کلمه جو
صفحه اصلی

سانسکریت

مترادف و متضاد

sanscrit (اسم)
سانسکریت

sanskrit (اسم)
سانسکریت

sanskrit (صفت)
سانسکریت، سانسکریتی

sanscrit (صفت)
سانسکریت، سانسکریتی

فرهنگ فارسی

زبان علمی قدیم و مقدس هندوان و آن یکی از زبانهای مهم هند و ایرانی از شعب هند و اروپایی است و آن زبان اقوام هندوست که با زبان اوستا خویشاوندی نزدیک دارد . پس از آنکه آریاییان برداساهای ساکن هند پیروز شدند قسمتهای برجسته تمدن آنانرا اخذ کرده تا حدودی تحت تاثیر تمدن آنان قرار گرفتند . پیروزی برداساها آریاییان را جسور کرد بطوریکه به کشور گشایی و توسعه مرز و بوم خود پرداختند . فرهنگ و تمدن آنان که متکی براساطیر بود جنبش جدیدی را آغاز نهاد . شرح این وقایع بوضوح در منترهای ودا ضبط شده است . وداها علاوه براینکه مدخل همه علوم هستند یادداشتهای روزانه ملتی بزرگ نیز بشمار میروند که در آن طبقه اشراف از ابراز هیچگونه کنیه ای نسبت به بردگان فرو گذار نکرده اند.همزمان با استقرار آریاییان درسرزمین هفت رودخانه این قوم بجمع آوری منترها وسرودهایی که تا آن زمان بصورت آثار پراکنده بود اقدام کرد و از آنها مجموعه ای فراهم آورد . تاریخ تصنیف منترها بسیار قدیم است ولی جمع آوری آن هنگانی شروع شد که دیدند علوم آنان رو بنابودی است و خطر فراموشی این گنجینه را مورد تهدید قرار داده است.تقسیم و ترتیب منترها برطبق اصول علمی انجام گرفته و تمام کتاب بچهار سام - هیتا یا مجموعه بشرح زیر تقسیم شده است : ۱ - ریگ ودا ۲ - یجور ودا ۳ - سام ودا ۴ - آثرو ودا بطور تقریب میتوان گفت که جمع آوری ودا بایستی در حدود ۳٠٠٠ سال ق م . تمام شده باشد . از شواهدی که در وداها یافت میشود برمیاید که گروهی نسبت به موجودیت ارباب انواع و برتری آنها نسبت به بشر بشک و تردید دچار شده بودند . در این اثنا بعضی از افراد طبقه ممتاز نیز دست از قربانی و اجرای مراسم دینی برداشته تنها و دور از مردم در جنگلها بتفکر و تامل پرداختند .اینان پیشقدمان مکتب آزادی فکر و حقیقت جویی بودند که نمیخواستند خود را در قید و بند اشکال و شعارهای سنتی نگاه دارند.اینان با اشتیاق تمام میخواستند بدانند بشر از کجا میاید و بکجا میرود منظور از پیدایش او چه بودهپس از مرگ سرنوشتش چه خواهد بود چه کسی بر جهان حکومت میکند چه چیز است که زندگی می بخشد و دوباره پس میگیرد .این مردم صادق و صمیم که قلبا ناراحت بودند سرگرم مباحث و مطالبی فلسفیی شدند که امروزه آنها را اوپانیشاد مینامیم . او پانیشادها گوهرهای دانش بشری میباشند و سهم بسیار مهمی در تکامل تردیجی فکر بشر دارند . اینها گنجینه های تفکرات عالی قدیمند که با ظاهر عارفانه آراسته شده اند پادشاهان جنگجویان دانشمندان و حتی زنان نیز در این بحثها شرکت میکردند.تعداد اوپانیشادها بسیار است ولی ۱۲ عدد بسیار قدیمی هستند و ۱۳ عدد آن متعلق باندکی بعدتر . بمرور زمان تعداد اوپانیشادها زیاد شد و به ۱٠۸ عدد رسید و آخرین آنها در قرن ۱۹ م . نوشته شده که عنوان آن [ الله اوپانیشاد ] میباشد . پس از اوپادنیشادها [ سوتراها ] پدید آمدند . آثار ادبی دوره بعد از ودا از نظر مضمون و شکل و دیگر مشخصات ادبی با ودا متفاوتند اگر چه همه آثار سنسکریت با هم پیوستگی دارند ولی ادبیات ودایی اصولا دارای مضامین فلسفی و دینی میباشند در حالی که آثار کلاسیک بیشتر جنبه دنیوی و رمانتیک دارند . از آثار برجسته که در این دوران بوجود آمد اشعار حماسی است که بدو دسته مشخص و مجزا تقسیم میشوند : دسته اول افسانه ها ( ایتی هاسا یا پورانا ) و دسته دوم که بیشتر روی اشکال دنیوی و مصنوعی شعر تکیه کرده بنام اشعار (کدویا ) مشهورند نماینده اصلی این دو دسته [ مهابهاراتا ] و [ رامایانا ] هستند که حاوی اشعاری با ارزشند و محبوبیت بسیار کسب کرده اند. چند قطعه بزمی از آثار سنسکریت نیز قابل ذکر است مانند : مگهه دوته ( پیک ابر ) . ریتو سامهره ( گردش فصول ) . نمایشنامه ها نیز شایان اهمیت اند . احتمال میرود که نمایشنامه های سنسکریت نیزمانند نمایشنامه های یونانی در آغاز جنبه دینی داشته اند . موضوع آنها غالبا مقتبس ازحماسه های قدیمی بود.ازمیان آنها ۱۵ نمایشنامه اهمیت بیشتر دارند و همه آنها در فاصله قرن دوم ق م . و ۸٠٠ م . بوجود آمده اند . برجسته ترین نمایشنامه - نویس هند کالیداس است و شاکو نتالا اثر معروف او همپایه عالیترین آثار نمایشی جهان است . دیگر از آثار سنسکریت افسانه های عامیانه است که در سراسر جهان تاثیری بسزا گذاسته از آن جمله است : پنچاتانترا ادبیات بودایی چینی هیتوپدسا - اگر چه ادبیات منثور سنسکریت غنی نیست باز برخی آثار مهم منثور مانند آثار داندین بانا و سوباندهو ارزش فروان دارند . کادمبری اثر بانا بسیار زیباست . زبان سنسکریت با خط دوناگری (زبان خدایان ) نوشته میشود ترجمه سنسکریت اوستا که امروزه در دست داریم از قر. ۱۲ م . بتوسط دستور پارسی نریوسنگ بعمل آمده . یکی از آثار بی نظیر جهان دستور زبان سنسکریت معروف به دستور تالیف پانینی است که در حدود قر . ۴ یا ۵ ق م . میزیست .

