( اسم ) ۱- نوبت پنج وقت که بر در پادشاهان زنند و این از عهد سلطان سنجر مقرر شده است و پیش از آن سه نوبت میزدند و بعد از آن هفت نوبت پنج وقت نقاره باشد که در شبان روز بر در سرای سلاطین می نواختند. ۲- پنج چیزی که مینوازند چون دهل و دمامه طنبک و نای و طاس . ۳- پنج آلت اعلام جنگ که دهل و دمامه و طبل و سنج ودف باشد . ۴- اوقات نماز پنجگانه پنج وقت نماز .
پنج نوبت
فرهنگ فارسی
فرهنگ معین
(پَ. نُ بَ ) [ فا - ع . ] (اِمر. ) ۱ - پنج بار نواختن کوس یا دهل و نقاره در مدت شبانه روز بر در سرای سلاطین . ۲ - پنج وقت نماز.
لغت نامه دهخدا
پنج نوبت. [ پ َ ن َ / نُو ب َ ] ( اِ مرکب ) نوبت پنج وقت که بر در پادشاهان زنند و این از عهد سلطان سنجر مقررشده است ، و پیش از این سه نوبت میزدند. ( غیاث اللغات ). نقاره ای است که پنج وقت بر در سرای ملوک میزده اند. پنج وقت نقاره ای باشد که در شبان روز بر در سرای سلاطین نوازند :
خواهی که پنج نوبت الصابرین زنی
تعلیم کن ز چار خلیفه طریق آن.
لا در چهار بالش وحدت کشد ترا.
کس پنج نوبه نازده چون سنجر سخاش.
بنوبت پنج نوبت چار یارش.
چار بالش نه ولایت خاک.
پنج نوبت زنان بسلطانی.
پنج نوبت می زنندش بر دوام
هم چنین هر روز تا روز قیام.
نوبت بدیگری بگذاری و بگذری.
گو پنج نوبه زن که شه هفت کشور است.
ز چار ارکان برگرد و پنج ارکان جوی
که هست قائد این پنج ، پنج نوبت لا.
صدای کوس الهی به پنج نوبت لا.
خواهی که پنج نوبت الصابرین زنی
تعلیم کن ز چار خلیفه طریق آن.
خاقانی.
ای پنج نوبه کوفته در دار ملک امرلا در چهار بالش وحدت کشد ترا.
خاقانی.
در هیچ چار شهر خراسان مکرمت کس پنج نوبه نازده چون سنجر سخاش.
خاقانی.
زده در موکب سلطان سوارش بنوبت پنج نوبت چار یارش.
نظامی.
پنج نوبت زن شریعت پاک چار بالش نه ولایت خاک.
نظامی ( هفت پیکر ص 6 ).
سرخ گل را بسبز میدانی پنج نوبت زنان بسلطانی.
نظامی.
فردا که او پنج نوبت ارکان شریعت بزند و چتر دولت او سایه بر اطراف عالم گسترد... ( مرزبان نامه ).پنج نوبت می زنندش بر دوام
هم چنین هر روز تا روز قیام.
مولوی.
گر پنج نوبتت بدر قصر میزنندنوبت بدیگری بگذاری و بگذری.
سعدی.
آنرا که چارگوشه عزلت میسر است گو پنج نوبه زن که شه هفت کشور است.
؟
|| پنج چیزی که مینوازند چون دهل و دمامه و طنبک و نای و طاس. ( غیاث اللغات ). پنج آلت اعلام جنگ را نیز گویند که دهل و دمامه و طبل و سنج و دف باشد. || کنایه از بانگ نماز پنجگانه. ( غیاث اللغات ). پنج وقت نماز : ز چار ارکان برگرد و پنج ارکان جوی
که هست قائد این پنج ، پنج نوبت لا.
خاقانی.
ندای هاتف غیبی ز چار گوشه عرش صدای کوس الهی به پنج نوبت لا.
خاقانی.
- پنج نوبت زدن ؛ اظهار جاه و سلطنت کردن. ( غیاث اللغات ) : و در فترت دیلم محمدبن یحیی که جد حسنویه بودست پنج نوبت زد و این معنی آیین ماند میان ایشان تا اکنون که اتابک چاولی برداشت. ( فارسنامه ابن البلخی ص 165 ).فرهنگ عمید
۱. پنج باری که در طول شبانه‌روز بر در سرای پادشاهان کوس، دهل، یا نقاره می‌نواختند. Δ گویند در زمان اسکندر در شبانه‌روز سه نوبت میزدند و در زمان سنجر پنج نوبت شد.
۲. پنج‌وقت نماز؛ اوقات نمازهای پنجگانه.
⟨ پنج‌نوبت زدن: (مصدر لازم) [قدیمی، مجاز] اظهار شکوه، جلال، و عظمت کردن: ◻︎ از عصا، ماری و از اُستن، حنین / پنج‌نوبت میزنند از بهر دین (مولوی: ۱۲۱).
۱. پنج باری که در طول شبانه روز بر در سرای پادشاهان کوس، دهل، یا نقاره می نواختند. &delta، گویند در زمان اسکندر در شبانه روز سه نوبت می زدند و در زمان سنجر پنج نوبت شد.
۲. پنج وقت نماز، اوقات نمازهای پنج گانه.
* پنج نوبت زدن: (مصدر لازم ) [قدیمی، مجاز] اظهار شکوه، جلال، و عظمت کردن: از عصا، ماری و از اُستن، حنین / پنج نوبت می زنند از بهر دین (مولوی: ۱۲۱ ).
۲. پنج وقت نماز، اوقات نمازهای پنج گانه.
* پنج نوبت زدن: (مصدر لازم ) [قدیمی، مجاز] اظهار شکوه، جلال، و عظمت کردن: از عصا، ماری و از اُستن، حنین / پنج نوبت می زنند از بهر دین (مولوی: ۱۲۱ ).
کلمات دیگر: