهان ) (غیاث ). مرز. ثغر. ثغرة. دربند میان کفر و اسلام . (دهار) (مهذب الاسماء).
- دربندان غیب ؛ سرحدهای عالم غیب . مرزهای نادیدنی . (فرهنگ لغات و تعبیرات مثنوی ) :
حمله بردی سوی دربندان غیب
تا نیایند این طرف مردان غیب .
|| سد. (ناظم الاطباء). بند: در تازیان ... اندر دربندیست میان دو کوه و بر او دریست که کاروان بدان در بیرون شوند و آن بند مأمون خلیفه کرده است . (حدود العالم ). || سربند. چیزی که بدان دهانه ٔ ظرف یا مشکی را ببندند: کَمتَرَة؛ دربند مشک بستن دهان مشک را. (از منتهی الارب ).
ناگهان در خانه اش گاوی دوید
شاخ زد بشکست دربند و کلید.
مولوی .
- در و دربند ؛ در با آلات بستن آن از چفت و رزه و کلان و کلیدان و غیره .
- || مانع مدخل و رهگذر.
- بی در و دربند ؛ بی هیچ مانعی در مدخل .
|| هر دو تخته ٔ در که به آن درآیند می سازند و آنرا در عربی مصر عین خوانند. (آنندراج ). لنگه ٔ در :
دو در دارد این باغ آراسته
که دربند از آن هر دو برخاسته .
نظامی (آنندراج ).
در بیت فوق در بعضی نسخ «دروبند» به واو عطف ضبط شده که آن کنایه از نظام و آرایش بود چنانچه در این بیت :
دروبند اول که در بند یافت
بشرط خرد زآن خردمند یافت .
(از آنندراج ).
اما گفته ٔ آنندراج در هر دو مورد استوار نیست و در شعر نظامی «دربند» معنی بند در دارد نه مصراع ولت در و «دروبند» در شاهد دوم نیز به معنی در و آلت بستن در است نه نظام و آرایش . (یادداشت لغت نامه ). || دروازه . (ناظم الاطباء). دروازه های بازار که از آنها در اندرون بازار درآیند. (لغت محلی شوشترخطی ). در یا دروازه که در مدخل و کوچه و بازار قرارمی داده اند بدان اعتبار که کوچه ها نیز سرپوشیده بوده است ، بنابراین دربند دژ یا دربند شهر یا قلعه ، مدخل یا یکی از مدخلهای آن که به کوچه ای یا بازاری و محله ای منتهی میشد بوده است : پیغمبر گفت آن به تاریکی اندر است و با کوه قاف پیوسته ، گفت چند خلق است آنجا پیغمبر علیه السلام گفت هر شارستانی را هزاردربند است و هر دربندی را هزار مرد نوبة است . (ترجمه ٔ طبری بلعمی ).
به دربند حصن اندر آمدفرود
دلیران در دژ ببستند زود.
فردوسی .
وز آنجا بساز از پی راه برگ
ببر هر دو را تا به دربندارگ .
فردوسی .
ز دربند دژ تا درازی سنگ
درفشست و پیلان و مردان جنگ .
فردوسی .
نکایتی عظیم در خزر رسانید و ایشان را قهر کرد وهمه ٔ دربندها را عمارت کردن فرمود و مردم بسیار نشاند. (فارسنامه ٔ ابن البلخی ص 94 و 96).
آزاد رسته از در و دربند حادثات
رستی خوران به باغ رضا آرمیده ایم .
خاقانی .
پار گفتم کز پی بانگ ملک
حصن دربند از سنان خواهد گشاد
راست آمد فال و می گویم کنون
روس را دربندسان خواهد گشاد.
خاقانی (دیوان ص 496).
به دربند آن ناحیت راه یافت .
نظامی .
با دو سه دربند کمر بند باش
کم زن این کم زده ٔ چند باش .
نظامی .
در هر دربندی بیخ و بندی کردند. (جهانگشای جوینی ). درب الجوف ؛ دربندی است به بصره . (منتهی الارب ). || کوچه ای که در دارد. کوچه های پهن و بسیار کوتاه که در آنها بسته می شود. کوچه ٔ بن بستی که دارای در و دروازه است . || کوچه ٔ پهن و کوتاه . (لغات فرهنگستان ). || راه تنگ و صعب العبور در کوه . (ناظم الاطباء). باب الابواب ؛ دربندی است به خزر.بابة؛ دربندیست به روم . (منتهی الارب ). || راه هولناک و باخطری که دزدان و راهزنان در آنجا می باشند. (ناظم الاطباء). || گذرگاه دریا که آنرا بندر خوانند. (از برهان ) (غیاث ). شهری که بر گذرگاه دریا سازند و بندر مقلوب آنست . (از آنندراج ) :
سد شدی دربندها را ای لجوج
کوری تو کرد سرهنگی خروج .
مولوی .
جوانی خردمند و پاکیزه بوم
ز دریا برآمد به دربند روم .
سعدی .
|| دره . (ناظم الاطباء). || قلعه و حصار. (غیاث ) (آنندراج ) :
به هر جای دربندها کرده شاه
برآورده برجش به خورشید و ماه .
زجاجی (ازآنندراج ).
- دربند عدم ؛ دژ بی نشانی . قلعه ٔ عالم بی نشانی . دنیای حقیقی که در دسترس اندیشه ٔ بشری نیست . (فرهنگ لغات و تعبیرات مثنوی ) :
کی رسد جاسوس را آنجا قدم
کی بود مرصاد و دربند عدم .
مولوی .
|| فاصله ٔ میان دو ولایت .(برهان ) (غیاث ). مرز. ثغر. ثغرة. دربند میان کفر و اسلام . (دهار) (مهذب الاسماء).
- دربندان غیب ؛ سرحدهای عالم غیب . مرزهای نادیدنی . (فرهنگ لغات و تعبیرات مثنوی ) :
حمله بردی سوی دربندان غیب
تا نیایند این طرف مردان غیب .
مولوی .
|| سد. (ناظم الاطباء). بند: در تازیان ... اندر دربندیست میان دو کوه و بر او دریست که کاروان بدان در بیرون شوند و آن بند مأمون خلیفه کرده است . (حدود العالم ). || سربند. چیزی که بدان دهانه ٔ ظرف یا مشکی را ببندند: کَمتَرَة؛ دربند مشک بستن دهان مشک را. (از منتهی الارب ).
دربند. [ دَ ب َ ] (اِخ ) جایی و مقامیست که در آنجا شراب خوب می شود. (برهان ).
دربند. [ دَ ب َ ] (اِخ ) دربند شروان . باب . باب الابواب . نام شهر نزدیک شروان که آنرا باب الابواب گویند. (غیاث ). شهری است مشهور بر لب دریا از بناهای انوشیروان شاه ایران که چون در آن بندند مغول و تاتار را راه به آذربایگان و ایران نبود، اکنون به باب الابواب مشهور است و در قدیم آنرا ایران دژ می نامیده اند، یعنی دروازه ٔ ایران که چون آنرا می بسته اند راه آمد و شد با ایران از خارج بسته می شد، و بعضی گفته اند ایران گریز، یعنی دروازه ٔ آهنی . (از آنندراج ). این شهر اکنون در قفقاز پایتخت جمهوری داغستان قرار دارد و به روسی آنرا دربنت خوانند و مشخصات آن چنین است : در حدود 46000 تن جمعیت دارد. و در جنوب شرقی داغستان ، جنوب شرقی روسیه ٔ اروپا و کنار دریای خزر واقع است . دومین شهر بزرگ صنعتی داغستان و مرکز فرهنگی آنست ،بر دشت ساحلی باریکی بین جبال بزرگتر قفقاز و دریای خزر، بفاصله ٔ 225کیلومتری شمال غربی باکو واقعست و با راه آهن و جاده به باکو مرتبط میباشد. دارای باغستانها، صنعت ماهیگیری و کارخانه های تهیه ٔ مواد غذائی و نساجی است . ناحیه ٔ دربند دارای منابع نفت و گاز طبیعی است ناحیه ٔ اطراف دربند در ایام باستانی آلبانیا نام داشت و گردنه ٔ باریک بین دریا و کوههای قفقاز در محل دربند در ایام باستانی ، تنگه ٔ خزر یا دروازه ٔخزر یا دروازه ٔ آلبانیا نام داشت . گردنه ٔ دربند از ایام باستانی و هم در دوره ٔ اسلامی برای دفاع از حملات مهاجمین شمالی اهمیت بسیار داشت . تاریخ تأسیس دربند و مستحکم کردن گردنه ٔ دربند بدرستی معلوم نیست . شهر دربندرا معمولاً با شهر باستانی آلبانا پایتخت آلبانیا یکی میشمرند و گویند نام فارسی دربند پس از تجدید بنای شهر بدست قباد اول ساسانی رایج شد. خسرو انوشیروان (قرن ششم میلادی ) دربند را مستحکم کرد و گویند دیواری بطول هفت فرسنگ از کوه بدریا ساخت و بقایای این دیوار (دیوار قفقاز) که بعضی آنرا همان سد سکندر شمرده اند، هنوز باقی است . در سال 22 هَ . ق . که مسلمانان برای نخستین بار به دربند رسیدند، دربند در تصرف پادگانی ایرانی بود. با وجود تهاجمات اعراب در قرن اول هجری بدین حدود و منازعاتی که با اعراب داشتند ظاهراً این ناحیه اول بار بوسیله ٔ مسلم تحت استیلای اعراب و مسلمین درآمد، و گویند وی دربند را از نو ساخت (115 هَ . ق .). در کتب جغرافیایی مسلمین ، احوال استحکامات و ابواب دربند یا بنام عربی آن باب الابواب یاباب و الابواب بتفصیل و با لحنی تا حدی مبالغه آمیز بیان شده است . امرای دربند یک چند از قرن چهارم هجری دست نشانده ٔ شروانشاهان بوده اند، معهذا بعضی از حکام نیز در این ولایت به استقلال فرمانروایی کرده اند و از برخی از آنها بعنوان دارای دربند نام برده شده . در عهد مغول دربندگاه در تصرف شروانشاهان و گاه دارای حکام مستقل بود و امیر تیمور نیز که آنجا را گرفت به شروانشاه واگذاشت . در 892 هَ . ق . شیخ حیدر به محاصره ٔ دربند شتافت و در جنگ ترکمانان آق قوینلو کشته شد، لیکن پسرش شاه اسماعیل اول صفوی دربند و شیروان را در 915 هَ . ق . تسخیر کرده و بعد از آن دربند تابع حاکم شیروان ماند. در 986 - 1015 هَ . ق . دربند در دست ترکان عثمانی بود. تا آنکه شاه عباس اول صفوی آن رابازستاند، بعدها پطر کبیر بر آنجا دست یافت (1722 م .). ولیکن نادرشاه آنرا به ایران بازگرداند (1147 هَ. ق . / 1735 م .). بعد از نادرشاه دربند یک چند استقلال یافت لیکن بعد از فتحعلی خان کوبائی و پسرش شیخ علی خان که در آنجا فرمان راندند دربند بدست روسیه افتاد (1796 م ). و سرانجام بموجب عهدنامه ٔ گلستان (1228 هَ . ق . / 1813 م .). دولت ایران آنرا به روسیه واگذار کرد. در جنگ داخلی 1917 - 1921 م . قسمت بزرگی از شهر ویران شد. (از دائرةالمعارف فارسی ) :
ای آب خضر و آتش ، موسی و باد عیسی
داری ز خاک دربند اجلال و عزت و فر.
مانا که هست گردون دروازه بان دربند
اجریست آن دو نانش ز انعام شاه کشور.
تیغ تو خزر گیرد دربند گشاید هم
زین فتح مبشر باد اخبار تو عالم را.
سهم شاه انگیخته امروز در دربند روس
شورشی کآن سگدلان در شیرلان انگیخته .
بازگفتم از پی بانگ ملک
حصن دربند از سنان خواهد گشاد.
انصاف ده که دربند ایمانسراست دین را
سقفش سرای ایمان دیوار دشت کافر.
شکارستان او ابخاز و دربند
شبیخونش به خوارزم و سمرقند.
از آن سوی کهستان منزلی چند
که باشد فرضه ٔ دریای دربند.
در آن تافتن کآرزومند بود
رهش بر گذرگاه دربند بود.
رجوع به باب الابواب در همین لغت نامه شود.
ای آب خضر و آتش ، موسی و باد عیسی
داری ز خاک دربند اجلال و عزت و فر.
خاقانی .
مانا که هست گردون دروازه بان دربند
اجریست آن دو نانش ز انعام شاه کشور.
خاقانی .
تیغ تو خزر گیرد دربند گشاید هم
زین فتح مبشر باد اخبار تو عالم را.
خاقانی .
سهم شاه انگیخته امروز در دربند روس
شورشی کآن سگدلان در شیرلان انگیخته .
خاقانی .
بازگفتم از پی بانگ ملک
حصن دربند از سنان خواهد گشاد.
خاقانی .
انصاف ده که دربند ایمانسراست دین را
سقفش سرای ایمان دیوار دشت کافر.
خاقانی .
شکارستان او ابخاز و دربند
شبیخونش به خوارزم و سمرقند.
نظامی .
از آن سوی کهستان منزلی چند
که باشد فرضه ٔ دریای دربند.
نظامی .
در آن تافتن کآرزومند بود
رهش بر گذرگاه دربند بود.
نظامی .
رجوع به باب الابواب در همین لغت نامه شود.
دربند. [ دَ ب َ ] (اِخ ) دهی است از دهستان آتش بیگ بخش سراسکند شهرستان تبریز، واقعدر 25هزارگزی باختر سراسکند و 10هزارگزی خط آهن میانه - مراغه ، با 362 تن سکنه . آب آن از چشمه و رود و راه آن مالرو است . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 4).
دربند. [ دَ ب َ ] (اِخ ) دهی است از دهستان پائین ولایت باخرز بخش یوسف آباد شهرستان مشهد، واقع در 14هزارگزی جنوب خاوری یوسف آباد و کنار مرز ایران و افغانستان ، با 120 تن سکنه . آب آن از قنات و راه آن مالرو است . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 9).
دربند. [ دَ ب َ ] (اِخ ) دهی است از دهستان حشمت آباد بخش دورود شهرستان بروجرد، واقع در 36هزارگزی خاور دورود و کنار راه آهن دورود به اراک ، با 225 تن سکنه . آب آن از رودخانه و چشمه و راه آن مالرو است . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 6).
دربند. [ دَ ب َ ] (اِخ ) دهی است از دهستان خدابنده لو بخش قروه ٔشهرستان سنندج ، واقع در 16هزارگزی جنوب گل تپه و 8هزارگزی باختر راه شوسه ٔ همدان به بیجار. آب آن از چشمه و راه آن مالرو است و تابستان از طریق حسن قشلاقی میتوان اتومبیل برد. (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 5).
دربند. [ دَ ب َ ] (اِخ ) دهی است از دهستان دشت بخش سلوانا شهرستان ارومیه ، واقع در 10500 گزی شمال باختری سلوانا و 6 هزارگزی شمال راه ارابه رو جرمی به بدکار ارومیه ، با 190 تن سکنه . آب آن از چشمه و راه آن مالرو است . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 4).
دربند. [ دَ ب َ ] (اِخ ) دهی است از دهستان دول بخش حومه ٔ شهرستان ارومیه ، واقع در 50هزارگزی جنوب باختری راه شوسه ٔ ارومیه به مهاباد. آب آن از چشمه و راه آن مالرو است . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 4).
دربند. [ دَ ب َ ] (اِخ ) دهی است از دهستان سرولایت بخش سرولایت شهرستان نیشابور، واقع در 24هزارگزی باختر چکنه بالا، با 137 تن سکنه . آب آن از قنات و راه آن مالرو است . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 9).
دربند. [ دَ ب َ ] (اِخ ) دهی است از دهستان شقان بخش اسفراین شهرستان بجنورد، واقع در 77هزارگزی شمال باختری اسفراین و 20هزارگزی جنوب راه شوسه ٔ عمومی بجنورد به شقان ، با 150 تن سکنه . آب آن از قنات و راه آن مالرو است . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 9).
دربند. [ دَ ب َ ] (اِخ ) دهی است از دهستان گورگ بخش حومه ٔ شهرستان مهاباد، واقع در 50هزارگزی جنوب مهاباد و 4هزارگزی جنوب خاوری راه شوسه ٔ مهاباد به سردشت ، با 102 تن سکنه . آب آن از رودخانه ٔ جمالدی و راه آن مالرو است . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 4).
دربند. [ دَ ب َ ] (اِخ ) دهی است از دهستان موگوئی بخش آخوره ٔ شهرستان فریدن ، واقع در 12هزارگزی شمال باختر آخوره و 12هزارگزی راه عمومی کوهک ، با 184 تن سکنه . آب آن از چشمه و راه آن مالرو است . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 10).
دربند. [ دَ ب َ ] (اِخ ) دهی است از دهستان ورکوه بخش چقلوندی شهرستان خرم آباد، واقع در 21هزارگزی خاور چقلوندی و 21هزارگزی جنوب راه فرعی خرم آباد به چقلوندی ، با 120 تن سکنه . آب آن از سراب های متعدد و راه آن مالرو است . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 6).
دربند. [ دَ ب َ ] (اِخ ) دهی است از دهستان بزینه رود بخش قیدار شهرستان زنجان ، واقع در 55هزارگزی باختر جنوبی قیدار و یکهزارگزی راه مالرو عمومی با 166 تن سکنه . آب آن از رودخانه ٔ محلی و راه آن مالرو است . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 2).
دربند. [ دَ ب َ ] (اِخ ) دهی است از دهستان سراجو بخش مرکزی شهرستان مراغه ، واقع در 14هزارگزی جنوب خاوری مراغه و یکهزارگزی باختر راه ارابه رو مراغه به قره آغاج . آب آن از رودخانه ٔ مردق و راه آن مالرو است . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 4).
دربند. [ دَ ب َ ] (اِخ ) دهی است از دهستان قراتور بخش دیواندره ٔ شهرستان سنندج ، واقع در 22هزارگزی خاور دیواندره و 5هزارگزی شمال خاوری دالدن ، با 375 تن سکنه . آب آن از رودخانه و چشمه و راه آن مالرو است . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 5).
دربند. [ دَ ب َ ] (ص مرکب ) آنکه در بند است . محبوس . مقید. اسیر :
ای ماهمه بندگان دربند
کس را نه بجز تو کس خداوند.
در گرفتار شدن حاجت زندانی نیست
نیشکر گرچه به باغ است ولی دربند است .
خوبی و رعنایی و سرسبزی و شیرین لبی
ای پسر چون نیشکر این کارها دربند تست .
- دربند کسی یا چیزی بودن ؛ در قید و گرفتار و دلبسته و در فکر او بودن :
نه دربند گاهم نه دربند جاه
نه خورشید خواهم نه روشن کلاه .
و چون ایاک نعبد یعنی بنده ٔ توام و ترا پرستم [ گوید ] و آنگاه دربند دنیا یا دربند شهوت بودو شهوت زیر دست وی نبود، بلکه وی زیر دست شهوت بود.دروغ گفته باشد که هرچه وی در بند آنست ، بنده ٔ آنست . (کیمیای سعادت ).
دو حاجت دارم و دربند آنم
برآور زآنکه حاجتمند آنم .
به نیک و بد مشو دربند فرزند
نیابت خود کند فرزند فرزند.
برادر که دربند خویش است نه برادر و نه خویش است . (گلستان سعدی ).
ملک اقلیمی بگیرد پادشاه
همچنان دربند اقلیمی دگر.
حافظ وظیفه ٔ تو دعا گفتن است و بس
دربند آن مباش که نشنید یا شنید.
بود دربند شوخیهای شیرین تو دل بردن
چو نیشکر حلاوت بر سراپای تو می زیبد.
ببین لکنتش در زبان تا بدانی
که دربند او هست شیرین زبانی .
- امثال :
هرچه دربند آنی بنده ٔ آنی . (امثال و حکم ).
- دربند چیزی نبودن ؛ علاقه مند نبودن . دلبستگی نداشتن به چیزی . (فرهنگ عوام ).
- دربند غیر بودن ؛ کنایه از کسی که یار خود را گذاشته به اغیار پیوندد. (آنندراج ) :
نازم برسم دیر که دربند غیر را
صد خرقه گر دریده مریدش نمی کنند.
|| محاصره . دربندان . شهربند :
به دربند سجستان آنکه روکرد
مثال کرده ٔ حیدر به خیبر.
ای ماهمه بندگان دربند
کس را نه بجز تو کس خداوند.
نظامی .
در گرفتار شدن حاجت زندانی نیست
نیشکر گرچه به باغ است ولی دربند است .
حسن بیگ رفیع (از آنندراج ).
خوبی و رعنایی و سرسبزی و شیرین لبی
ای پسر چون نیشکر این کارها دربند تست .
سعید اشرف (از آنندراج ).
- دربند کسی یا چیزی بودن ؛ در قید و گرفتار و دلبسته و در فکر او بودن :
نه دربند گاهم نه دربند جاه
نه خورشید خواهم نه روشن کلاه .
فردوسی .
و چون ایاک نعبد یعنی بنده ٔ توام و ترا پرستم [ گوید ] و آنگاه دربند دنیا یا دربند شهوت بودو شهوت زیر دست وی نبود، بلکه وی زیر دست شهوت بود.دروغ گفته باشد که هرچه وی در بند آنست ، بنده ٔ آنست . (کیمیای سعادت ).
دو حاجت دارم و دربند آنم
برآور زآنکه حاجتمند آنم .
نظامی .
به نیک و بد مشو دربند فرزند
نیابت خود کند فرزند فرزند.
نظامی .
برادر که دربند خویش است نه برادر و نه خویش است . (گلستان سعدی ).
ملک اقلیمی بگیرد پادشاه
همچنان دربند اقلیمی دگر.
سعدی .
حافظ وظیفه ٔ تو دعا گفتن است و بس
دربند آن مباش که نشنید یا شنید.
حافظ.
بود دربند شوخیهای شیرین تو دل بردن
چو نیشکر حلاوت بر سراپای تو می زیبد.
محسن تأثیر (از آنندراج ).
ببین لکنتش در زبان تا بدانی
که دربند او هست شیرین زبانی .
محسن تأثیر (از آنندراج ).
- امثال :
هرچه دربند آنی بنده ٔ آنی . (امثال و حکم ).
- دربند چیزی نبودن ؛ علاقه مند نبودن . دلبستگی نداشتن به چیزی . (فرهنگ عوام ).
- دربند غیر بودن ؛ کنایه از کسی که یار خود را گذاشته به اغیار پیوندد. (آنندراج ) :
نازم برسم دیر که دربند غیر را
صد خرقه گر دریده مریدش نمی کنند.
؟ (از آنندراج ).
|| محاصره . دربندان . شهربند :
به دربند سجستان آنکه روکرد
مثال کرده ٔ حیدر به خیبر.
ازرقی .
دربند. [ دَ ب َ] (اِخ ) دهی است از دهستان کلیائی بخش سنقر شهرستان کرمانشاه ، واقع در 18هزارگزی باختر سنقر و 3هزارگزی جنوب باختری سطر، با 115 تن سکنه . آب آن از چشمه و راه آن مالرو است . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 5).
دربند. [ دَ ب َ] (اِخ ) محلی در 440هزارگزی طهران میان ازنا و رودک . و آنجا ایستگاه ترن است . (یادداشت مرحوم دهخدا).
دربند. [ دَب َ ] (اِخ ) دهی است از دهستان رستاق بخش خمین شهرستان محلات ، واقع در 12هزارگزی جنوب باختری خمین با 637تن سکنه . آب آن از قنات و رودخانه ٔ آشناخور و راه فرعی به خمین دارد. (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 1).
دربند. [دَ ب َ ] (اِخ ) قصبه ای از بخش شمیران شهرستان تهران ،واقع در 2هزارگزی شمال تجریش . ناحیه ای است سردسیر با یکهزار تن سکنه و آب آن از رودخانه ٔ پس قلعه است و دارای ادارات کلانتری و شهرداری است . ساختمانهای بسیار عالی و ویلاهای زیبا در طول دره بنا شده که در تابستان اکثر ساختمانها اجاره داده میشود و ایام تعطیل عده ٔ زیادی از مردم تهران برای هواخوری به دربند میروند و مرتباً از تجریش ماشینهای سواری و اتوبوس ایاب و ذهاب میکنند. (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 1). این آبادی اکنون دارای 1685 تن جمعیت (طبق سرشماری سال 1335) می باشد و جزء شهرستان شمیرانات استان مرکزی (تهران ) و دو کیلومتری شمال تجریش است . کاخ ییلاقی سعدآباد در مجاورت آن قرار دارد. در دوره ٔ رضاشاه ، سیمای دربند بکلی تغییر کرد، خیابان آن آسفالت شد و یک مهمانخانه ٔ بزرگ و شهرداری و چند ویلا و مرکز برق در آن تأسیس گردید. متمکنین تهران نیز عمارات ییلاقی در آن ساختند. پس از شهریور 1320 هَ . ش . در منتهی الیه آن بتدریج بجای کلبه های روستائی قدیمی رستوران های تازه ساخته شد و دربند یکسره از صورت روستائی درآمد و این محل که سابقاً از ییلاقات تهران بود، از گردش گاههای تابستانی تهران گردید. (از دایرة المعارف فارسی ).
دربند. [ دَ ب َ ] (اِخ ) دهی است از دهستان حومه ٔ بخش سلدوز شهرستان ارومیه ، واقع در 13هزارگزی شمال باختری نقده و 4500 گزی جنوب راه شوسه ٔ اشنویه به نقده با 282 تن سکنه . آب آن از رود گدار و راه آن مالرو است . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 4).
دربند. [ دَ ب َ ] (اِخ ) دهی است از دهستان خیران بخش مرکزی شهرستان خرمشهر، واقع در 2هزارگزی باختری خرمشهر و یکهزارگزی جنوب راه اتومبیل رو مرز عراق ، با 600 تن سکنه . آب آن از شطالعرب و راه آن تابستان اتومبیل رو است و در موقع بارندگی با قایق آبی و موتوری میتوان از شطالعرب به خرمشهر، رفت و آمد نمود. ساکنین این ده از طایفه ٔ عریض هستند. (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 6).
دربند. [ دَ ب َ ] (اِخ ) دهی است از دهستان رزقچای بخش نوبران شهرستان ساوه ، واقع در 4هزارگزی جنوب باختری نوبران با 526 تن سکنه . آب آن از چشمه سار و رودخانه ٔ مزدقان و راه آن مالرو است . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 1).
دربند. [ دَ ب َ ] (اِخ ) دهی است از دهستان رودباربخش معلم کلایه ٔ شهرستان قزوین ، واقع در 34هزارگزی باختر معلم کلایه . آب آن از رودخانه ٔ سفیدرود و راه آن مالرو است . عده ای از اهالی در زمستان برای تأمین معاش به گیلان میروند. (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 1).
دربند. [ دَ ب َ ] (اِخ ) دهی است از دهستان سملقان بخش مانه ٔ شهرستان بجنورد، واقع در 20هزارگزی جنوب باختری مانه و کنار راه شوسه ٔ عمومی بجنورد به مراوه تپه . آب آن از رودخانه و راه آن مالرو است . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 9).
فرهنگ عمید
۱. در قید، گرفتار، اسیر.
۲. (اسم ) [قدیمی] کوچۀ بن بستی که در داشته باشد.
۳. (اسم ) [قدیمی] راه تنگ و باریک در کوه، راه میان دو کوه، دره.
۴. (اسم ) [قدیمی] = دِژ
* در بند بودن: (مصدر لازم ) گرفتار بودن، اسیر بودن، زندانی بودن.
* در بند کردن: (مصدر متعدی ) مقید ساختن، اسیر کردن، زندانی کردن.
۲. (اسم ) [قدیمی] کوچۀ بن بستی که در داشته باشد.
۳. (اسم ) [قدیمی] راه تنگ و باریک در کوه، راه میان دو کوه، دره.
۴. (اسم ) [قدیمی] = دِژ
* در بند بودن: (مصدر لازم ) گرفتار بودن، اسیر بودن، زندانی بودن.
* در بند کردن: (مصدر متعدی ) مقید ساختن، اسیر کردن، زندانی کردن.
۱. در قید؛ گرفتار؛ اسیر.
۲. (اسم) [قدیمی] کوچۀ بن‌بستی که در داشته باشد.
۳. (اسم) [قدیمی] راه تنگ و باریک در کوه؛ راه میان دو کوه؛ دره.
۴. (اسم) [قدیمی] = دِژ
⟨ در بند بودن: (مصدر لازم) گرفتار بودن؛ اسیر بودن؛ زندانی بودن.
⟨ در بند کردن: (مصدر متعدی) مقید ساختن؛ اسیر کردن؛ زندانی کردن.
دانشنامه عمومی
دربند می تواند به موارد زیر اشاره کند:
دربند (تهران)، منطقه تفریحی و گردشگری در شمال شهر تهران
دربند (فیلم)، فیلمی به کارگردانی پرویز شهبازی
دربند (روسیه)، یکی از شهرهای روسیه
شهرستان دربند (روسیه)
دربند (تاجیکستان)، دربند جماعت و شهرکی در کشور تاجیکستان
دربند (تهران)، منطقه تفریحی و گردشگری در شمال شهر تهران
دربند (فیلم)، فیلمی به کارگردانی پرویز شهبازی
دربند (روسیه)، یکی از شهرهای روسیه
شهرستان دربند (روسیه)
دربند (تاجیکستان)، دربند جماعت و شهرکی در کشور تاجیکستان
wiki: بخش مرکزی شهرستان آستارا در استان گیلان ایران است.روستای «دربند » از توابع شهرستانآستارا در استان گیلان، یکی از ایننمونه هاست که به خاطر قرار گرفتندر نزدیکی تالاب «استیل عباس آباد»مشمول این تابلوی زردرنگ هم میشود. هم نشینی ی دریا، جنگل و جلگه،تنوع گیاهی و جانوری مناسبی را دراین منطقهٔ غربی دریای خزر بهوجود آورده که تالاب استیل یکی ازبهترین نمونه هایش است، تالابی کهنما اصلی اش «هِستل » است و به زبانمحلی «آبگیر» معنا می دهد.در این منطقهٔ حافظت شده، بایدانتظار تماشای گونه های گیاهی وجانوری منحصر به فردی را داشتهباشید که هرساله مسافران زیادی را بهسوی خود می کشاند.همین جاذبه ها باعث شده دربند،روستای همسایهٔ تالاب تبدیل به یکروستای گردشگری منطقه شود و باخانه های روستایی و جنگلی اشمیزبان مسافران و پرنده نگران تالابباشد.
این روستا در دهستان ویرمونی قرار دارد و براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۴۲۷ نفر (۹۷خانوار) بوده است.
این روستا در دهستان ویرمونی قرار دارد و براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۴۲۷ نفر (۹۷خانوار) بوده است.
wiki: استان آذربایجان شرقی است که در دهستان قرانقو بخش مرکزی شهرستان هشترود واقع شده است.این روستای زیبا در30 کیلومتری شمال غربی شهرستان هشترود واقع شده است .این روستا از شمال به روستای ایاز از جنوب به روستاهای تمتراب و بزوجوق از غرب به روستای عرقطوو گللوجه محمدخانی و از شرق به روستای سعادتلو منتهی شده است .دربند روستای زیبای است و یک بار دیدار از این روستا شما را تشویق به دیدار مجدد خواهد کرد.
wiki: دربند (هشترود)
دانشنامه آزاد فارسی
دربند (تهران). دَربند (تهران)
میدان سربند، دَربند (تهران)
میدان سربند، دَربند (تهران)
میدان سربند، دَربند (تهران)
میدان سربند، دَربند (تهران)
میدان سربند، دَربند (تهران)
میدان سربند، دَربند (تهران)
ناحیه ای قدیمی در شمال تجریش. شمال آن معروف به سربند، متصل به کوه و از نقاط مرتفع و مسکونی شهر تهران است. رودخانۀ دربند و دره های اوسون و آبشار از میان آن می گذرند. دِهِ دربند در گذشته ییلاق مردم تهران بود و باغ های بسیار داشت. در اوایل دورۀ رضاشاه پهلوی، اکثر باغ ها ضبط و جزئی از کاخ سعد آباد شدند. در همان دوره، با آسفالت شدن خیابان دربند، احداث اولین هتل دولتی ایران به نام هتل دربند با طراحی وارتان آوانسیان، احداث چندین ویلا، تأسیس اداره های شهربانی و برق و پست، نرده کشی در کنار رودخانۀ دربند و احداث یک میدان در محل سر پل قدیم دربند، معروف به میدان سربند، آن ناحیه از حالت روستایی خارج و به گردشگاه و محل تفریح مردم تهران تبدیل شد. آسیاب دربند نیز تعطیل شد. در دورۀ محمدرضا شاه پهلوی، کلبه های روستایی انتهای دِهِ دربند به چند رستوران تبدیل شدند. میدان سربند، مبدأ مسیر کوهنوردی به قلۀ توچال است و مجسمه ای از یک مرد کوهنورد در آن جا نصب شد.
میدان سربند، دَربند (تهران)
میدان سربند، دَربند (تهران)
میدان سربند، دَربند (تهران)
میدان سربند، دَربند (تهران)
میدان سربند، دَربند (تهران)
میدان سربند، دَربند (تهران)
ناحیه ای قدیمی در شمال تجریش. شمال آن معروف به سربند، متصل به کوه و از نقاط مرتفع و مسکونی شهر تهران است. رودخانۀ دربند و دره های اوسون و آبشار از میان آن می گذرند. دِهِ دربند در گذشته ییلاق مردم تهران بود و باغ های بسیار داشت. در اوایل دورۀ رضاشاه پهلوی، اکثر باغ ها ضبط و جزئی از کاخ سعد آباد شدند. در همان دوره، با آسفالت شدن خیابان دربند، احداث اولین هتل دولتی ایران به نام هتل دربند با طراحی وارتان آوانسیان، احداث چندین ویلا، تأسیس اداره های شهربانی و برق و پست، نرده کشی در کنار رودخانۀ دربند و احداث یک میدان در محل سر پل قدیم دربند، معروف به میدان سربند، آن ناحیه از حالت روستایی خارج و به گردشگاه و محل تفریح مردم تهران تبدیل شد. آسیاب دربند نیز تعطیل شد. در دورۀ محمدرضا شاه پهلوی، کلبه های روستایی انتهای دِهِ دربند به چند رستوران تبدیل شدند. میدان سربند، مبدأ مسیر کوهنوردی به قلۀ توچال است و مجسمه ای از یک مرد کوهنورد در آن جا نصب شد.
wikijoo: دربند_(تهران)
دربند (داغستان). دَربند (داغستان)
قلعه دَربند، داغستان
(یا: دِربنت) شهری در جمهوری خودمختار داغستان، در فدراسیون روسیه، نزدیک دریای خزر، با ۱۰۱,۰۳۱ نفر جمعیت (۲۰۰۲). دومین شهر بزرگ داغستان و از مراکز مهم صنعت و فرهنگ این جمهوری است. اغلب ساکنان آن را آذری ها، لزگی ها، و طبرسرانی ها تشکیل می دهند. این شهر بر دشت ساحلی باریکی به عرض ۳ کیلومتر بین دریای خزر و کوه های قفقاز بزرگتر، در جنوب رودخانه روباس و شیب کوه های طبرسران، ساخته شده است. احتمالاً قدیمی ترین شهر در فدراسیون روسیه است. دربند را با شهر آلبانا، پایتخت آلبانیا، یکی می شمرند. نام دربند احتمالاً پس از تجدید ساختمان شهر به دست قباد اول، پادشاه ساسانی، متداول شد. انوشیروان ساسانی در اواخر سلطنت خود این شهر را مستحکم کرد و دیوار معروف آن را ساخت. این دیوار به منظور جلوگیری از نفوذ ترکان بیابانگرد ساخته شد. دربند در اواخر دورۀ ساسانی به دست خزران افتاد و به شدت آسیب دید. اعراب مسلمان در ۲۲ق به دربند رسیدند، اما تصرّف آن در عهد هشام بن عبدالملک و به دست برادر او، مسلمه بن عبدالملک، در ۱۱۵ق صورت گرفت. هارون الرشید حکومت شروان و دربند را به یزید بن مزید شیبانی داد. اعقاب او به شروان شاهان شهرت دارند. بعدها هاشمیان (۲۵۵ـ۴۶۸ق) امارت دربند را به دست گرفتند. شاه اسماعیل این سرزمین را به قلمرو دولت ایران بازآورد. دربند از دوران شاه محمد خدابنده تا دوران شاه عباس در اختیار دولت عثمانی بود. در ۱۰۱۵ق، دوباره به قلمرو ایران پیوست. پس از سقوط صفویه به تصرف روسیه درآمد، اما پیروزی های نادر سبب الحاق دوبارۀ دربند به کشور ایران شد. فتحعلی خان قبه ای، حاکم دربند، در عصر کریم خان، یکی از بزرگ ترین حکام محلی داغستان بود و فرزندش، شیخعلی خان، به سبب مقاومت در برابر پیشروی های ارتش روسیه در داغستان، شهرتی به دست آورد. بسیاری از اعضای خانواده او در این مبارزه، به دولت روسیه پیوستند و خود او نیز پس از سال ها جنگ و گریز سرانجام به اطاعت آن دولت درآمد. روس ها در جنگ های اول ایران و روسیه دربند را تصرف کردند و دولت ایران با امضای قرار داد گلستان (۱۲۲۸ق/۱۸۱۳) رسماً دربند را به روسیه واگذار کرد.
قلعه دَربند، داغستان
(یا: دِربنت) شهری در جمهوری خودمختار داغستان، در فدراسیون روسیه، نزدیک دریای خزر، با ۱۰۱,۰۳۱ نفر جمعیت (۲۰۰۲). دومین شهر بزرگ داغستان و از مراکز مهم صنعت و فرهنگ این جمهوری است. اغلب ساکنان آن را آذری ها، لزگی ها، و طبرسرانی ها تشکیل می دهند. این شهر بر دشت ساحلی باریکی به عرض ۳ کیلومتر بین دریای خزر و کوه های قفقاز بزرگتر، در جنوب رودخانه روباس و شیب کوه های طبرسران، ساخته شده است. احتمالاً قدیمی ترین شهر در فدراسیون روسیه است. دربند را با شهر آلبانا، پایتخت آلبانیا، یکی می شمرند. نام دربند احتمالاً پس از تجدید ساختمان شهر به دست قباد اول، پادشاه ساسانی، متداول شد. انوشیروان ساسانی در اواخر سلطنت خود این شهر را مستحکم کرد و دیوار معروف آن را ساخت. این دیوار به منظور جلوگیری از نفوذ ترکان بیابانگرد ساخته شد. دربند در اواخر دورۀ ساسانی به دست خزران افتاد و به شدت آسیب دید. اعراب مسلمان در ۲۲ق به دربند رسیدند، اما تصرّف آن در عهد هشام بن عبدالملک و به دست برادر او، مسلمه بن عبدالملک، در ۱۱۵ق صورت گرفت. هارون الرشید حکومت شروان و دربند را به یزید بن مزید شیبانی داد. اعقاب او به شروان شاهان شهرت دارند. بعدها هاشمیان (۲۵۵ـ۴۶۸ق) امارت دربند را به دست گرفتند. شاه اسماعیل این سرزمین را به قلمرو دولت ایران بازآورد. دربند از دوران شاه محمد خدابنده تا دوران شاه عباس در اختیار دولت عثمانی بود. در ۱۰۱۵ق، دوباره به قلمرو ایران پیوست. پس از سقوط صفویه به تصرف روسیه درآمد، اما پیروزی های نادر سبب الحاق دوبارۀ دربند به کشور ایران شد. فتحعلی خان قبه ای، حاکم دربند، در عصر کریم خان، یکی از بزرگ ترین حکام محلی داغستان بود و فرزندش، شیخعلی خان، به سبب مقاومت در برابر پیشروی های ارتش روسیه در داغستان، شهرتی به دست آورد. بسیاری از اعضای خانواده او در این مبارزه، به دولت روسیه پیوستند و خود او نیز پس از سال ها جنگ و گریز سرانجام به اطاعت آن دولت درآمد. روس ها در جنگ های اول ایران و روسیه دربند را تصرف کردند و دولت ایران با امضای قرار داد گلستان (۱۲۲۸ق/۱۸۱۳) رسماً دربند را به روسیه واگذار کرد.
wikijoo: دربند_(داغستان)
دانشنامه اسلامی
[ویکی شیعه] دربند، مهمترین شهر شیعه نشین داغستان و دروازه ورود اسلام به قفقاز است که در غرب دریای خزر و در ۲۶۱ کیلومتری شمال شهر باکو واقع شده و در دوره اسلامی، باب الابواب خوانده می شده است. دربند در گذشته بخشی از ایران بوده است که بر اساس قرارداد گلستان (۳ آبان ۱۱۹۲ برابر با ۲۵ اکتبر ۱۸۱۳م) از این کشور جدا شد و به روسیه پیوست. حدود ۵۰،۰۰۰ شیعه در این شهر زندگی می کنند. محمد تقی قمری دربندی و آقا دربندی از این شهر برخاسته اند.
چون دربند در دهانه دره های رشته کوه های قفقاز، دیوارها و قلعه هایی از جمله مدینه باب قرار داشت، به آن باب الابواب نیز گفته اند کتزیاس، جغرافیانویس یونانی، آن را دروازة خزر ضبط کرده است. بنابر مطالب تاریخ آغوان، به آن دروازة هونها گفته اند ظاهراً این نام گذاری به لحاظ هجوم اقوام خزر و هونها از آنجا (باب) به بلاد قفقاز بوده است. به نوشتة مارکوارت به یونانی به آن چور و به ارمنی چول می گفته اند. در منابع ساسانی، باب را دربند نوشته اند.
در دورة اسلامی، دربند را با نام های «الباب» و «الابواب»؛ «باب»؛ «باب الابواب»؛ «دربند خزران»؛ «دربند شیروان»؛ «دربند خزر» و «دربند خزران»؛ و «باب الحدید» ضبط کرده اند. ظاهراً «دمورقاپی» نام ترکی ـ مغولی آن است که حمداللّه مستوفی از آن یاد کرده است.
چون دربند در دهانه دره های رشته کوه های قفقاز، دیوارها و قلعه هایی از جمله مدینه باب قرار داشت، به آن باب الابواب نیز گفته اند کتزیاس، جغرافیانویس یونانی، آن را دروازة خزر ضبط کرده است. بنابر مطالب تاریخ آغوان، به آن دروازة هونها گفته اند ظاهراً این نام گذاری به لحاظ هجوم اقوام خزر و هونها از آنجا (باب) به بلاد قفقاز بوده است. به نوشتة مارکوارت به یونانی به آن چور و به ارمنی چول می گفته اند. در منابع ساسانی، باب را دربند نوشته اند.
در دورة اسلامی، دربند را با نام های «الباب» و «الابواب»؛ «باب»؛ «باب الابواب»؛ «دربند خزران»؛ «دربند شیروان»؛ «دربند خزر» و «دربند خزران»؛ و «باب الحدید» ضبط کرده اند. ظاهراً «دمورقاپی» نام ترکی ـ مغولی آن است که حمداللّه مستوفی از آن یاد کرده است.
wikishia: دربند
گویش مازنی
/dar band/ مواظبت – مراقبت - زندانی
واژه نامه بختیاریکا
بندی جهت بستن در خورجین و مشک؛ دم بند
اُرُک؛ پا بَست
اُرُک؛ پا بَست
پیشنهاد کاربران
دربند ( Дербе́нт ) جنوبی ترین شهر فدراسیون روسیه و از لحاظ اهمیت دومین شهر داغستان با جمعیتی بالغ بر ۱۰۱۰۳۱ ( بر پایهٔ آمار ۲۰۰۲ ) است. آذری ها و لزگی ها و تبرسرها بیشترین ساکنان این شهر را تشکیل می دهند.
محتویات [نمایش]
تاریخچه [ویرایش]
دربند قدیمی ترین شهر فدراسیون روسیه است و به عنوان دروازه قفقاز از قرنها قبل به عنوان یک منطقه استراتژیک ارزش بسیاری داشته است.
این شهر تا سده ۴ میلادی بخشی از آلبانیای قفقاز بوده. نام فارسی دربند از اواخر سده پنجم میلادی بر شهر نهاده شد یعنی از زمان قباد یکم ساسانی. خسرو یکم پسر قباد یکم دستور ساخت دژ دربند را داد تا مرزهای شمالی ایران را از حملات اقوام مهاجم مصون دارد.
شهر دربند در پیرامون دژ ساسانی دربند ساخته شده است. این دژ طی ۱۵۰۰ سال بطور پیوسته مورد استفاده بوده است.
دژ دربند [ویرایش]
استحکامات دربند دیوار سنگی بسیار بلندی بود که در زمان خسرو انوشیروان ساخته شد. طول آن چهل کیلومتر و از کوهستان تا کرانهٔ دریای خزر امتداد داشت و خط دفاعی بسیار مستحکمی در برابر سواران مهاجم به شمار میامد.
این دیوار که از تخته سنگ های بسیار بزرگ ساخته شده بود، هیجده تا بیست متر ارتفاع داشت. سی برج برفراز این دیوار قرار گرفته بود. دیوار سه دروازهٔ آهنی داشت که یک دروازهٔ آن به دریا گشوده می شد.
ایستمی خان ترک، در زمان خسرو انوشیروان به ایران اعلان جنگ داده و قصد حمله به ایران را داشت ولی استحکامات دربند که ایرانیان در سدهٔ قرن پنجم، برابر هیاطله پدید آورده بودند، در نظر ترکان غیر قابل گذر می نمود، از این رو حمله ترکان متوقف ماند.
سقوط دژ دربند [ویرایش]
در سال ۶۲۶ میلادی بار دیگر خاقانات غربی ترک جهت حمایت از بیزانس بطرف ایران حمله بردند. در این زمان جنگ شدیدی در جبهه های غرب ایران، بین خسرو پرویز و هراکلیوس در جریان بود.
ترکان این بار توانستند با فرماندهی خان بزرگ تون جبغو خان، ضمن حملات مداوم و پی در پی خویش خطوط دفاعی دربند را شکسته و به سوی جلگه های قفقاز سرازیر شوند.
حصار دربند در قفقاز برای جلوگیری از هجوم خزرها به ایران در دوره باستان
[۱]
نگارخانه [ویرایش]
دژ ساسانی دربند
پانویس [ویرایش]
↑ رضا، عنایت الله. ایران و ترکان در روزگار ساسانیان. ص ۱۶۵
جستارهای وابسته [ویرایش]
سومین جنگ ایران و ترکان
منبع [ویرایش]
رضا، عنایت الله. ایران و ترکان در روزگار ساسانیان. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۶۵
ویکی پدیای انگلیسی
Wikipedia contributors, «Derbent, » Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en. wikipedia. org/w/index. php?title=Derbent&oldid=192040543 ( accessed February ۱۷, ۲۰۰۸ ) .
این یک نوشتار خُرد تاریخی پیرامون ایران است. با گسترش آن به ویکی پدیا کمک کنید.
این یک نوشتار خُرد روسیه است. با گسترش آن به ویکی پدیا کمک کنید.
[نمایش]
ن • ب • و
معماری ایران
[نمایش]
ن • ب • و
میراث جهانی یونسکو در روسیه بر پایه ناحیه فدرالی
This article is about the city in the Republic of Dagestan, Russia. For the district in Konya Province, Turkey, see Derbent, Konya.
Derbent ( English )
Дербент ( Russian )
- City[1] -
Location of the Republic of Dagestan in Russia
Derbent
Location of Derbent in the Republic of Dagestan
Coordinates: 42°04′N 48°17′ECoordinates: 42°04′N 48°17′E
Administrative status ( as of April 2006 )
Country Russia
Federal subject Republic of Dagestan[1]
Administratively subordinated to City of Derbent[1]
Capital of Republic of Dagestan[1]
Administrative center of City of Derbent, [1] Derbentsky District[1]
Municipal status ( as of November 2006 )
Urban okrug Derbent Urban Okrug[2]
Administrative center of Derbent Urban Okrug, [2] Derbentsky Municipal District[citation needed]
Statistics
Population ( 2010 Census ) 119, 961 inhabitants[3]
- Rank in 2010 136th
Population ( 2002 Census ) 101, 031 inhabitants[4]
- Rank in 2002 163rd
Time zone MSK ( UTC+04:00 ) [5]
Derbent on WikiCommons
Citadel, Ancient City and Fortress Buildings of Derbent *
UNESCO World Heritage Site
Country Russia
Type Cultural
Criteria iii, iv
Reference 1070
Region ** Europe
Inscription history
Inscription 2003 ( 27th Session )
* Name as inscribed on World Heritage List
** Region as classified by UNESCO
Derbent ( Russian: Дербе́нт; Azerbaijani: Dərbənd; Lezgian: Кьвевар; Avar: Дербенд; Lak: Чурул, Churul; Persian: دربند; Judæo - Tat: דארבּאנד/Дэрбэнд/Dərbənd[6] ) is a city in the Republic of Dagestan, Russia. It is on the Caspian Sea, north of the Azerbaijani border. It is the southernmost city in Russia, and it is the second most important city of Dagestan. Population: 119, 961 ( 2010 Census preliminary results ) ; [3] 101, 031 ( 2002 Census ) ; [4] 78, 371 ( 1989 Census ) . [7]
Often identified with the legendary Gates of Alexander, Derbent claims to be the oldest city in Russia ( 8th century BCE ) [8]. Since antiquity, the value of the area as the gate to the Caucasus has been understood, and Derbent has archaeological structures over 5, 000 years old. As a result of this geographic particularity, the city developed between two walls, stretching from the mountains to the sea. These fortific . . .
محتویات [نمایش]
تاریخچه [ویرایش]
دربند قدیمی ترین شهر فدراسیون روسیه است و به عنوان دروازه قفقاز از قرنها قبل به عنوان یک منطقه استراتژیک ارزش بسیاری داشته است.
این شهر تا سده ۴ میلادی بخشی از آلبانیای قفقاز بوده. نام فارسی دربند از اواخر سده پنجم میلادی بر شهر نهاده شد یعنی از زمان قباد یکم ساسانی. خسرو یکم پسر قباد یکم دستور ساخت دژ دربند را داد تا مرزهای شمالی ایران را از حملات اقوام مهاجم مصون دارد.
شهر دربند در پیرامون دژ ساسانی دربند ساخته شده است. این دژ طی ۱۵۰۰ سال بطور پیوسته مورد استفاده بوده است.
دژ دربند [ویرایش]
استحکامات دربند دیوار سنگی بسیار بلندی بود که در زمان خسرو انوشیروان ساخته شد. طول آن چهل کیلومتر و از کوهستان تا کرانهٔ دریای خزر امتداد داشت و خط دفاعی بسیار مستحکمی در برابر سواران مهاجم به شمار میامد.
این دیوار که از تخته سنگ های بسیار بزرگ ساخته شده بود، هیجده تا بیست متر ارتفاع داشت. سی برج برفراز این دیوار قرار گرفته بود. دیوار سه دروازهٔ آهنی داشت که یک دروازهٔ آن به دریا گشوده می شد.
ایستمی خان ترک، در زمان خسرو انوشیروان به ایران اعلان جنگ داده و قصد حمله به ایران را داشت ولی استحکامات دربند که ایرانیان در سدهٔ قرن پنجم، برابر هیاطله پدید آورده بودند، در نظر ترکان غیر قابل گذر می نمود، از این رو حمله ترکان متوقف ماند.
سقوط دژ دربند [ویرایش]
در سال ۶۲۶ میلادی بار دیگر خاقانات غربی ترک جهت حمایت از بیزانس بطرف ایران حمله بردند. در این زمان جنگ شدیدی در جبهه های غرب ایران، بین خسرو پرویز و هراکلیوس در جریان بود.
ترکان این بار توانستند با فرماندهی خان بزرگ تون جبغو خان، ضمن حملات مداوم و پی در پی خویش خطوط دفاعی دربند را شکسته و به سوی جلگه های قفقاز سرازیر شوند.
حصار دربند در قفقاز برای جلوگیری از هجوم خزرها به ایران در دوره باستان
[۱]
نگارخانه [ویرایش]
دژ ساسانی دربند
پانویس [ویرایش]
↑ رضا، عنایت الله. ایران و ترکان در روزگار ساسانیان. ص ۱۶۵
جستارهای وابسته [ویرایش]
سومین جنگ ایران و ترکان
منبع [ویرایش]
رضا، عنایت الله. ایران و ترکان در روزگار ساسانیان. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۶۵
ویکی پدیای انگلیسی
Wikipedia contributors, «Derbent, » Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en. wikipedia. org/w/index. php?title=Derbent&oldid=192040543 ( accessed February ۱۷, ۲۰۰۸ ) .
این یک نوشتار خُرد تاریخی پیرامون ایران است. با گسترش آن به ویکی پدیا کمک کنید.
این یک نوشتار خُرد روسیه است. با گسترش آن به ویکی پدیا کمک کنید.
[نمایش]
ن • ب • و
معماری ایران
[نمایش]
ن • ب • و
میراث جهانی یونسکو در روسیه بر پایه ناحیه فدرالی
This article is about the city in the Republic of Dagestan, Russia. For the district in Konya Province, Turkey, see Derbent, Konya.
Derbent ( English )
Дербент ( Russian )
- City[1] -
Location of the Republic of Dagestan in Russia
Derbent
Location of Derbent in the Republic of Dagestan
Coordinates: 42°04′N 48°17′ECoordinates: 42°04′N 48°17′E
Administrative status ( as of April 2006 )
Country Russia
Federal subject Republic of Dagestan[1]
Administratively subordinated to City of Derbent[1]
Capital of Republic of Dagestan[1]
Administrative center of City of Derbent, [1] Derbentsky District[1]
Municipal status ( as of November 2006 )
Urban okrug Derbent Urban Okrug[2]
Administrative center of Derbent Urban Okrug, [2] Derbentsky Municipal District[citation needed]
Statistics
Population ( 2010 Census ) 119, 961 inhabitants[3]
- Rank in 2010 136th
Population ( 2002 Census ) 101, 031 inhabitants[4]
- Rank in 2002 163rd
Time zone MSK ( UTC+04:00 ) [5]
Derbent on WikiCommons
Citadel, Ancient City and Fortress Buildings of Derbent *
UNESCO World Heritage Site
Country Russia
Type Cultural
Criteria iii, iv
Reference 1070
Region ** Europe
Inscription history
Inscription 2003 ( 27th Session )
* Name as inscribed on World Heritage List
** Region as classified by UNESCO
Derbent ( Russian: Дербе́нт; Azerbaijani: Dərbənd; Lezgian: Кьвевар; Avar: Дербенд; Lak: Чурул, Churul; Persian: دربند; Judæo - Tat: דארבּאנד/Дэрбэнд/Dərbənd[6] ) is a city in the Republic of Dagestan, Russia. It is on the Caspian Sea, north of the Azerbaijani border. It is the southernmost city in Russia, and it is the second most important city of Dagestan. Population: 119, 961 ( 2010 Census preliminary results ) ; [3] 101, 031 ( 2002 Census ) ; [4] 78, 371 ( 1989 Census ) . [7]
Often identified with the legendary Gates of Alexander, Derbent claims to be the oldest city in Russia ( 8th century BCE ) [8]. Since antiquity, the value of the area as the gate to the Caucasus has been understood, and Derbent has archaeological structures over 5, 000 years old. As a result of this geographic particularity, the city developed between two walls, stretching from the mountains to the sea. These fortific . . .
جنگل های این روستا به کل تخریب شدند بی توجهی مردم و مسئولین مسبب اصلی این فاجعه می باشد
دولت. وام به روستاییان بده تا به شهر مهاجرت نکنن، وام برای دامداری و ساخت مسکن.
وام مسکن واشتغال ازجمله دامداری وکشاورزی کمک زیادی به روستاییان خواهد کرد
کلمات دیگر: