دوشاب

شیره، شیره انگور، شیره خرماکه جوشانده شده باشد

(اِمر. ) ۱ - انگور. ۲ - شیرة انگور.

دوشاب. ( اِ مرکب ) شیره انگور. ( ناظم الاطباء ). دبس. ( بحر الجواهر ) ( دهار ) ( نصاب ). شیره انگور و بعضی گفته اند که شیره انگور که آن را یک دو روز نگاهدارند تا ترش شود و به همین سبب آن را دوشاب گویند که آب انگور است و شب بر آن گذشته. ( آنندراج ) ( غیاث ). || قسمی شیره که از آب انگور پزند. عقد عنب ؛ شیره که از انگور ترش و شیرین پزند و طعم آن ترش و شیرین است. ابوالاسود. ( یادداشت مؤلف ). شیره خرمای جوشانیده و به قوام آمده. ( ناظم الاطباء ). شیره خرما. ( آنندراج ) ( انجمن آرا ) ( از شرفنامه منیری ). شیره خرما، سوخته یا نسوخته. ( لغت محلی شوشتر ). شیره. شیره که از خرما و تود و انگور و میوه دیگر و یا گیاهی پزند. ( یادداشت مؤلف ). شیره که از شکر راست کنند مثل جلاب. ( ازشرفنامه منیری ). سقر. صقر. ( منتهی الارب ) : [ و از هری ] کرباس و شیرخشت و دوشاب خیزد. ( حدود العالم ). و از این شهر [ ارغان به ناحیت پارس ] دوشاب نیک خیزد. ( از حدود العالم ). [ شهرک بون قصبه گنج روستا ] جایی بسیارنعمت است و اندر وی آبهای روان است و از وی دوشاب خیزد. ( حدود العالم ). ورز انگور باشد بی اندازه... وآن را بعضی عصیر سازند و بعلاقه کنندو بعضی به دوشاب پزند. ( فارسنامه ابن بلخی ص 139 ). چنانکه بیشترین خرما و دوشاب آن جانب از این دو جای [ پرگر و تارم ] خیزد. ( فارسنامه ابن بلخی ص 130 ). بگیرند تخم بنگ ، افیون ، میعه... همه را بکوبند و به عقیدالعنب یعنی دوشاب بسرشند. ( ذخیره خوارزمشاهی ).
نیرزد عسل جان من زخم ریش
قناعت نکوتر به دوشاب خویش.... و در هر حوض دوشاب در همه رساتیق قم دو درهم. ( تاریخ قم ص 112 ). و از هر ده سر از اهل ذمت که ایشان جهودان و ترسایانند دو درهم و به هر سی حوض دوشاب ، یک درهم. ( تاریخ قم ص 108 ).
صحن کاچی چو پر از روغن و دوشاب بود
نرساند به گلو لقمه آن هیچ آزار.- دوشاب فروشی ؛ فروختن دوشاب و شیره.
- امثال :
چه خوش است دوشاب فروشی
هیچکس نخرد خودت بنوشی.- دوغ و دوشاب یکی بودن ؛ یعنی تمیز از میان نیک و بد و شریف و وضیع برخاسته بودن. ( یادداشت مؤلف ).
|| شیره که از خرمابن روان گردد. سقز. ( یادداشت مؤلف ). || شراب خرما : نبید تمر؛ شراب یعنی خمر خرما. ( یادداشت مؤلف ). || ( ص مرکب ) هر حیوانی که شیر او را بدوشند و هر حیوان شیرده. ( از ناظم الاطباء ). بهیمه شیرآور. ( شرفنامه منیری ). رجوع به دوشا و دوشایی شود.

۱. شیره.
۲. شیرۀ انگور.
۳. شیرۀ خرما که جوشانده شده باشد.