لغت نامه دهخدا

سانسکریت. ( اِخ ) رجوع به سنسکریت شود.

دانشنامه آزاد فارسی

سانْسکریت
(یا: سَنْسکریت) زبان باستانیِ کلاسیک هند که به دو دورۀ متمایز تقسیم می شود: دورۀ قدیم که ودایی نام دارد و دورۀ جدیدتر که به طور خاص سانسکریت نامیده می شود. در قرن ۴پ م پانینی و دستورنویسان دیگر دستور زبان سانسکریت را طبق اصول و قواعد علمی آواشناسی تدوین و تنظیم کردند. در واقع سانسکریت زبان ادبی کلاسیک هند است که از ویژگی های بارز آن جابه جایی اجزای جمله با واژه های مرکّب یا افعال دارای صیغۀ شخصی است. در ۱۷۸۶ سر ویلیام جونز قاضی انگلیسیِ دیوان عالی در کلکته که در واژه شناسی تطبیقی بسیار نامبردار بود، در انجمن سلطنتی آسیایی بنگال مطالبی را مطرح کرد که همچون نقطۀ عطفی در تاریخ زبان های هندواروپایی به شمار می آید؛ او عقیده داشت زبان سانسکریت ـ قدمتش هرچه که باشد ـ ساختمانی پیچیده دارد، بسیار کامل تر از یونانی، غنی تر از لاتین و پالوده تر از دو زبان مزبور است. با این همه یونانی و لاتین، چه در ریشۀ افعال و چه در اشکال گرامری چنان قرابتی با سانسکریت دارند که به هیچ وجه نمی تواند تصادفی باشد. اگر کسی این سه زبان را با هم بررسی کند پی به منشأ واحد آن ها خواهد برد. دلیل مشابهی هم در کار است که زبان های گوتی و سلتی و به ویژه ایرانی باستان، با این زبان منشأ مشترک دارد. ریشۀ افعال سانسکریت بسیار غنی است. افعال دارای مبنای معلوم و مجهولند و سه زمان گذشته و حال و آینده دارند. در سانسکریت جنس دستوری برای هر سه شخص ـ مفرد، تثنیه و جمع ـ به طور کامل وجود دارد. کلمه در سانسکریت دارای هشت حالت است. زبان سانسکریت بر پایۀ ترکیبات هجاهای کوتاه و بلند و طولانی استوار است. از ویژگی های دورۀ حماسی یا جدید سانسکریت مُغلق نویسی است که نمونۀ بارز آن رامایانا و مهابهاراتا و پوراناها است. امروزه عموماً زبان سانسکریت را دربردارندۀ همۀ زبان های هندوایرانی، حتی دورۀ پیش از تنظیم دستور و قواعد آن، یعنی ودایی، می دانند. زبان محاورۀ عموم مردم هند، پراکریت است که از سانسکریت مشتق شده است. پراکریت نامی عام برای زبان هندوآریایی دورۀ میانه است. ادبیات و فرهنگ ودایی، دستاورد اقوام آریایی هندوستان و فرهنگ و ادبیات اوستایی محصول اقوام آریایی ایران است. خط سانسکریت را دِوناگری می نامند که از خط براهمی در هند مشتق شده است. هم زمان با خط براهمی خط دیگری به نام خروشْتْهی بود که به نظر می رسد از خط آرامی گرفته شده باشد. ویژگی خط دوناگری نشان دادن همۀ صداهای ملفوظ است.

پیشنهاد کاربران

سانسکریتSanskrit - زبان باستانیِ فرهنگِ معنوی هندو ( وداها ) . متون مقدسِ بزرگی از این زبان سرچشمه گرفته است.

جینا میترا

روی هدفت تمرکز کن

Focus on the process

گلمر

گفته می شود زبان پارسی با سانسکریت همریشه و از یک خانواده بودند

زبان های اردو، پارسی، کردی، بلوچی، پشتو و پنجابی از یک ریشه هستند


پس ایرادی ندارد ما اب واژگان این زبان ها در زبان مادری مان پارسی بهره ببریم

1 - زبان سانسکریت زبانی هندواروپایی است و با زبانهای سامی هم از نظر دستور زبانی و هم از نظر آوایی و هم از نظر تاریخی تفاوت دارد. این دو زبانهای جداگانه ای هستندو هر گونه همسانی میان این دو زبان مغلطه هست.
2 - اینکه زبان سانسکریت را به هندوستان و کُل هندوستان پیوند دادن، نادرست است. چرا که پیش از کوچ مردمان آریایی تبار به شمال هند و بلخ و خوارزم، مردمان هندوستان زبان دراویدی داشتند، پس از آمدن آریاییان، دراویدی زبانها به سمت جنوب هندوستان کوچ داده شدند و یکی از جاهایی که سانسکریت زبانها آنجا بوده اند، آریا وَرتَه نام داشت که ورته همان ورطه می باشد. پس با مرزهای امروزی یا هزار سال گذشته نباید نتیجه گیری در مورد رویدادهای بسیار پیشین تر کرد.
3 - زبان سانسکریت با زبان اوستایی همخانواده هست.
4 - زبانهای دراویدی از زبانهای هندواروپایی جدا هستند، یعنی کسانی که در گذشته در شمال هندوستان سکنا گزیدند با کسانی که در گذشته در سرزمین هایِ امروزیِ افغانستان، تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان و ایران زندگی می کردند، هم نیاکان بوده اند و نه با جنوب هندی ها. پس بکار بردن اصطلاحِ ( ( زبان سانسکریتِ هندی ) ) نادرست است و همچنین نباید از اصطلاح ( ( زبان هندواروپایی ) ) بارِ ارجاعی شود.

زبان باستانی مردم هندوستان و زبان دینی مذاهب هندوییسم، بودیسم و جاینیسم می باشد که از لحاظ زبان شناسی با پارسی باستان هم ریشه است.
زبان سانسکریت؛ از خانوادهٔ زبان های هند و اروپایی به حساب می آید.
نسک ارجمند وداها به این زبان سانسکریت یا سَنسکریت است.

بنام خدا
با سلام ، زبان سانسکریت که مدتها توسط زبانشناسان به زبان هندو اروپایی ربط داده میشد و مادر اکثر زبانهای هندو اروپایی شناخته شده بود اخیرا ثابت شده که جزو السنه سامی میباشد. با تشکر.

الهام


کلمات دیگر: