بطحاء

[ویکی فقه] بَطْحاء، نام چند منطقه در سرزمین های اسلامی می باشد. این واژه در لغت به معنی اعماق دره ، مسیل آکنده از سنگ ریزه و زمین فراخ آمده است . و مناطقی چند به این نام خوانده شده که از آن جمله است .
وادی بطحاء، در یک فرسخی مکه که در منابع موجود از آن به ابطح ، خَیْف بنی کنانه و نیز مُحَصَّب یاد کرده اند. این وادی میان مکه و منی واقع بوده ، و از یک سو به کوه عیره و از سوی دیگر به کوه حجون منتهی می شده است ، و از آن روی بدان بطحا گفته اند که زمین آن از سنگ ریزه پوشیده شده بوده است . ازرقی به حضور ابراهیم خلیل (علیه السلام) در بطحاء اشاره ای کرده است . پیش از اسلام بخشی از قبیلة قریش در آن جا می زیستند که به همین دلیل به «قریش بطحاء» معروف بودند؛ این ناحیه تیره های عدی ّ، جُمَح ، تَیْم ، سَهم ، مخزوم ، اسد، زُهره ، عبدمناف ، عبدالدار، عبدالعزی ، امیه و هاشم را در برمی گرفت .
← حوادث بطحاء
شهر بطحاء، در مغرب اوسط از توابع ناحیه تاهرت که از آن جا تا تلمسان ۳ یا ۴ روز راه بود. محمد ابن تومرت در ۵۱۳ق /۱۱۱۹م به هنگام بازگشت از مشرق ۳ روز با یاران خود در بطحاء اقامت کرد و سپس سفر خود را به سوی فاس ادامه داد. آن گاه که عبدالمؤمن خلیفه موحدی قدرت را در دست گرفت ، بطحاء را توسعه داد و در عمران و آبادانی آن کوشید. دشت وسیع بطحاء مرکز اصلی کشت گندم به شمار می آمد که از این راه درآمد سرشاری عائد پادشاهی تلمسان می شد. در سده ۸ق /۱۴م به سبب استیلای ابوالحسن مرینی بر بطحاء و نیز انقراض سلسله بنی زیان در تلمسان ، این شهر رو به ویرانی نهاد و به تدریج خالی از سکنه شد. بعدها عارفی با یاران خود در آن جا سکنی گزید. آنان که با دامپروری و کشاورزی امرار معاش می کردند، نقش بسزایی در آبادانی مجدد منطقه داشتند. شهرت آن عارف به تدریج در سراسر آسیا و افریقا پیچید و بر جمع مریدانش افزوده شد؛ چندان که ۵۰۰ تن با او در بطحاء به سر می بردند و همه ساله شمار فراوانی به قصد دیدار وی با نذورات و هدایای خود به بطحاء روی می نهادند. امروزه ویرانه های بطحاء در مسیر بزرگ راه تلمسان به الجزیره به چشم می خورد.
منطقه بطحاء
منطقة بطحاء، در نزدیکی ذوقار که در آن جا جنگ ذوقار میان مسلمانان و سپاهیان خسرو پرویز رخ داد. در این جنگ که به «یوم البطحاء» نیز معروف است ، پیروزی از آن مسلمانان بود. بطحاء ابن ازهر، در ۶ میلی مدینه که پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) در یکی از غزوات خود در آن جا نماز گزارد. بعدها در جایگاه نماز پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) مسجدی احداث شد. جزیره بطحاء، واقع در میان دجله و فرات می باشد.